Społeczno-kulturowe aspekty dorosłości osób z niepełnosprawnością 380-RS5-2JAB
Ćwiczenia (CW) Rok akademicki 2023/24

Literatura podstawowa:

• Cytowska B. (red.) (2011). Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań – krytyka podejść – propozycje rozwiązań. Toruń: Wyd. Adam Marszałek.

• Doroszuk J. (red.) (2014). Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej 13: Niepełnosprawność w przestrzeni współczesnej rodziny. Gdańsk: Wyd. UG,.

• Gąciarz B., Rudnicki S. (red.) (2014), Polscy niepełnosprawni. Od kompleksowej diagnozy do nowego modelu polityki społecznej. Kraków: Wyd. AGH.

• Głodkowska J., Sipowicz K. , I. Patejuk-Mazurek I. (red.) (2018). Tradycja i współczesność pedagogiki specjalnej w tworzeniu społeczeństwa dla wszystkich. Warszawa: Wydawnictwo APS, (wybrane teksty).

• Kijak R. (2016), Dorośli z głębszą niepełnosprawnością intelektualną jako partnerzy, małżonkowie i rodzice. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP.

• Kijak R. (red.) (2012), Niepełnosprawność – w zwierciadle dorosłości. Kraków: Oficyna Wyd. „Impuls”.

• Krause A. (2016), Dorosłość w niepełnosprawności intelektualnej. Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, 24, s. 11-19.

• Marciniak-Madejska N. (2014), Osoby z niepełnosprawnością na wsi – bariery integracji społecznej. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej 5, s. 51-67.

• Nowakowska A. (2018), Rodzicielstwo osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 31, s. 116-131.

• Ramik-Mażewska I., Leśniewska G. (red.) (2008), Aktywizacja społeczno-zawodowa osób niepełnosprawnych ruchowo. Poczucie jakości życia osób niepełnosprawnych. Szczeciń: Wyd. „Pedgagogium” OR TWP w Szczecinie.

Literatura uzupełniająca:

• Bartnikowska U., Chyła A., Ćwirynkało K. (2014), Kobiety z niepełnosprawnością intelektualną w roli matki – perspektywa zagrożeń. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 13, s. 40-53.

• Bartnikowska U., Ćwirynkało K. (2014), Wsparcie społeczne z perspektywy ojców z niepełnosprawnością. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej

• Błaszczak-Banasiak A., Kubicki P. (2017), Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością – zapotrzebowanie na miarę Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich, nr 5. Warszawa.

• Ćwirynkało K. (2013). Osoby z niepełnosprawnością jako ofiary zaniedbania w rodzinie, OPUSCULA SOCIOLOGICA, 1(3), 47-59.

• Dalecka M. (2014). Sport osób z niepełnosprawnością – przełamywanie barier, Rocznik Lubuski, 40, 2, 227-234.

• Karwacka M. (2013), Przemoc seksualna wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej 2, s. 57-74.

• Łukanowska N. (2003), Wykorzystanie Internetu w edukacji i pracy osób niewidomych. NEODIDAGMATA 25/26, s. 183-191.

• Marciniak K. I., Piasny Ł. (2015), Aplikacje wspomagające poruszanie się osób niepełnosprawnych w mieście. Wstępne studium badań. Informatyka Ekonomiczna 2(36), s. 34-48.

• Nowak A. (2015), Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w kulturze. Chowanna 1, s. 91-102.

• Olszewski M., (2019), Mieszkania wspomagane dla osób z niepełnosprawnością w procesie deinstytucjonalizacji. Roczniki Teologiczne, LXVI, 1, s. 175-192.

• Ostrowski M. (2016), Twórczość artystyczna osób niepełnosprawnych po wypadkach komunikacyjnych – studium przypadku. SEMINARE, 37, 2, s. 127-140.

• Parchomiuk M. (2016). Seksualność człowieka z niepełnosprawnością intelektualną. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

• Pawlik S. (2015), Sztuka jako sposób włączania osób z niepełnosprawnością intelektualną do społeczeństwa. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 8, s. 59-74.

• Sahaj T. (2013). Niepełnosprawni i niepełnosprawność w mediach. Warszawa: Wyd. „GARMOND”.

• Sakowicz-Boboryko A., Szada-Borzyszkowska J., Otapowicz D., Bilewicz M. (2021). Aktywność zawodowa kobiet z niepełnosprawnością – stan, uwarunkowania, potrzeby. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

• Struck-Peregończyk M. (2013). Wizerunek osób niepełnosprawnych w środkach masowego przekazu – zarys zjawiska. Kwartalnik Internetowy „Komunikacja Społeczna” 4(8), 22-31.

• Tomczyszyn D., Romanowicz W. (red.) (2012). Aktywność zawodowa osób z niepełnosprawnością. Biała Podlaska: Wyd. PSW JPII, (wybrane teksty).

• Trochimiak B., Wolan-Nowakowska M. (red.) (2017). Zatrudnienie wspomagane szansą na samodzielność osób z niepełnosprawnością. Warszawa: Wyd. APS.

• Udział osób niepełnosprawnych w życiu społecznym, kulturalnym oraz politycznym (2009). Socius. Polsko-niemieckie czasopismo o osobach z niepełnosprawnościami, 3.

• Zemło M., Sakowicz-Boboryko A., Bilewicz M., Dziekońska M., Otapowicz D., Szada-Borzyszkowska J., Mantur J. (2018). W kierunku inkluzji społecznej. Potrzeby osób z niepełnosprawnością w mieście Białystok. Białystok - Gdańsk: Wyd. Naukowe Katedra.

• Zima M. (2010). Przemoc wobec osób niepełnosprawnych. W: D. Jaszczak-Kuźmińska, K. Michalska (red.), Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Warszawa: Wyd. Edukacyjne PARPAMEDIA, s. 67/79-92.

KA7_WG2 – zna wybrane koncepcje filozoficzne, psychologiczne, socjologiczne stanowiące teoretyczną podstawę analizy zagadnień dotyczących dorosłości osób z niepełnosprawnością (sposób weryfikacji – ocena aktywności w trakcie zajęć, ocena realizacji zadań praktycznych);

KA7_UW1 – potrafi wykorzystywać i integrować wiedzę z zakresu pedagogiki specjalnej oraz powiązanych z nią dyscyplin naukowych w celu analizy aktualnych problemów dotyczących różnych aspektów życia codziennego i społecznego dorosłych osób z niepełnosprawnością (sposób weryfikacji – ocena aktywności w trakcie zajęć, ocena realizacji zadań praktycznych);

KA7_UW2 – potrafi opisać i interpretować zjawiska społeczne warunkujące realizację potrzeb, zadań i ról społecznych dorosłych osób z niepełnosprawnością (sposób weryfikacji – ocena aktywności w trakcie zajęć, ocena realizacji zadań praktycznych);

KA7_KO4 – wykazuje gotowość do rozpoznawania sytuacji i potrzeb dorosłych osób z niepełnosprawnością, ich rodzin w środowisku lokalnym; rozumie zasadność podejmowania działań na rzecz wspierania godnego, niezależnego życia osób z niepełnosprawnością (sposób weryfikacji – ocena aktywności w trakcie zajęć, ocena realizacji zadań praktycznych)

Warunki zaliczenia ćwiczeń:

• obecność na zajęciach (dopuszczalna nieusprawiedliwiona nieobecność na jednych zajęciach – 2 godz., pozostałe nieobecności należy zaliczyć podczas konsultacji, przy czym nie więcej niż 50% liczby godz. przewidzianych na realizację ćwiczeń)

• przygotowanie zadań praktycznych

• aktywność na zajęciach

Student podpisuje się w protokole potwierdzając znajomość uzyskanej oceny z ćwiczeń.

1. Wprowadzenie. Dorosłość, jakość życia w doświadczeniach osób z niepełnosprawnością i odbiorze społecznym

Blok I. Przestrzeń prywatna.

2. Znaczenie rodziny w kontekście normalizacji życia dorosłej osoby z niepełnosprawnością

3. Osoby z niepełnosprawnością jako partnerzy, małżonkowie, rodzice. Trudności i potrzeby wsparcia w zakresie realizacji funkcji i zadań

4. Seksualność dorosłych osób z niepełnosprawnością. Potrzeby psychoseksualne osób z niepełnosprawnością – formy realizacji, indywidualne i społeczne uwarunkowania problemu

5. Osoba z niepełnosprawnością jako ofiara przemocy

Blok II. Przestrzeń zawodowa

6. Osoby z niepełnosprawnością na rynku pracy – środowiskowe i osobowe uwarunkowania aktywności zawodowej. Przeciwdziałanie dyskryminacji osób z niepełnosprawnością w sferze zatrudnienia

Blok III. Przestrzeń społeczno-kulturalna

7. Partycypacja osób z niepełnosprawnością w kulturze

8. Sport w życiu osób z niepełnosprawnością

9. Organizacja czasu wolnego – wyrównywanie szans osób z niepełnosprawnością w dostępie do rekreacji i turystyki

10. Społeczny wizerunek osób z niepełnosprawnością w mediach (obraz, film, literatura)

11. Nowe technologie a niezależność życia osób z niepełnosprawnością

12. Wspieranie niezależności życiowej osób z niepełnosprawnością w środowisku lokalnym (mieszkania wspomagane, treningowe; asystentura osobista, self-adwokatura). Koncepcja projektowania uniwersalnego i racjonalnych usprawnień w kreowaniu przestrzeni dla wszystkich

13. Jakość życia i potrzeby wsparcia osób z niepełnosprawnością w okresie późnej dorosłości (starości)

dyskusja, pokaz praca z tekstem, metody praktyczne