Prawo Unii Europejskiej

kierunkowe

Zaliczone zajęcia z prawa międzynarodowego publicznego/ znajomość podstawowych zagadnień dot. organizacji międzynarodowych i umów międzynarodowych

w sali

Założenia i cele przedmiotu

Założeniem przedmiotu jest przekazanie studentom wiedzy dotyczącej specyfiki i funkcjonowania prawa Unii Europejskiej, zasad dokonywania interpretacji prawa UE, rozpoznawanie zależności między prawem UE a prawem międzynarodowym publicznym i prawem krajowym oraz wpojenie umiejętności jej zastosowania jak też wykształcenie zdolności rozwiązywania problemów praktycznych w tej mierze łącznie z umiejętnością sporządzania podstawowych dokumentów w europejskim obrocie prawnym

Wykłady

Zagadnienia wprowadzające

- miejsce prawa europejskiego wśród innych dziedzin prawa (krajowego i

międzynarodowego publicznego)

- pojęcie oraz modele współczesnej integracji

- etapy rozwoju integracji

- historia integracji europejskiej

- charakter prawny Unii Europejskiej

- cele i zadania Unii Europejskiej

Podmiotowość prawno-międzynarodowa Unii Europejskiej

- podmiotowość prawno-międzynarodowa organizacji międzynarodowych

- analiza atrybutów podmiotowości prawno-międzynarodowej UE

- ponadnarodowy charakter UE

- członkostwo w Unii Europejskiej: członkostwo zwykłe i stowarzyszone;

wstąpienie do UE; zawieszenie i wykluczenie państwa członkowskiego, wystąpienie z UE

System źródeł prawa europejskiego

- prawo pierwotne

- prawo wtórne – rodzaje uchwał i ich charakter prawny (rozporządzenia, dyrektywy,

decyzje, zalecenia i opinie); akty ustawodawcze i nieustawodawcze

- umowy międzynarodowe, zwyczaj międzynarodowy i ogólne zasady prawa

Podstawowe zasady prawa Unii Europejskiej

- zasada solidarności

- zasada pierwszeństwa prawa UE oraz bezpośredni skutek prawa

unijnego w prawie wewnętrznym państw członkowskich

- zasada subsydiarności

- zasada proporcjonalności

- zasada jednolitości

- zasada równości

- zasada wzmocnionej współpracy

Instytucje

(charakter prawny, skład, kompetencje, organizacja wewnętrzna i administracja)

- Rada Europejska

- Rada Unii Europejskiej

- Komisja Europejska

- Parlament Europejski

- Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Sąd, Sąd ds. Służby Publicznej)

- Europejski Bank Centralny

- Trybunał Obrachunkowy

Inne organy

- Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich

- Europejski Bank Inwestycyjny

- Organy pomocnicze (Komitet Regionów, Komitet Ekonomiczno-Społeczny)

Tworzenie prawa europejskiego

(procedura i udział poszczególnych organów)

- zawieranie umów międzynarodowych

- tryb stanowienia prawa wtórnego (zwykła i specjalna procedura ustawodawcza)

-procedury komitologiczne

- współpraca państw członkowskich i instytucji europejskich przy tworzeniu prawa

europejskiego

Wykładnia, implementacja oraz kontrola przestrzegania prawa unijnego

- definicja i rodzaje wykładni prawa UE

- pojęcie i zasady implementacji prawa UE

- sądowa kontrola przestrzegania prawa Unii: sądy krajowe i sądy

unijne (podstawowe rodzaje skarg)

- pozasądowa kontrola przestrzegania prawa UE (parlamentarne środki

kontroli przestrzegania prawa Unii, skargi do Komisji Europejskiej, skarga

do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich)

-krajowa kontrola przestrzegania prawa UE

- współpraca państw członkowskich i instytucji europejskich przy egzekwowaniu

prawa europejskiego

Obywatelstwo Unii Europejskiej

- definicja obywatelstwa UE

- katalog praw obywateli UE

Swobody rynku wewnętrznego

(zakres przedmiotowy i podmiotowy swobód oraz ograniczenia i wyłączenia)

- swoboda przepływu osób

- swoboda przepływu towarów

- swoboda świadczenia usług i swoboda przedsiębiorczości

- swoboda przepływu kapitału i płatności

Ćwiczenia / Konwersatoria

Specyfika prawa Unii Europejskiej

- prawo unijne jako specyficzny porządek prawny

- zasada pierwszeństwa prawa UE

- problem pierwszeństwa prawa UE przed krajowymi normami prawa

konstytucyjnego

- zasada bezpośredniego skutku prawa unijnego w prawie wewnętrznym

państw członkowskich

Źródła prawa Unii Europejskiej

(bezpośredni skutek wertykalny i horyzontalny poszczególnych źródeł, skutek

pośredni prawa unijnego)

- prawo pierwotne

- ogólne zasady prawa UE i prawa podstawowe

- umowy międzynarodowe

- prawo wtórne

Analiza podstawowych zasad prawa UE

- zasada solidarności

- zasada odpowiedzialności odszkodowawczej państw członkowskich za szkody

wyrządzone jednostkom naruszeniem prawa unijnego przez państwo

- zasady subsydiarności i proporcjonalności

- zasada jednolitości

- zasada równości

- zasada wzmocnionej współpracy

Instytucje i organy UE (podstawy prawne działalności, charakter prawny i skład, funkcje, metody i sposoby

realizacji funkcji)

- Rada Europejska

- Rada Unii Europejskiej

- Komisja Europejska

- Parlament Europejski

- Trybunał Obrachunkowy

- Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

- Sąd

- Sąd ds. Służby Publicznej

- Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich

Procedury stanowienia prawa wspólnotowego

- procedury zawierania umów międzynarodowych

- procedury tworzenia prawa pochodnego (zwykła i specjalna procedura ustawodawcza)

-procedury komitologiczne

-lobbing w Unii Europejskiej

Sądowa kontrola przestrzegania prawa UE

- współpraca sądów krajowych i unijnych w drodze procedury zapytań

prejudycjalnych

- skarga na naruszenie prawa UE przez państwo członkowskie

- skarga o stwierdzenie nieważności aktu UE

- skarga na zaniechanie działania prawotwórczego

- skarga odszkodowawcza

- spory pracownicze

Pozasądowa kontrola przestrzegania prawa unijnego

- parlamentarne środki kontroli przestrzegania prawa UE

- skargi do Komisji Europejskiej

- skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

Traktat o Unii Europejskiej, Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Literatura podstawowa:

M. M. Kenig-Witkowska (red.), Prawo instytucjonalne Unii Europejskiej, Warszawa 2015;

A. Zawidzka-Łojek, A. Łazowski (red.), Instytucje i porządek prawny Unii Europejskiej, Warszawa 2015;

M. Zdanowicz (red.), Wybór orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Białystok 2007

Literatura uzupełniająca:

J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo Unii Europejskiej. Podręcznik dla kierunków zarządzania i administracji, Warszawa 2012;

M. Górka, System instytucjonalny Unii Europejskiej, Warszawa 2010;

A. Doliwa-Klepacka, Z.M. Doliwa-Klepacki, Struktura organizacyjna(instytucjonalna) Unii Europejskiej, Białystok 2009

J. Barcz (red.), Źródła prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2010;

J. Barcz (red.) Ustrój Unii Europejskiej, Warszawa 2010,

J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii Europejskiej po Traktacie z Lizbony, Warszawa 2011;

Wiedza:

- student zna i rozumie podstawową terminologię prawniczą, zwłaszcza w wymiarze wiążącym się z relacjami między prawem krajowym a prawem Unii Europejskiej (K_W07)

Weryfikacja:

- wykład: egzamin pisemny

- ćwiczenia: kolokwium na zaliczenie

- student zna i rozumie terminologię właściwą systemowi prawa Unii Europejskiej (K_W08)

Weryfikacja:

- wykład: egzamin pisemny

- ćwiczenia: kolokwium na zaliczenie

- student zna system prawa polskiego oraz relacje i powiązania polskiego prawa z prawem Unii Europejskiej i z prawem międzynarodowym (K_W09)

Weryfikacja:

- wykład: egzamin pisemny

- ćwiczenia: kolokwium na zaliczenie

- student zna metody i narzędzia i techniki pozyskiwania danych (aktów prawnych, orzecznictwa, opracowań doktrynalnych) właściwych systemowi prawa Unii Europejskiej (K_W12)

Weryfikacja:

- ćwiczenia: ocena samodzielnego odnajdywania poleconych aktów prawnych i orzecznictwa z użyciem baz komputerowych

Umiejętności:

- student potrafi prawidłowo interpretować i wyjaśniać znaczenia określonych norm prawa UE, wzajemne relacje między nimi oraz między nimi a normami prawa krajowego (K_U01)

Weryfikacja:

- ćwiczenia: ocena przygotowania pisemnych pytań prejudycjalnych, względnie odpowiedzi na nie

- student umie wykorzystać wiedzę teoretyczną z zakresu prawa Unii Europejskiej (K_U03)

Weryfikacja:

- ocena przygotowania (indywidualnie i w grupach) właściwych skarg sądowych, petycji do Parlamentu Europejskiego i skarg do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

- student wykorzystuje zdobytą wiedzę w zakresie prawa UE do rozstrzygania dylematów prawnych czy też spraw niejednoznacznych interpretacyjnie wraz ze wskazaniem możliwych rozwiązań określonych kwestii (K_U06)

Weryfikacja:

- ćwiczenia: ocena rozwiązywania kazusów

Kompetencje społeczne:

- student potrafi samodzielnie i krytycznie uzupełniać wiedzę i umiejętności, rozszerzone o wymiar interdyscyplinarny (K_K06)

Weryfikacja:

- ćwiczenia: ocena przygotowania na zajęcia (samodzielnie lub grupowo) pogłębionych opracowań (w formie ustnej lub pisemnej) poświęconych wybranym zagadnieniom stanowiącym przedmiot ćwiczeń

Wykłady: egzamin pisemny, wymagane uprzednie zaliczenie ćwiczeń z przedmiotu Prawo Unii Europejskiej

Ćwiczenia: kolokwium pisemne. W wyjątkowych, uzasadnionych przypadkach możliwość zaliczenia ustnego. Do kolokwium dopuszcza się studentów posiadających odpowiednią liczbę obecności na zajęciach. Dopuszczalna jest jedna nieobecność w semestrze, każdą kolejną należy uzupełnić w przeciągu 2 tygodni na konsultacjach. Liczba nieobecności kwalifikujących do niezaliczenia przedmiotu – zgodnie z regulaminem. Na ocenę z ćwiczeń wpływ ma również przejawiana przez studenta aktywność, udział w pracach grupowych, przygotowanie do zajęć.