Historia sztuki 520-KS1-1HSZ
Wykład (WYK) Rok akademicki 2023/24

Zygmunt Krzak, Megality Europy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.

Zygmunt Krzak, Od matriarchatu do patriarchatu, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2007.

T. Wujewski, Symbolika architektury greckiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Poznańskiego, Poznań 1995.

T. Wujewski, Życie starożytnych posągów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2017.

E. Gombrich, Sztuka i złudzenie, Warszawa 1981, tamże: Refleksje o greckiej rewolucji;

B. Rutkowski, Sztuka egejska, Warszawa 1987.

St. Parnicki-Pudełko, Architektura starożytnej Grecji, Warszawa 1985.

M. L. Bernhard, Sztuka grecka, Warszawa 1981.

M. L. Bernhard, Sztuka grecka IV wieku p.n.e., Warszawa 1992.

M. L. Bernhard, Sztuka hellenistyczna, Warszawa 1993.

G. Ch. Picard, Sztuka rzymska, Warszawa 1976.

Kazimierz Kumaniecki, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.

Witruwiusz, Dziesięć ksiąg o architekturze, przeł. K. Kumaniecki, w: Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce od starożytności do 1500, wyb. i oprac. Jan Białostocki, PWN, Warszawa 1988.

M. Simon, Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa, Warszawa 1981, rozdz.: Sztuka wczesnochrześcijańska.

E. Jastrzębowska, Sztuka wczesnochrześcijańska, Warszawa 1988.

J. Kłosińska, Sztuka bizantyńska, Warszawa 1975.

H. Stern, Sztuka bizantyńska, Warszawa 1975

S. W. Awierincew, Symbolika wczesnego średniowiecza (zarys problemu), w: Symbole i symbolika, red. M. Głowiński, Warszawa 1990.

R. W. Southern, Kształtowanie średniowiecza, przeł. H. Pręczkowska, Warszawa 1970.

G. Henderson, Wczesne średniowiecze, Warszawa 1984.

Z. Świechowski, L. Nowak, B. Gumińska, Sztuka romańska, Warszawa 1976.

W. Sauerländer, Rzeźba średniowieczna, przeł. A. Porębska, Warszawa 1978, rozdz. Rzeźba epoki romańskiej.

U. Eco, Sztuka i piękno w średniowieczu, przeł. M. Olszewski, M. Zabłocka, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994.

Sztuka polska:

T. Mroczko, Polska sztuka przedromańska i romańska, Warszawa 1978.

Z. Świechowski, Sztuka romańska w Polsce, Arkady, Warszawa 1982.

O. von Simson, Katedra gotycka, Warszawa 1989, rozdz. I. Struktura gotycka i średniowieczny ład; II. Narodziny gotyku: Sugar z St. Denis.

E. Panovsky, Architektura gotycka i scholastyka, w: tegoż, Studia z historii sztuki, Warszawa 1970.

J. Hani, Symbolika świątyni chrześcijańskiej, przeł. A. Q. Lavique, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994.

Z. Kruszelnicki, Z zagadnień ikonografii sztuk plastycznych w średniowieczu, w: Katolicyzm średniowieczny, Warszawa 1977.

Jan Białostocki, Sztuka XV wieku. Od Parlerów do Dürera, przeł. G. Przewłocki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.

W. Sauerländer, Rzeźba średniowieczna, przeł. A. Porębska, Warszawa 1978.

A. Eörsi, Gotyk międzynarodowy, przeł. H. Jędrzejewska, Warszawa 1984.

Kalinowski, Kryzys w sztuce późnego średniowiecza, w: Kryzysy w sztuce. Materiały z Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Lublin 1985, Warszawa 1987.

Sztuka polska:

J. Kębłowski, Polska sztuka gotycka, Warszawa 1983.

M. Levey, Wczesny renesans, Warszawa 1972, rozdz. Co to jest renesans; Dziedzictwo starożytności;

E. Panofsky, Perspektywa jako „forma symboliczna”, przeł. i red. G. Jurkowlaniec, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.

Leon Battista Alberti, O malarstwie, przeł. M. Rzepińska i L. Winniczuk, w: Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce od starożytności do 1500, wyb. i oprac. Jan Białostocki, PWN, Warszawa 1988.

Giorgio Vasari, Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, przeł. K. Estreicher, PIW, Warszawa 1980.

Sztuka polska:

H. i St. Kozakiewiczowie, Renesans w Polsce, Warszawa 1976.

E. Panofsky, Rzeczywistość i symbol w malarstwie niderlandzkim XV wieku, w: tegoż, Studia z historii sztuki, Warszawa 1970;

Materiał ilustracyjny: J. Vegh, Malarstwo niderlandzkie XV wieku, Warszawa 1979.

Jan Białostocki, Sztuka XV wieku od Parlerów do Dürera, przeł. Grzegorz Przewłocki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.

M. Levey, Dojrzały renesans, Warszawa 1974.

M. Rzepińska, Malarstwo cinquecenta, Warszawa 1976;

J. Shearman, Manieryzm, przeł. M. Skibniewska, Warszawa 1970, rozdz. 3: Charakterystyczne formy.

M. Rzepińska, Leonarda da Vinci „Traktat o malarstwie”, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1984.

G. Vasari, Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, Kraków 1980.

Sztuka polska:

H. i St. Kozakiewiczowie, Renesans w Polsce, Warszawa 1976.

Jan Białostocki, „Barok”: styl, epoka, postawa, (w:) J. Białostocki, Pięć wieków myśli o sztuce, PWN, Warszwa 1976.

Wł. Tomkiewicz, Rokoko, WAiF, Warszawa 1976.

Antoni Ziemba, Iluzja a realizm. Gra z widzem w sztuce holenderskiej 1580-1660, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005

Sztuka polska:

M. Karpowicz, Barok w Polsce, Arkady, Warszawa 1988.

S. Lorentz, A. Rottermund, Klasycyzm w Polsce, Arkady, Warszawa 1984.

KA6_WG1, KA6_WG2, KA6_WG3, KA6_WG4, KA6_WK1, KA6_WK3,KA6_UW1, KA6_UW2, KA6_UW3, KA6_UW4, KA6_UW6, KA6_UK1, KA6_UK3, KA6_UK4, KA6_UO2, KA6_UO3, KA6_UU1, KA6_UU2, KA6_UU3

KA6_KK1, KA6_KK3, KA6_KO1, KA6_KO3, KA6_KR2

Absolwent zna i rozumie:

- wiedza na temat wybranych problemów sztuki europejskiej, szkół artystycznych i nurtów w sztuce, technik artystycznych, przyjętych sposobów myślenia o sztuce, znajomość terminologii stosowanej w historii sztuki.

- problemy istotne dla zrozumienia kulturowej i społecznej roli sztuki, roli artysty i związanych z nim mitologii, znajomość zmian dotyczących estetyki dzieła sztuki.

Absolwent potrafi:

- umie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować 
i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych sposobów i źródeł (pisanych, ikonicznych, elektronicznych etc.)

- wykorzystać podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwe dla wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych 
w zakresie różnych dyscyplin nauk humanistycznych

- formułować i analizować problemy badawcze, dobierać metody i narzędzia, opracowywać 
i prezentować wyniki pracy

- rozpoznać różne wytwory kultury oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem wybranych metod w celu określenia ich znaczeń i ich oddziaływania społecznego i miejsca w procesach kulturowych

Absolwent jest gotów (kompetencje społeczne):

- wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy 
i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ustawicznego dokształcania się i rozwoju zawodowego

twórczej analizy nowych sytuacji i związanych z nimi problemów poznawczych i praktycznych 
oraz do formułowania propozycji ich rozwiązania lub zasięgania opinii ekspertów w przypadku trudności z ich samodzielnym rozwiązaniem

podjęcia odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy

- przestrzegania zasad etycznych związanych
z odpowiedzialnością za podejmowane działania
o charakterze tworzenia, upowszechniania 
i oceny dzieł sztuki.

Egzamin dwustopniowy: pierwszą częścią egzaminu jest test ze znajomości dzieł sztuki i pojęć funkcjonujących w historii sztuki. Drugą częścią egzaminu jest rozmowa o samodzielnie wybranym i opracowanym przez słuchaczkę/słuchacza zjawisku w sztuce omawianym na zajęciach lub wykładach.

Początki dziejów sztuki

— malarstwo epoki neolitu

— rzeźba prehistoryczna

— megality Europy

Sztuka starożytnej Grecji

— symbolika architektury greckiej

— rzeźba grecka: "rewolucja" w rzeźbie, idealizm i realizm rzeźby greckiej, narracyjność plastyki greckiej.

Propozycje tematów pracy egzaminacyjnej

- Kamienne kręgi megalityczne jako obrazy kosmosu.

- Symbolika architektury greckiej. Przykład Partenonu

- Idealizm i realizm w rzeźbie greckiej

Sztuka starożytnego Rzymu

— wielkie budowle starożytnego Rzymu

— rzymska rzeźba portretowa (rzeźba pomnikowa i tworzona na użytek prywatny)

— malarstwo starożytnego Rzymu (malarstwo pompejańskie)

Propozycje tematów pracy egzaminacyjnej

- Budowle starożytnego Rzymu jako obrazy potęgi władzy

- Budowle starożytnego Rzymu jako świadectwa antycznej „kultury czasu wolnego”

- „Obraz władcy” w sztuce starożytnego Rzymu i jego kontynuacje w sztuce europejskiej;

- „Jeździec” jako „obraz ramowy”;

- Antyczny „obraz Wenus” i jego kontynuacje w sztuce europejskiej. Analiza wybranych przykładów

Sztuka wczesnego chrześcijaństwa

— malarstwo katakumbowe i sarkofagi;

— rzeźba wczesnochrześcijańska

— architektura wczesnochrześcijańska

Rawenna stolicą cesarstwa

— architektura i mozaiki Rawenny

Propozycje tematów pracy egzaminacyjnej:

- Motywy antyczne w ikonografii wczesnego chrześcijaństwa.

- Tradycja antyczna w architekturze sakralnej wczesnego chrześcijaństwa.

Sztuka wczesnego średniowiecza:

— rzemiosło artystyczne "wieków ciemnych"

— ruch monastyczny i architektura sakralna wczesnego średniowiecza

— malarstwo miniaturowe

Sztuka karolińska:

— architektura sakralna (wybrane przykłady)

— kaplica i pałac Karola Wielkiego w Akwizgranie

— malarstwo karolińskie

— rzemiosło

Propozycje tematów pracy egzaminacyjnej:

- Tradycja antyku w sztuce wczesnego średniowiecza. Analiza wybranych przykładów

- Architektura sakralna w epoce karolińskiej

- Pałac w Akwizgranie jako centrum artystyczne w państwie Karola Wielkiego

Sztuka przedromańska i romańska:

— kościoły ottońskie

— architektura romańska w Europie (cechy architektury romańskiej i jej zróżnicowanie w ujęciu geograficznym)

— rzeźba i malarstwo epoki romańskiej

— rzemiosło

— dlaczego artysta epoki romańskiej był anonimowy?

Propozycje tematów pracy egzaminacyjnej:

- Antyczne „postaci uskrzydlone” i motywy anioła w sztuce romańskiej

- Tradycja antyczna w romańskiej architekturze sakralnej.

- Oblicza zła w sztuce romańskiej

- Ikonografia Chrystusa w rzeźbie romańskiej

- Świat potworów w rzeźbie romańskiej

- Kościół romański jako „multimedialne” dzieło sztuki

- Świątynia jako narracja. Symbolika katedry romańskiej.

Sztuka gotycka:

— katedra gotycka jako Jeruzalem Niebieskie (geneza, struktura, symbolika)

— przykłady architektury gotyckiej w poszczególnych regionach Europy (Francja, Anglia, Włochy, Europa Środ.-Wsch.)

— architektura ludowa Podkarpacia

Sztuka gotycka, c. d:

— rzeźba architektoniczna i pełnoplastyczna (protorenesans we Włoszech i gotycka rzeźba w Europie na północ od Alp)

— malarstwo tablicowe (malarstwo Giotta i cechowe malarstwo na północy Europy)

— „styl międzynarodowy” w rzeźbie i malarstwie

— ołtarze szafiaste: przykład ołtarza Mariackiego Vita Stwosza w Krakowie

— sztuka dworska versus sztuka mieszczańska

Propozycje tematów pracy egzaminacyjnej:

- Katedra gotycka jako Jeruzalem Niebieskie. Geneza, struktura, symbolika

- Tradycja antyczna w architekturze katedr gotyckich.

- Symbolika złota i światła w sztuce gotyckiej.

- Wątki antyczne w rzeźbie gotyckiej. Przykład Grupy Nawiedzenia z katedry w Reims.

Wczesny renesans włoski - Florencja XV w.:

— narodziny mitu artysty (idea doctus artifex i artysty „powołanego”)

— nowy mecenas

— renesans jako interpretacja sztuki antyku

— nowe tematy w sztuce

— nowe budowle: pałac przyuliczny jako nowa siedziba władcy

— nowe cechy architektury sakralnej, kościół S. Andrea w Mantui jako nowy typ kościoła, architektura sakralna jako pomnik chwały fundatora

— narodziny nowej idei obrazu: obraz jako iluzja trójwymiarowej przestrzeni (L. B. Albertiego koncepcja obrazu jako „otwartego okna”)

— rzeźba florencka jako interpretacja antyku

Propozycje tematów pracy egzaminacyjnej:

- Nowa koncepcja obrazu w sztuce renesansu.

- Nowe tematy w sztuce renesansu – portret, akt, sztuka, mitologia antyczna.

- Sztuka jako temat w sztuce renesansu włoskiego

- Rzeźba renesansu jako interpretacja antyku. Przykład twórczości Donatella

- Pałac jako nowa siedziba władcy.

Renesans północny

— rzeczywistość i symbol w malarstwie niderlandzkim XV wieku

— renesans w architekturze na północ od Alp (Polska, Słowacja, Francja)

Renesans w XVI w. (Rzym, Wenecja)

— architektura rzymska (D. Bramante, M. Anioł),

— rzeźba Michała Anioła

— malarstwo Leonarda da Vinci

— malarstwo Rafaela i Michała Anioła

— malarstwo weneckie (Tycjan, Giorgione, Corregio)

Propozycje tematów pracy egzaminacyjnej:

- Wątki średniowieczne w twórczości rzeźbiarskiej Michała Anioła. Zapożyczenie, parafrazy i interpretacje

- Madonny Rafaela

- Leonardo da Vinci jako doctus artifex

Manieryzm włoski

— malarstwo i architektura (M. Anioł – Sąd Ostateczny w kaplicy Sykstyńskiej i biblioteka Laurenziana, architektura Andrea Palladia),

— rzeźba manierystyczna (Giambologna)

— malarstwo (Pontormo, Bronzino, Veronese, Tintoretto)

Manieryzm w Niderlandach - C. Floris, H. Bosch, P. Bruegel St.

Hiszpania - El Greco, H. Bautista de Toledo i J. de Herrera (Eskurial)

Francja - P. Lescot (Luwr)

Propozycje tematów pracy egzaminacyjnej:

- Przedsionek i biblioteka Laurenziana jako przykład dzieła manierystycznego

- cechy formalne włoskiej sztuki manierystycznej. Analiza wybranych przykładów

Barok: styl, epoka czy postawa?

— podział sztuki europejskiej na sztukę krajów katolickich i protestanckich

— malarstwo włoskie przełomu XVI/XVII w.

— malarstwo holenderskie i flamandzkie XVII w.;

— architektura sakralna; wnętrze kościoła barokowego jako przykład zacierania granic między architekturą, rzeźbą i malarstwem

— architektura rezydencjonalna (wybrane przykłady)

— co to jest rokoko?

— wątki klasycyzujące w sztuce późnego baroku

Wykład połączony z wyświetlaniem ilustracji.