Monitoring środowiska
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 0200-ES1-3MOŚ |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Monitoring środowiska |
Jednostka: | Wydział Biologiczno-Chemiczny |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Tryb prowadzenia przedmiotu: | w sali |
Skrócony opis: |
Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z organizacją, zadaniami i funkcjonowaniem Państwowego Monitoringu Środowiska w Polsce, czynnikami powodującymi zanieczyszczenie poszczególnych komponentów środowiska oraz jego stanem i normami jakościowymi. Studenci zapoznają się również ze sposobami pobierania i przygotowania próbek środowiskowych do analizy oraz z metodami analitycznymi stosowanymi w monitoringu środowiska. |
Pełny opis: |
Profil studiów: Ogólnoakademicki Forma studiów: Stacjonarne Rodzaj przedmiotu: Przedmiot obowiązkowy Rok studiów/semestr: III rok / semestr zimowy Liczba godzin zajęć dydaktycznych: laboratorium - 30 godzin, wykład - 30 godzin Metody dydaktyczne: wykład z prezentacją multimedialną; laboratorium - eksperyment Treści merytoryczne przedmiotu Wykład: 1. Pojęcie monitoringu oraz jego rodzaje. Cele, zasady i zadania monitoringu. Konwencja o bioróżnorodności a monitoring środowiska. Rodzaje bioróżnorodności. 2. Struktura i organizacja Państwowego Monitoringu Środowiska w Polsce. Sieć monitoringu polskiego - powiązania z monitoringiem europejskim i światowym. Umocowania prawne monitoringu środowiska w Polsce. 3. Źródła i rodzaje niebezpiecznych substancji chemicznych w środowisku. Dopuszczalne normy stanu środowiska. 4. Zasady i metody pobierania próbek środowiskowych. 5. Metody przygotowania próbek środowiskowych do analizy. 6. Podstawy monitoringu przyrody. Monitoring obszarów Natura 2000. 7. Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego. Organizacja i zakres działań. 8. Monitoring lasów w Polsce. Podstawy prawne oraz organizacja monitoringu obszarów leśnych. 9. Bioindykacja. Wykorzystanie organizmów do określania stanu środowiska. Bioindykacja terenowa i bioindykacja laboratoryjna. 10. Monitoring jakości wód: wskaźniki jakości wód, sposób oceny stanu wód, metody oznaczania zanieczyszczeń wód i osadów, klasy jakości wód powierzchniowych i podziemnych. 11. Monitoring jakości powietrza: sposób oceny jakości powietrza, metody oznaczania zanieczyszczeń powietrza. 12. Monitoring jakości gleby i ziemi: przemysłowa i rolnicza degradacja gleb, parametry fizyko-chemiczne gleb ornych, sposób oceny zanieczyszczenia gleby, metody oznaczania zanieczyszczeń gleby. 13. Gromadzenie i opracowywanie danych z monitoringu: formy prezentacji danych uzyskiwanych w sieci PMŚ. Interpretacja wyników. Laboratorium: 1. Badanie parametrów fizykochemicznych wody. Kompleksometryczne oznaczanie twardości wody (pomiary parametrów fizycznych wody; zasady pobierania próbek wody do badań fizykochemicznych; twardość wody - definicja, źródła twardości, rodzaje twardości, jednostki twardości; metoda wersenianowa oznaczania twardości wody; metody obniżania twardości wody) 2. Oznaczanie fosforu ogólnego w wodzie (chemia fosforu w wodzie – występowanie, formy jonów fosforanowych, rozpuszczalność fosforanów, fosfor nieorganiczny i fosfor organiczny, obieg fosforu w przyrodzie; pochodzenie związków zawierających fosfor w wodzie; fosforany, a zjawisko eutrofizacji; techniki mineralizacji próbek ciekłych; oznaczanie fosforu metodą molibdenianową) 3. Oznaczenia chlorofilu i związków azotowych w wodach powierzchniowych (chemia azotu w wodzie – procesy nitryfikacji, denitryfikacji i amonifikacji; oznaczanie jonów amonowych w różnych typach wód; procesy eutrofizacji, trofia zbiorników wodnych, chlorofil i feofityna w wodzie – metodyka oznaczeń) 4. Analiza mikrobiologiczna wody (zasady pobierania próbek wody do badań bakteriologicznych, organizmy wskaźnikowe wykorzystywane w analizie mikrobiologicznej wody, oznaczanie ogólnej liczby bakterii, bakterii coli, paciorkowców kałowych z rodzaju Enterococcus, kryteria bakteriologiczne, jakim powinna odpowiadać woda do picia w Polsce) 5. Monitoring środowiska w Polsce (cele, zadania i struktura Państwowego Monitoringu Środowiska; organizacja Państwowego Monitoringu Środowiska, Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń; Zintegrowane Zapobieganie i Ograniczanie Zanieczyszczeń; krajowa baza o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji) 6. Pobieranie próbek glebowych do analizy chemicznej (sprzęt laboratoryjny, zasady pobierania próbek pierwotnych, przygotowanie próbki ogólnej, próbki laboratoryjnej i próbki do badań) 7. Oznaczanie ditlenku węgla w powietrzu atmosferycznym (gazy cieplarniane, źródła i skutki emisji ditlenku węgla do atmosfery, metody pobierania próbek powietrza i oznaczania ditlenku węgla w powietrzu) 8. Oznaczanie azotu amonowego w wodach metodą miareczkowania alkacymetrycznego ze wstępną destylacją (źródła jonów amonowych w środowisku, ich przemiany oraz oddziaływanie, podstawy metod miareczkowych) 9. Spektrofotometryczne oznaczanie sumy azotanów(III) i azotanów(V) w wodzie (źródła i skutki występowania azotanów w wodach, podstawy metod spektrofotometrycznych) 10. Oznaczanie jonów chlorkowych w wodach naturalnych z użyciem jonoselektywnej elektrody chlorkowej (chlorki w wodach powierzchniowych, ich źródła i działanie, podstawy metod potencjometrycznych) |
Literatura: |
Aktualny program Państwowego Monitoringu Środowiska. Rozporządzenia Ministra Środowiska dotyczące monitoringu środowiska. Alloway B.J., Ayres D.C. 1999. Chemiczne podstawy zanieczyszczenia środowiska, PWN, Warszawa. Raporty o stanie środowiska w Polsce i Europie. Pozycje z Biblioteki Monitoringu Środowiska, Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, np. K. Juda-Rezler i B. Toczko, Pyły drobne w atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce, Warszawa 2016. Kwiatkowska-Malina J. 2012. Monitoring środowiska przyrodniczego. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Stepnowski P., Synak E., Szafranek B., Kaczyński Z. 2010. Monitoring i analityka zanieczyszczeń w środowisku, Wydawnictwo UG, Gdańsk. Namieśnik J., Jamrógiewicz Z., Pilarczyk M., Torres L. 2000. Przygotowanie próbek środowiskowych do analizy, WNT, Warszawa. Namieśnik J., Łukasiak J., Jamrógiewicz Z. 1995. Pobieranie próbek środowiskowych do analizy, PWN, Warszawa. Hermanowicz W., Dojlido J. 1999. Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków, Arkady, Warszawa. |
Efekty uczenia się: |
1. Dysponuje podstawową wiedzą dotyczącą uwarunkowań prawnych związanych z kontrolą środowiska, funkcjonowaniem programu Państwowego Monitoringu Środowiska i informowaniem społeczeństwa o stanie środowiska. 2. Wymienia rodzaje i źródła zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego oraz sposoby oddziaływania zanieczyszczeń na środowisko. 3. Dysponuje wiedzą i umiejętnościami z zakresu pobierania i przygotowania próbek środowiskowych oraz metodami ich analizy stosowanymi do oceny stanu środowiska naturalnego w ramach PMŚ. 4. Dysponuje wiedzą i umiejętnościami dotyczącymi zasad opracowywania i gromadzenia danych z monitoringu. Na podstawie wyników analiz i norm potrafi dokonać klasyfikacji elementu środowiska. Przedstawia w formie pisemnej raporty z oznaczania zawartości wybranych zanieczyszczeń w próbkach środowiskowych. 5. Dyskutuje i pracuje w grupie nad postawionymi problemami. 6. Postępuje zgodnie z zasadami BHP. |
Metody i kryteria oceniania: |
Wykład - zaliczenie pisemne na ocenę Laboratorium - zaliczenie na ocenę (wykonanie wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych, zaliczenie pisemnych sprawozdań z wykonanych ćwiczeń, uzyskanie pozytywnej oceny z pisemnych kolokwiów) |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet w Białymstoku.