Antropologia literatury
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 0400-PS2-1ALT |
Kod Erasmus / ISCED: |
14.7
|
Nazwa przedmiotu: | Antropologia literatury |
Jednostka: | Instytut Filologii Polskiej |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Założenia (opisowo): | Celem zajęć jest zapoznanie z obszarem wiedzy humanistycznej o charakterze pogranicznym (komparatystycznym) zarówno w kontekście wykładanych treści, jak i metodologii (korzystanie z narzędzi badawczych wykształconych przez psychosocjologię, teorie literatury i kultury, filozofię), wykształcenie umiejętności korzystania z pojęć antropologicznych do analizy tekstów kultury z uwzględnieniem perspektywy antropologicznej i literaturoznawczej. |
Tryb prowadzenia przedmiotu: | w sali |
Skrócony opis: |
Profil studiów: ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Dziedzina i dyscyplina nauki: nauki humanistyczne, literaturoznawstwo Rok studiów I rok drugiego stopnia/semestr letni Wymagania wstępne: wiedza z zakresu historii i teorii literatury; Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 godz. ćwiczeń Metody dydaktyczne: heureza, dyskusja, prezentacja; Punkty ECTS: 3.00 |
Pełny opis: |
Problematyka ćwiczeń ogniskuje się wokół następujących zagadnień: I. Modernistyczne tropy podmiotu lirycznego; interpretacja hermeneutyczna: R. M. Rilke, Samotny, w: tegoż, Poezje, wybrał, przełożył i posłowiem opatrzył M. Jastrun, Kraków, 1993. II. Zagadnienie podmiotowości; sposoby uobecnienia osoby w literaturze, tożsamość – odmienność, personalistyczne i formalistyczne koncepcje autora; poziomy identyfikacji biografii, podmiotu „społecznego” (osobowości społecznej), osobowości „zasadniczej” oraz podmiotu kreacji; tożsamość a odmienność; zagadnienie „ja” – „Inny” – autokreacja, autobiografia, prywatność a instytucja, role autora: H. Elzenberg, Osobowość twórcza artysty, Problem osobowości twórczej, w: tegoż, Pisma estetyczne, oprac. oraz wstępem opatrzył L. Hostyński, Lublin 1999, s. 69-83. Cz. Miłosz, Nie, „Kultura” (Paryż) 1951, nr 5; R. Palester, Konflikt Marsjasza, „Kultura” (Paryż) 1951, nr 7-8. W. Gombrowicz, Dziennik 1953-1956, Kraków 1986, s. 9-38 (I-III) Violetta Wejs-Milewska, Dylematy klerka na wygnaniu. Dyskusja z lat 50., w: tejże, Wykluczeni – wychodźstwo, kraj. Studia z antropologii emigracji polskiej XX wieku (idee, osobowości, instytucje), Białystok 2012, s. 167-204. Witold Gombrowicz, Komentarz do: Emile M. Cioran, Dogodności i niedogodności wygnania, „Kultura” (Paryż) 1952, nr 6. Irena Szczepankowska, Różnorodność kultur i stylu w doświadczeniu emigracyjnym Emila Ciorana i Czesława Miłosza, „Stylistyka” 2016. H. Elzenberg, W sprawie estetyzmu w literaturze, w: tegoż, Pisma estetyczne, s. 85-91. Cz. Straszewicz, Pióra w ukropie, albo strach nami rządzi, „Kultura” (Paryż) 1952, nr 2-3. T. Terlecki, O odpowiedzialności pisarza, w: tegoż, Emigracja naszego czasu, red. N. Taylor-Terlecka, Lublin 2003, s.193-198. III. Kulturowe wzory doświadczenia przestrzeni i miejsca: G. Bachelard, Dom rodzinny, dom oniryczny, w: tenże, Wyobraźnia poetycka, Warszawa 1975. M. Głowiński, Labirynt, przestrzeń obcości, w: tenże, Mity przebrane, Kraków 1990. G. Simmel, Obcy, w: tenże, Socjologia, Warszawa 1975. J. Wittlin, Orfeusz w piekle XX wieku, Paryż 1963, tu: Blaski i nędze wygnania. Z. Bauman, Jak stać się obcym i jak przestać nim być, w: tenże, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000. IV. Tożsamość i nieprzynależność w perspektywie etnologicznej, kulturowej, B. Anderson, Korzenie kulturowe; Źródła świadomości narodowej, w: Wspólnoty wyobrażone, Kraków 1997. H.L. Gatek, Pismo, „rasa” i różnica, w: Kultura, tekst, ideologia. Dyskursy współczesnej amerykanistyki, red. A. Presiss-Smith, Kraków 2004. (tu: Cz. Straszewicz, Mojżesz, w: tegoż, Gromy z jasnego nieba, Warszawa 1937) lub Ziemowit Szczerek, Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian, Kraków 2013. V. Symboliczne struktury czasu; życie – śmierć; warianty przedstawień: P. Aries, Pięć wariacji na cztery tematy, W: Antropologia śmierci. Myśl francuska, wstęp i wybór S. Cichowicz, Warszawa 1993. Z. Bauman, Ponowoczesność czyli dekonstruowanie nieśmiertelności, w: tenże, Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia, Warszawa 1998. J. Tischner, Świat ludzkiej nadziei, Wybór szkiców filozoficznych 1966-1975, Kraków 1992, tu: Rewolucja i patologia nadziei, Praca nad nadzieją bliźniego, Egzystencja i wartość, Prolegomena chrześcijańskiej filozofii śmierci. VI. Zachowania społeczne, obrzędowe, mimesis, pojęcie gry, tabu, śmiech: Z. Mitosek, Antropologia mimesis, w: tejże, Mimesis. Zjawisko i problem, Warszawa 1997. E. Hoffman, Człowiek w teatrze życia codziennego, Warszawa 2000 (wstęp). G. Bataille, Święto, w: tenże, Historia erotyzmu, Kraków 1992. Turner V., Od rytuału do teatru, Warszawa 2005 (wybrany rozdział). K. Żygulski, Wspólnota etniczna a komizm, w: tenże, Wspólnota śmiechu. Studium socjologiczne komizmu, Warszawa 1985. T. Mizerkiewicz, Nić śmiesznego. Studia o komizmie w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Poznań, 2007, tu: Komizm futurystyczny jako „wejście” w nowoczesność. VII. Narracja - podstawowy trop literackiej antropologii: aksjologiczny instrument poznania i rozumienia rzeczywistości, naturalny składnik komunikacji i ekspresji: W. Iser, Czym jest antropologia literatury, „Teksty Drugie” 2006, nr 5. K. Rosner, Narracja jako struktura rozumienia świata, „Teksty Drugie” 1999, nr 3. Profil studiów: ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Dziedzina i dyscyplina nauki: nauki humanistyczne, literaturoznawstwo I Rok studiów drugiego stopnia rok/semestr letni Wymagania wstępne: wiedza z zakresu historii i teorii literatury Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 godz. ćwiczeń Metody dydaktyczne: heureza, dyskusja, prezentacja; Punkty ECTS: 3.00 |
Literatura: |
Wykaz literatury do egzaminu: Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003. E. Sapir, Kultura, język, osobowość, Warszawa 1978. Wiedza o kulturze, cz. 2: Antropologia słowa, Warszawa 1998. Osoba w literaturze i komunikacji literackiej, Warszawa 2000. J. Butler, Zapisy na ciele, wywrotowe odgrywanie, w: Teorie literatury XX wieku, t. II (Antologia), Kraków 2006. Z. Bauman, Ciało i przemoc, Warszawa 1998. J. Kristeva, Ujęcie wstrętu, w: tejże: Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, Kraków 2007. R. Girard, Od mimetycznego pożądania do upiornego sobowtóra, w: Sacrum i przemoc, Poznań 1993. F. Chirpaz, Ciało, Warszawa 1998. E. Levinas, Ślad innego, w: Filozofia dialogu, Kraków 1991. Z Bauman, Tęsknota za twarzą, unikanie twarzy, w: Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia, Warszawa 1998. E. Hoffman, Piętno a tożsamość społeczna, w: tenże, Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańsk 2005. W. Tatarkiewicz, O szczęściu, Warszawa 1995. C. Geertz, Być tam. Antropologia jako scena pisarska, w: Dzieło i życie. Antropolog jako autor, Warszawa 2000. E. Said, Orientalizm, Poznań 2005, tu: Orientalizm dzisiaj (cz. 1 i 2.). A. Wieczorkiewicz, Kolonizacja dzikich ciał, "Teksty Drugie" 2002, z. 5. M. Schmeling, "Nie będziesz czynił żadnego obrazu..." Obcość kulturowa jako dziedzina badań literaturoznawstwa porównawczego, w: Narodowy i ponadnarodowy charakter literatury, Kraków 1996. S. Uliasz, Kresy jako przestrzeń kulturowa, w: tenże, O literaturze kresów i pogranicza kultur. Rozprawy i szkice, Rzeszów 2001. H. Plessner, Śmiech i płacz. Badania nad granicami ludzkiego zachowania, Kąty 2004 (wybrany rozdział). |
Efekty uczenia się: |
Efekty kształcenia: Wiedza: KA7_WG1 Ma pogłębioną wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej literaturoznawstwa, zna kryteria kategoryzacji chronologicznych podziałów przyjętych w dziedzinie nauk humanistycznych KA7_WG2 Zna i rozumie zaawansowane metody analizy, interpretacji i wartościowania komunikatów właściwych dla tradycji badawczej w zakresie literaturoznawstwa i językoznawstwa. KA7_WK1 Posiada wiedzę o faktycznych i potencjalnych relacjach między rożnymi dyscyplinami naukowymi w ramach dziedziny nauk humanistycznych. KA7_WGK1 Definiuje pojęcia z zakresu analizy antropologicznej, teoretycznoliterackiej, historycznoliterackiej, na poziomie rozszerzonym, z uwzględnieniem kontekstów KA7_UWKOU2 Posiada wiedzę o historycznych, funkcjonalnych, kompozycyjnych, stylistycznych aspektach dyskursu w komunikatach użytkowych, naukowych oraz artystycznych. Umiejętności: KA7_UWKOU2 - Analizuje i kontekstowo interpretuje tekst (artystyczny i użytkowy) z uwzględnieniem aspektów: kulturowego, pragmatycznego, poznawczego, aksjologicznego, kompozycyjnego i stylistycznego, biorąc pod uwagę nowe osiągnięcia w zakresie literaturoznawstwa i językoznawstwa. Kompetencje społeczne: KA7_KKO3 - Uczestniczy w życiu kulturalnym, interesuje się aktualnymi wydarzeniami kulturalnymi, dostrzega powiązania rzeczywistości społeczno-politycznej z literaturą i językiem. Punktów ECTS 3.00 (wskaźnik ilościowy - wymagające bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich i studentów - 2.00); zajęcia w trybie ćwiczeń - 15 godz., 14 godz. wykład oraz konsultacje; |
Metody i kryteria oceniania: |
Metody kształcenia: heureza, dyskusja, wykład, prezentacja; prezentacja treści w ramach wykładu, ćwiczeń i konsultacji. Ustne i pisemne zaliczenie ćwiczeń, z uwzględnieniem aktywności studenta podczas ćwiczeń oraz jego obecności na zajęciach; Egzamin na ocenę (w skali 2-5) ustny obejmuje problematykę poruszaną na wykładach, treści podjęte na ćwiczeniach oraz wykaz literatury zalecanej do egzaminu; Ustne zaliczenie ćwiczeń na ocenę (2-5) z materiału analizowanego na ćwiczeniach uwzględniające aktywność podczas ćwiczeń, wystąpienia, referaty, prezentacje, frekwencję. prezentacji problemów w formie referatów, aktywności oraz frekwencja |
Praktyki zawodowe: |
nie dotyczy przedmiotu |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet w Białymstoku.