Pierwiastki chemiczne w medycynie 310-CS2-2PCNO-3
Wykład (WYK) Rok akademicki 2023/24

Literatura podstawowa:

1. M. Roat-Malone Rosette, Chemia bionieorganiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, warszawa 2021.

2.A. Bartecki, Chemia pierwiastków przejściowych, Wydawnictwa Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 1996.

3.A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.

Literatura dodatkowa:

1. A. Bylica, W. Furmanek, W. Walat, Świat metali, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2014.

2. J. Sobkowski, M. Jelińska-Kazimierczuk, Chemia jądrowa, Wydawnictwo Adamantan, Warszawa 2006.

3. M. Wierzbicka, E. Bulska, K. Pyrzyńska, I. Wysocka, B. A. Zachara (red.), Selen pierwiastek ważny dla zdrowia, fascynujący dla badacza, Warszawa 2007.

4 Błaszak M., Przybylski Ł. Rzeczy są dla ludzi, niepełnosprawność i idea projektowania uniwersalnego, Warszawa 2010.

5. Publikacje w czasopismach naukowych i popularnonaukowych.

KP7_WG6 - absolwent zna i rozumie aktualne kierunki rozwoju i najnowsze odkrycia w zakresie chemii.

KP7_KR1 - absolwent jest gotów do zrozumienia konieczności systematycznej pracy nad podejmowanymi projektami i zadaniami, realizowania zasady uczciwości intelektualnej i etycznego postępowania.

Zasady zaliczenia: student uzyskuje zaliczenie gdy uzyska 51% punktów z egzaminu z wykładu. Egzamin pisemny. Zgodnie z koncepcją projektowania uniwersalnego dla osób ze szczególnymi potrzebami istnieje możliwość wprowadzenia elastycznych form zaliczenia w porozumieniu wykładowca-student.

Biopierwiastki i ich rola w organizmie człowieka: pierwiastki budulcowe, makrominerały i jony, pierwiastki śladowe i ultraśladowe, specyficzność działania pierwiastków śladowych, czynniki decydujące o występowaniu pierwiastków i ich jonów w układach biologicznych; rola katalityczna, strukturalna, transportowa, przekazywanie sygnałów hormonalnych i udział w obronie antyoksydacyjnej jonów metali w układach biologicznych; biochemiczna rola pierwiastków w organizmie człowieka z uwzględnieniem niedoboru i nadmiaru. Wpływ metali toksycznych na zdrowie człowieka.

Fizykochemiczne właściwości selenu, główne związki, otrzymywanie i odmiany alotropowe; rodzaje akumulacji selenu w mikroorganizmach i jego przemiany wewnątrzkomórkowe; biochemiczna rola selenu w organizmach zwierząt i ludzi z uwzględnieniem niedoboru i toksyczności; antykancerogenne działanie oraz zastosowanie tego pierwiastka w terapii wybranych schorzeń; metody analityczne stosowane do oznaczania selenu.

Zastosowanie pierwiastków d-elektronowych w diagnostyce i terapii medycznej (kompleksy metali bloku d stosowane w terapii przeciwnowotworowej – Pt, Pd, Co, Ru, Ir, lecznicze właściwości związków metali d-elektronowych- Au, Hg, nanocząstki metali (Au, Ag, Fe, Cu) w medycynie, zastosowanie izotopów metali w diagnostyce i terapii przeciwnowotworowej, teleradioterapia, brachyterapia)

Środki kontrastowe stosowane w diagnostyce obrazowej (kompleksy gadolinowe, jodowe środki cieniujące). Nowoczesne rozwiązania materiałowe w stomatologii (biomateriały metalowe, ceramika cyrkonowa). Zastosowanie tytanu i jego stopów w medycynie.

Charakterystyka głównych przemian jądrowych występujących w promieniotwórczości naturalnej i sztucznej. Przykłady promieniotwórczych izotopów naturalnych oraz otrzymywanych sztucznie. Toksyczność pierwiastków promieniotwórczych i ich kumulacja w poszczególnych narządach ciała. Pojęcie medycyny nuklearnej i chemii radiofarmaceutycznej. Zastosowanie radionuklidów, np. radu, fosforu, jodu, żelaza w terapii różnych schorzeń. Zastosowanie radionuklidów otrzymywanych sztucznie m.in. w radioimmunologii i radioterapii. Toksyczność radionuklidów stosowanych w lecznictwie.

Niemetale w medycynie (nanostruktury węglowe - grafen, fulereny, nanorurki, zastosowanie jodu, fluoru, chloru oraz ozonu do dezynfekcji i w terapii).

Wykład: metoda podająco-aktywizująca