Język i dyskurs w ujęciu kognitywnym

obowiązkowe

Student powinien mieć szeroką wiedzę z zakresu nauki o języku zdobytą podczas studiów filologicznych i samodzielnej lektury; znać najważniejsze kierunki, teorie i metody współczesnego językoznawstwa oraz umieć analizować zjawiska językowe za pomocą dostępnych narzędzi badawczych, które poddaje weryfikacji i krytycznej ocenie w samodzielnej pracy naukowej.

w sali

Treść wykładu koncentruje się na zagadnieniu poznawczej i komunikatywnej funkcji języka. Zgodnie z podejściem kognitywnym przedmiotem analizy jest związek między myśleniem a kodem symbolicznym: zarówno w wymiarze uniwersalnych (ogólnoludzkich) zdolności umysłowych i językowych, jak i w sferze kulturowych obrazów świata, zakodowanych w strukturach semantycznych danego języka, społecznie negocjowanych i uzgadnianych w dyskursie.

Profil studiów: ogólnoakademicki

Forma studiów: stacjonarne

Język przedmiotu: język polski

Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy

Dziedzina i dyscyplina nauki: dziedzina nauk humanistycznych,

językoznawstwo

Rok studiów /semestr: III rok, semestr 6

Wymagania wstępne (tzw. sekwencyjny system zajęć i egzaminów):

Student powinien mieć zaawansowaną wiedzę na temat przedmiotów, metod i szkół współczesnego językoznawstwa w zakresie przewidzianym programem studiów filologicznych.

Liczba godzin zajęć dydaktycznych: wykład - 15

Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja, dyskusja

Bilans nakładu pracy studenta: 45 godz.

Uczestnictwo w wykładzie - 15 godz.

Przygotowanie do egzaminu - 10 godz.

Samodzielne lektury - 15 godz.

Konsultacje - 2,5 godz.

Egzamin - 2,5 godz.

Nakład pracy studenta związany z zajęciami:

wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela - 20 godz. (0,8 pkt ECTS)

o charakterze praktycznym: 27,5 godz. (1 pkt ECTS)

Literatura podstawowa

1) Slobin D. I., Od „myśli i języka” do „myślenia dla mówienia”, tłum. O. i W. Kubińscy, [w:] Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński, Kraków 2003, s. 361-402.

2) Kardela H., Kim jest autor? Noam Chomsky i Ronald Langacker jako „fundatorzy dyskursywności”, [w:] Relatywizm w języku i kulturze, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, s. 59-84.

3) Lakoff G., Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle?, red. E. Tabakowska, tłum. M. Buchta, A. Kotarba, A. Skucińska, Kraków 2011.

4) Searle J. R., Umysł, język, społeczeństwo. Filozofia a rzeczywistość, tłum. W. Tuporolski, Warszawa 1999.

5) Duszak A., Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998 [zwłaszcza rozdz. 5: Kulturowe uwarunkowania dyskursu].

6) Wierzbicka A., Język – umysł – kultura, wybór prac pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 1999 [wybrane 3 rozdziały].

7) Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, tłum. T. Krzeszowski, Warszawa 1988.

8) Fauconnier G., Turner M., Tworzenie amalgamatów jako jeden z głównych procesów w gramatyce, tłum. z ang. W. Kubiński, D. Stanulewicz, [w:] Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, Gdańsk 2001, s. 173-211.

9) Stockwell P., Poetyka kognitywna. Wprowadzenie, tłum. z ang. A. Skucińska, Kraków 2006.

10) Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, tłum. A. Pokojska, Kraków 2001.

Literatura uzupełniająca (dla zainteresowanych)

Fauconnier G., Mental Spaces. Aspects of Meaning Construction in Natural Language, Massachusetts 1985.

Fillmore Ch.J., Frames and the semantics of understanding, „Quaderni di semantica”, vol. VI/ nr 2, s. 222-254.

Grzegorczykowa R., Filozoficzne aspekty kategoryzacji, [w:] Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa, A. Pajdzińska, Lublin 1996.

Hołówka T., Myślenie potoczne. Heterogeniczność zdrowego rozsądku, Warszawa 1986.

Język, dyskurs, społeczeństwo. Zwrot lingwistyczny w filozofii społecznej, red. L. Rasiński, Warszawa 2009 [zwłaszcza teksty: L. Wittgensteina, J.L. Austina, J. R. Searle’a i M. Foucault].

Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999 [rozdziały autorstwa J. Anusiewicza, H. Kardeli, J. Maćkiewicz, K. Korżyka, A. Pajdzińskiej, R. Tokarskiego]

Lakoff G., Nie myśl o słoniu! Jak język kształtuje politykę, tłum. E. Nita i J. Wasilewski, Warszawa 2011.

Langacker R.L., Kotwiczenie, kodowanie i dyskurs, tłum. W. Kubiński, [w:] Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, red. W. Kubiński, D. Stanulewicz, Gdańsk: 2001, s. 22-69.

Searle J. R., Czy komputery mogą myśleć?, w: tegoż, Umysł, mózg, nauka, tłum. J. Bobryk, Warszawa 1995, s. 25-37.

Libura A., Teoria przestrzeni mentalnych i integracji pojęciowej. Struktura modelu i jego funkcjonalność, Wrocław 2010.

Mandler J.M., Opowiadania, skrypty i sceny: aspekty teorii schematów, Kraków 2004.

Ong W. J., Osoba, świadomość, komunikacja. Antologia, wybór, wstęp, przekład i oprac. J. Japola, Warszawa 2009 [zwłaszcza cz II: Pismo, tekst, myśl, świadomość].

Pajdzińska A., Czy „zaklęty krąg języka” można przekroczyć?, w: Relatywizm w języku i kulturze, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, s. 43-58.

Ricoeur P., Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, wybór i wstęp K. Rosner, Warszawa 1999.

Szczepankowska I., Człowiek – język – wizja świata w poezji Wisławy Szymborskiej. Studia semantyczne [zwłaszcza rozdz. I: Potoczna i naukowa kategoryzacja świata a poetyckie transgresje] Białystok 2013.

Wiedza (W), umiejętności (U), kompetencje społeczne (K) studenta:

W1) ma wiedzę na temat związków językoznawstwa z naukami o poznaniu na płaszczyźnie przedmiotowej, metodologicznej i metajęzykowej;

W2) zapoznaje się z kognitywnymi koncepcjami i metodami analizy i wyjaśniania złożonych zjawisk językowych w kontekście uwarunkowań poznawczych, kulturowych i komunikacyjnych;

U1) potrafi łączyć wiedzę i terminologię z językoznawstwa i nauki o poznaniu w celu rozwiązywania problemów badawczych i uczestniczenia w dyskusjach na tematy naukowe;

U2) potrafi dokonać analizy i interpretacji zjawisk z poziomu języka, tekstu i dyskursu, uwzględniając kognitywne modele wyjaśniania;

K) rozumie związek umiejętności językowych z rozwojem innych zdolności poznawczych i kultury społeczeństwa.

Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: SD_W03, SD_W04, SD_W05, SD_W06; SD_U08, SD_U04, SD_U05, SD_U06; SD_K01, SD_K04.

Egzamin ustny