Dziedzictwo kulturowe Polski płn.-wsch.

specjalizacyjne

Student powinien posiadać podstawową wiedzę w zakresie dziejów kultury i idących za nimi przemian cywilizacyjnych i społecznych, Niezbędna jest umiejętność samodzielnego definiowania takich pojęć jak: kultura, dziedzictwo kulturowe, zróżnicowanie kulturowe, zmiana społeczna.

w sali

Dziedzictwo kulturowe Polski Północno-Wschodniej to zajęcia oferowane studentom I i II roku studiów historycznych II stopnia. Zasadniczym przedmiotem rozważań będą zjawiska kulturowe grup etnicznych i religijnych oraz społeczności miejskich Polski Północno-Wschodniej. Celem zajęć jest ukazanie obszaru kulturowego i zakresu dziedzictwa kulturowego poszczególnych grup narodowościowych i społecznych.

Zajęcia odbywają się w sali. Ze względu na możliwość zmian uwarunkowań prawnych forma zajęć okresowo może ulec zmianie.

1. Wprowadzenie do zajęć. Podstawowe pojęcia. Dziedzictwo kulturowe. Specyfika kulturowa Podlasia.

2. Północno-Wschodnia Polska spadkobierczynią Wielkiego Księstwa Litewskiego, cz. I. Narody i grupy etniczne na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w okresie zaborów i w XX wieku.

M. B. Topolska, Historia wspólna czy rozdzielna. Polacy, Litwini, Białorusini, Ukraińcy w ich dziejowym stosunku (XV-XX w.), Toruń 2015, rozdział III, s. 69-96.

3. Północno-Wschodnia Polska spadkobierczynią Wielkiego Księstwa Litewskiego, cz. II. Przemiany świadomości narodowej w XVI-XX wieku.

M. B. Topolska, Historia wspólna czy rozdzielna. Polacy, Litwini, Białorusini, Ukraińcy w ich dziejowym stosunku (XV-XX w.), Toruń 2015, rozdział VIII, s. 249-280

4. Dziedzictwo kultury szlacheckiej północno-wschodniej Rzeczypospolitej;

Z. Sawaniewska-Mochowa, A Zielińska, Dziedzictwo kultury szlacheckiej na byłych Kresach północno-wschodniej Rzeczypospolitej, Warszawa 2007, rozdział III, s. 90-194.

5. Mniejszości narodowe Polski Północno-Wschodniej. Białorusini;

Historia Białorusinów Podlasia, Białystok 2016, rozdział VI, s. 257-296, rozdział IX, s. 379-435.

6. Mniejszości narodowe Polski Północno-Wschodniej. Ukraińcy.

M. Barwiński, Ukraińcy na Podlasiu – geneza, kontrowersje, współczesność, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 2011, 11, str. 123-144.

7. Mniejszości narodowe Polski Północno-Wschodniej. Litwini.

N. Birgiel, Litewska mniejszość narodowa w Polsce – język i społeczność, „Poradnik Językowy” 2021, z. 7, s. 25-45.

8. Mniejszości narodowe Polski Północno-Wschodniej. Niemcy.

J. Danieluk, Niemiecka rodzina na Podlasiu – dziedzictwo Artura Hasbacha (1864–1940), w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t VII, Białystok 2017, s.467-492;

W. Wróbel, Pastor Teodor Zikwitz (1863–1943). Życie i działalność w Białymstoku w latach 1903–1938, „Rocznik Białostocki” 2016, 20, s. 73–129.

9. Mniejszości narodowe Polski Północno-Wschodniej. Żydzi.

I. Chorosz, Podróż po przemysłowej strefie osiedlenia. Polski przemysł włókienniczy. Żydowskie wytwórnie i żydowscy robotnicy, Warszawa 2019, s. 37-94.

10. Specyfika kulturowa ośrodka miejskiego na przykładzie Białegostoku.

M Dolistowska, W poszukiwaniu tożsamości miasta. Architektura i urbanistyka Białegostoku w latach 1795-1939, Białystok 2018, rozdziały III-IV, s. 131-342;

W. Wróbel, Świętojańska. Historia jednej ulicy, Białystok 2018, s. 97-150 (Świętojańska 13, 15).

11. Kościół rzymskokatolicki w Polsce Północno-Wschodniej, cz. I;

D. Matelski, Grabież kościelnych dóbr kultury na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim (od najazdu moskiewskiego 1654 r. do zakończenia II wojny światowej), w: Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań, Białystok 2005, s 75-100.

12. Kościół rzymskokatolicki w Polsce Północno-Wschodniej, cz. II;

K. Zimnoch, Historyczna biblioteka dominikańska w Różanymstoku w świetle XIX-wiecznych źródeł inwentarzowych – język i proweniencja wydawnicza księgozbioru, „Studia Podlaskie”, 2013, 21, s. 127-146;

J. Kotyńska-Stetkiewicz, Barokowy kościół w Ostrożanach,”Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego”, 2004, 10, s. 148-158.

13. Kościół prawosławny w Polsce Północno-Wschodniej;

G. Sosna, Święte miejsca i cudowne ikony Prawosławne sanktuaria na Białostocczyźnie, Białystok 2001, s. 15-120.

14. „Inne” Kościoły wschodnie w Polsce Północno-Wschodniej;

J. Tomalska, Sanktuaria maryjne na Podlasiu, w: Małe miasta. Duchowość kanoniczna, Białystok 2020, s. 133-221;

M. Głuszkowski M., Najważniejsze elementy systemu wartości staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego. Na podstawie wypowiedzi przedstawicieli różnych pokoleń, w: E. Golachowska, D. Pazio-Wlazłowska (red.), Konstrukcje i destrukcje tożsamości t. 4. Wartości w świecie słowiańskim, Warszawa 2015, s. 469-478.

15. Podsumowanie. Zaliczenie przedmiotu.

M. B. Topolska, Historia wspólna czy rozdzielna. Polacy, Litwini, Białorusini, Ukraińcy w ich dziejowym stosunku (XV-XX w.), Toruń 2015, rozdział III, s. 69-96, rozdział VIII, s. 249-280.

Z. Sawaniewska-Mochowa, A Zielińska, Dziedzictwo kultury szlacheckiej na byłych Kresach północno-wschodniej Rzeczypospolitej, Warszawa 2007, rozdział III, s. 90-194.

Historia Białorusinów Podlasia, Białystok 2016, rozdział VI, s. 257-296, rozdział IX, s. 379-435.

M. Barwiński, Ukraińcy na Podlasiu – geneza, kontrowersje, współczesność, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 2011, 11, str. 123-144.

N. Birgiel, Litewska mniejszość narodowa w Polsce – język i społeczność, „Poradnik Językowy” 2021, z. 7, s. 25-45.

J. Danieluk, Niemiecka rodzina na Podlasiu – dziedzictwo Artura Hasbacha (1864–1940), w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t VII, Białystok 2017, s.467-492;

W. Wróbel, Pastor Teodor Zikwitz (1863–1943). Życie i działalność w Białymstoku w latach 1903–1938, „Rocznik Białostocki” 2016, 20, s. 73–129.

I. Chorosz, Podróż po przemysłowej strefie osiedlenia. Polski przemysł włókienniczy. Żydowskie wytwórnie i żydowscy robotnicy, Warszawa 2019, s. 37-94.

M Dolistowska, W poszukiwaniu tożsamości miasta. Architektura i urbanistyka Białegostoku w latach 1795-1939, Białystok 2018, rozdziały III-IV, s. 131-342;

W. Wróbel, Świętojańska. Historia jednej ulicy, Białystok 2018, s. 97-150 (Świętojańska 13, 15).

D. Matelski, Grabież kościelnych dóbr kultury na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim (od najazdu moskiewskiego 1654 r. do zakończenia II wojny światowej), w: Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań, Białystok 2005, s 75-100.

K. Zimnoch, Historyczna biblioteka dominikańska w Różanymstoku w świetle XIX-wiecznych źródeł inwentarzowych – język i proweniencja wydawnicza księgozbioru, „Studia Podlaskie”, 2013, 21, s. 127-146;

J. Kotyńska-Stetkiewicz, Barokowy kościół w Ostrożanach,”Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego”, 2004, 10, s. 148-158.

G. Sosna, Święte miejsca i cudowne ikony Prawosławne sanktuaria na Białostocczyźnie, Białystok 2001, s. 15-120.

J. Tomalska, Sanktuaria maryjne na Podlasiu, w: Małe miasta. Duchowość kanoniczna, Białystok 2020, s. 133-221;

M. Głuszkowski M., Najważniejsze elementy systemu wartości staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego. Na podstawie wypowiedzi przedstawicieli różnych pokoleń, w: E. Golachowska, D. Pazio-Wlazłowska (red.), Konstrukcje i destrukcje tożsamości t. 4. Wartości w świecie słowiańskim, Warszawa 2015, s. 469-478.

KP7_WG1 - zna i rozumie w pogłębionym stopniu uporządkowane fakty i zjawiska z zakresu dziedzictwa kulturowego, prowadzące do specjalizacji w wybranych obszarach badań historycznych.

KP7_WG2 – zna i rozumie metody i problemy badań wybranych dziedzin historii, takich jak dziedzictwo kulturowe.

KP7_WG3 – ma pogłębioną, uporządkowaną chronologicznie i tematycznie wiedzę o dziedzictwie kulturowym na tle dziejów Europy – także w aspekcie porównawczym.

KP7_WG8 - Zna i rozumie w pogłębionym stopniu funkcjonowanie struktur społecznych.

KP7_WG9 - Zna i rozumie zakres zróżnicowania kulturowego współczesnego świata zarówno w wymiarze globalnym, jak i lokalnym.

KP7_WK2 – zna i rozumie wpływ podłoża narodowego i kulturowego na różne stanowiska reprezentowane w naukach historycznych.

KP7_UW4 – potrafi analizować, interpretować i systematyzować informacje dotyczące nauk historycznych i pokrewnych, wykorzystując bibliografie, pomoce archiwalne i bazy danych, itp.

KP7_UW5 – potrafi korzystać z technologii informacyjnej, multimediów i zasobów Internetu, stosując różnorodne, nowoczesne metody i techniki prezentacji wyników badań.

KP7_UK1 – potrafi prowadzić debatę, skutecznie argumentując i uzasadniając swoje stanowisko w dyskusji naukowej z wykorzystaniem wiedzy i własnego doświadczenia badawczego, jak też poglądów reprezentantów różnych nurtów historiograficznych.

KP7_KK2 - zdolny do okazywania zrozumienia dla świata wartości i postaw ludzi w różnych okresach i kontekstach historycznych.

KP7_KO2 – jest gotów do promowania tradycji oraz dziedzictwa historycznego i kulturowego Polski, swojego regionu i Europy.

KP7_KR4 – jest gotów do obiektywizmu w podejściu do przekazu historycznego, wykazując odpowiedzialność i odwagę cywilną w sprzeciwianiu się instrumentalizacji wiedzy historycznej przez grupy narodowe, społeczne i polityczne.

Publiczna prezentacja na temat związany z zakresem zajęć. W przypadku studentów ze szczególnymi potrzebami możliwa inna – uzgodniona forma zaliczenia. Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia jest obecność na minimum 80% zajęć. Zaliczenie nieobecności – rozmowa dopuszczająca na tematy związane z tematyką opuszczonych zajęć.