Dostępność przestrzeni edukacyjnej i społecznej - projektowanie uniwersalne 380-ON2-1JAK
Wykład (WYK) Rok akademicki 2023/24

Literatura podstawowa:

• Armata A.,(2014). Mój czas wolny. Jak osoba z niepełnosprawnością intelektualną może spędzać czas wolny. Biblioteka self-adwokata. Warszawa: PSOUU.

• Bąbka J. (2014). W poszukiwaniu strategii edukacyjnej przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu osób z niepełnosprawnością. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 4, s. 84-103.

• Jaglarz E. (2012). Praca i jej znaczenie dla osób z niepełnosprawnością. Prawny i społeczny wymiar funkcjonowania osób z niepełnosprawnością. Studia Socialia Cracoviensia 9, 2(12), s. 181-196.

• Marek–Ruka M. (2001). Rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych, Warszawa.

• Niedbalski, J. (2019). Niepełnosprawność i osoby z niepełnosprawnością. Od pasywności i wykluczenia do aktywności życiowej i integracji społecznej. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.

• Ślusarczyk Cz. (2008). Projektowanie uniwersalne jako sposób na tworzenie warunków do edukacji włączającej w szkołach wyższych. E-mentor, 5(52), s. 65-68.

• Osoby niewidome i słabowidzące w przestrzeni publicznej – zalecenia, przepisy, dobre praktyki. PZN, Warszawa 2009.

• Benek I., Labus A., Kampka M., Fundacja Laboratorium Architektury 60+ (2016) „Wytyczne w zakresie projektowania uniwersalnego mając na uwadze potrzeby osób niepełnosprawnych” – ekspertyza wykonana na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa, , Warszawa, pobrano z: https://lab60plus.pl/wp-content/uploads/2016/10/Wytyczne-2017.pdf.

• Błaszczak M, Przybylski M.. (2010) „Rzeczy są dla ludzi. Niepełnosprawność i idea uniwersalnego projektowania”, s.72, Warszawa.

• Czerwińska M. (2017) Tyflografika - szansa na nowe oblicze książki niewidomego i obecność jej użytkowników w świecie informacji? W kręgu rozważań bibliologiczno tyflologicznych, Przegląd Biblioteczny z. 2, s. 178-179.

• Jacent-Styczyńska J., Organiścik P., Kończyk D. red., (2011) Zasady adaptacji materiałów dydaktycznych dla uczniów słabowidzących.

• Kalbarczyk M. (2015) Kompendium Przestrzeń i jej obrazy. Dźwięk, tyflografika i magnigrafika, s.18, Warszawa.

• Künstler I, Butkiewicz U., Więckowski R., opr. (2012) Audiodeskrypcja - zasady tworzenia, Fundacja Kultury Bez Barier, s. 7-10, Warszawa.

• Więckowska E., red. (2011) Instrukcja tworzenia i adaptowania ilustracji i materiałów tyflograficznych dla uczniów niewidomych. Opracowana na zlecenie Departamentu Zwiększania Szans Edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej, przez zespół tyflopedagogów ze Specjalnych Ośrodków Szkolno-Wychowawczych w Polsce.

• Żórawska A. Więckowski R., Kunstler I., Butkiewicz U.,(2012) Napisy dla osób niesłyszących i słabosłyszących – zasady tworzenia, Fundacja Kultury Bez Barier, s. 2-4, Warszawa.

Literatura uzupełniająca:

• Baratyńska-Karpiej E., Obrymska-Dzierzywa J. (red.), Dostępność jest na plus. Warszawa: Centrum Unijnych Projektów Transportowych. https://www.cupt.gov.pl/images/publikacje/Dostepno%C5%9B%C4%87_jest_na_plus.pdf

• Bondar A. (red.) (2017). Zasada równego traktowania – prawo i praktyka nr 22. Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością – zapotrzebowanie na miarę Koonwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. Analiza i zalecenia. Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich, nr 5.

• Dejnaka A., (2012). Internet bez barier – accessibility oraz usability a potrzeby osób niepełnosprawnych. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, 11(3), s. 37-51.

• Jakubowski M. (2009) Tyflografika – historia i współczesność, metody i technologie. Tyfloświat, 1 (3), s.38.

• Pacholec M. (2015), Audiodeskrypcja, czyli jak opisywać przestrzeń i obrazy., w: „I wszystko jasne! Jak prowadzić szkolenie gdy w grupie jest osoba z dysfunkcją wzroku”, Stowarzyszenie Trenerów Organizacji Pozarządowych, s. 22, Warszawa.

• Ploch L., Artysta z niepełnosprawnością – perspektywa możliwości, W: E. Zakrzewska-Manterys, J. Niedbalski (red.) (2016). Pasjonaci, kreatorzy, twórcy. Ludzie niepełnosprawni jako artyści, sportowcy, animatorzy mediów, Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.

• Schwartz B. (2004) Paradox of Choice - Why More Is Less, Warszawa

• Szubielska M., Nestorowicz E., Marek B. (2016) Jak rysują osoby które nigdy nie widziały? Badania niewidomych uczniów. Roczniki Psychologiczne 2016, s. 662

• Świątkowska E. (2018), O krętej drodze do swobodnego zapisu i odczytu informacji przez niewidomych, Help. Widzieć więcej, 1 (28), s. 21.

• Wdówik P. (2018) Uniwersytet dla wszystkich. Uniwersalne projektowania zajęć dydaktycznych, Warszawa.

• Wysocki M. (2012). Projektowanie uniwersalne – równość praw poprzez dostępność. W: Rzecznik Praw Obywatelskich, Najważniejsze wyzwania po ratyfikacji przez Polskę Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.

• Zawieska W. red. (2014) Projektowanie obiektów, pomieszczeń oraz przystosowanie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych o specyficznych potrzebach – ramowe wytyczne, s. 69, Warszawa.

Narzędzie do sprawdzania stopnia trudności różnych tekstów polskich

• https://jasnopis.pl

Tworzenie dostępnych plików w edytorze MS Word:

• https://www.gov.pl/web/dostepnosc-cyfrowa/tworzenie-dostepnych-plikow-tekstowych-w-edytorze-ms-word.

Przykładowy przedprzewodnik po Cricotece dla osób ze spektrum autyzmu.

• https://www.cricoteka.pl/pl/wp-content/uploads/2020/02/przewodnik_crico4.pdf.

Standardy projektowania dostępnej przestrzeni na portalu Ministerstwa Rozwoju

• https://budowlaneabc.gov.pl/standardy-projektowania-budynkow-dla-osob-niepelnosprawnych/.

Przykładowe plany tyflograficzne budynku - realizacje firmy komercyjnej

• http://www.altix.pl/pl/realizacje/).

Przykładowe poziome oznakowania powierzchni - realizacje firmy komercyjnej

• https://www.pasylabrador.pl/.

Interaktywna baza pętli indukcyjnych (inicjatywa Fundacji Kultury Bez Barier)

• https://znajdzpetla.pl/.

KA7_WG4 - ma podstawową wiedzę na temat możliwości i ograniczeń w zakresie funkcjonowania osób o zróżnicowanych potrzebach, w tym osób z niepełnosprawnością (w aspekcie biologicznym, psychologicznym oraz społecznym) (sposób weryfikacji: test zaliczeniowy);

KA7_WG6 – ma elementarną wiedzę na temat współczesnych tendencji w podejściu do uczestnictwa osób z niepełnosprawnością w przestrzeni życia społecznego (podmiotowość, autonomia, inkluzja społeczna, normalizacja środowisk, zasada równości szans i niedyskryminacji), w tym kreowania środowiska włączającego zgodnie z zasadami projektowania uniwersalnego (sposób weryfikacji: test zaliczeniowy);

KA7_UW3 - potrafi posługiwać się podstawowymi zasadami projektowania uniwersalnego i ujęciami teoretycznymi w celu analizowania, interpretowania oraz projektowania strategii działań w zakresie zwiększania dostępności środowiska (fizycznego i społecznego) dla osób ze zróżnicowanymi potrzebami funkcjonalnymi; potrafi generować uniwersalne rozwiązania konkretnych problemów w pracy socjalnej oraz przewidywać skutki planowanych działań (sposób weryfikacji: test zaliczeniowy) ;

KA7_KO1 - posiada przekonanie o sensie, wartości i potrzebie wprowadzania idei projektowania uniwersalnego w przyszłej pracy zawodowej; wykazuje aktywność i odznacza się odpowiedzialnością w realizacji indywidualnych i zespołowych zadań na rzecz kreowania środowiska włączającego (sposób weryfikacji: aktywność w trakcie zajęć) .

Test zaliczeniowy na ocenę (ilość punktów wymagana do zaliczenia przedmiotu: 51% maksymalnej liczby punktów możliwych do zdobycia podczas zaliczenia).

Test przeprowadzony za pośrednictwem platformy eduPortal

1. Współczesne tendencje w podejściu do uczestnictwa osób z niepełnosprawnością w przestrzeni życia społecznego (podmiotowość, autonomia, inkluzja społeczna, normalizacja środowisk, zasada równości szans i niedyskryminacji)

2. (Nie)dostosowanie przestrzeni społecznej do potrzeb osób z niepełnosprawnością – konsekwencje, kierunki zmian

3. Projektowanie uniwersalne i dostępność dla osób z zindywidualizowanymi potrzebami

4. Dostosowanie materiałów graficznych i przedmiotów codziennego użytku do potrzeb osób z niepełnosprawnością

Wykład. pokaz, e-learning