Uniwersytet w Białymstoku - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Antropologia literatury

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 0400-PS2-1ALT
Kod Erasmus / ISCED: 14.7 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Antropologia literatury
Jednostka: Instytut Filologii Polskiej
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

Celem zajęć jest zapoznanie z obszarem wiedzy humanistycznej o charakterze pogranicznym (komparatystycznym) zarówno w kontekście wykładanych treści, jak i metodologii (korzystanie z narzędzi badawczych wykształconych przez psychosocjologię, teorie literatury i kultury, filozofię), wykształcenie umiejętności korzystania z pojęć antropologicznych do analizy tekstów kultury z uwzględnieniem perspektywy antropologicznej i literaturoznawczej.

Tryb prowadzenia przedmiotu:

w sali

Skrócony opis:

Profil studiów: ogólnoakademicki

Forma studiów: stacjonarne

Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy

Dziedzina i dyscyplina nauki: nauki humanistyczne, literaturoznawstwo

Rok studiów I rok drugiego stopnia/semestr letni

Wymagania wstępne: wiedza z zakresu historii i teorii literatury;

Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 godz. ćwiczeń

Metody dydaktyczne: heureza, dyskusja, prezentacja;

Punkty ECTS: 3.00

Pełny opis:

Problematyka ćwiczeń ogniskuje się wokół następujących zagadnień:

I.

Modernistyczne tropy podmiotu lirycznego; interpretacja hermeneutyczna: R. M. Rilke, Samotny, w: tegoż, Poezje, wybrał, przełożył i posłowiem opatrzył M. Jastrun, Kraków, 1993.

II. Zagadnienie podmiotowości; sposoby uobecnienia osoby w literaturze, tożsamość – odmienność, personalistyczne i formalistyczne koncepcje autora; poziomy identyfikacji biografii, podmiotu „społecznego” (osobowości społecznej), osobowości „zasadniczej” oraz podmiotu kreacji; tożsamość a odmienność; zagadnienie „ja” – „Inny” – autokreacja, autobiografia, prywatność a instytucja, role autora:

H. Elzenberg, Osobowość twórcza artysty, Problem osobowości twórczej, w: tegoż, Pisma estetyczne, oprac. oraz wstępem opatrzył L. Hostyński, Lublin 1999, s. 69-83.

Cz. Miłosz, Nie, „Kultura” (Paryż) 1951, nr 5; R. Palester, Konflikt Marsjasza, „Kultura” (Paryż) 1951, nr 7-8.

W. Gombrowicz, Dziennik 1953-1956, Kraków 1986, s. 9-38 (I-III)

Violetta Wejs-Milewska, Dylematy klerka na wygnaniu. Dyskusja z lat 50., w: tejże, Wykluczeni – wychodźstwo, kraj. Studia z antropologii emigracji polskiej XX wieku (idee, osobowości, instytucje), Białystok 2012, s. 167-204.

Witold Gombrowicz, Komentarz do: Emile M. Cioran, Dogodności i niedogodności wygnania, „Kultura” (Paryż) 1952, nr 6.

Irena Szczepankowska, Różnorodność kultur i stylu w doświadczeniu emigracyjnym Emila Ciorana i Czesława Miłosza, „Stylistyka” 2016.

H. Elzenberg, W sprawie estetyzmu w literaturze, w: tegoż, Pisma estetyczne, s. 85-91.

Cz. Straszewicz, Pióra w ukropie, albo strach nami rządzi, „Kultura” (Paryż) 1952, nr 2-3.

T. Terlecki, O odpowiedzialności pisarza, w: tegoż, Emigracja naszego czasu, red. N. Taylor-Terlecka, Lublin 2003, s.193-198.

III. Kulturowe wzory doświadczenia przestrzeni i miejsca:

G. Bachelard, Dom rodzinny, dom oniryczny, w: tenże, Wyobraźnia poetycka, Warszawa 1975.

M. Głowiński, Labirynt, przestrzeń obcości, w: tenże, Mity przebrane, Kraków 1990.

G. Simmel, Obcy, w: tenże, Socjologia, Warszawa 1975.

J. Wittlin, Orfeusz w piekle XX wieku, Paryż 1963, tu: Blaski i nędze wygnania.

Z. Bauman, Jak stać się obcym i jak przestać nim być, w: tenże, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000.

IV. Tożsamość i nieprzynależność w perspektywie etnologicznej, kulturowej,

B. Anderson, Korzenie kulturowe; Źródła świadomości narodowej, w: Wspólnoty wyobrażone, Kraków 1997.

H.L. Gatek, Pismo, „rasa” i różnica, w: Kultura, tekst, ideologia. Dyskursy współczesnej amerykanistyki, red. A. Presiss-Smith, Kraków 2004. (tu: Cz. Straszewicz, Mojżesz, w: tegoż, Gromy z jasnego nieba, Warszawa 1937) lub Ziemowit Szczerek, Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian, Kraków 2013.

V. Symboliczne struktury czasu; życie – śmierć; warianty przedstawień:

P. Aries, Pięć wariacji na cztery tematy, W: Antropologia śmierci. Myśl francuska, wstęp i wybór S. Cichowicz, Warszawa 1993.

Z. Bauman, Ponowoczesność czyli dekonstruowanie nieśmiertelności, w: tenże, Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia, Warszawa 1998.

J. Tischner, Świat ludzkiej nadziei, Wybór szkiców filozoficznych 1966-1975, Kraków 1992, tu: Rewolucja i patologia nadziei, Praca nad nadzieją bliźniego, Egzystencja i wartość, Prolegomena chrześcijańskiej filozofii śmierci.

VI. Zachowania społeczne, obrzędowe, mimesis, pojęcie gry, tabu, śmiech:

Z. Mitosek, Antropologia mimesis, w: tejże, Mimesis. Zjawisko i problem, Warszawa 1997.

E. Hoffman, Człowiek w teatrze życia codziennego, Warszawa 2000 (wstęp).

G. Bataille, Święto, w: tenże, Historia erotyzmu, Kraków 1992.

Turner V., Od rytuału do teatru, Warszawa 2005 (wybrany rozdział).

K. Żygulski, Wspólnota etniczna a komizm, w: tenże, Wspólnota śmiechu. Studium socjologiczne komizmu, Warszawa 1985.

T. Mizerkiewicz, Nić śmiesznego. Studia o komizmie w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Poznań, 2007, tu: Komizm futurystyczny jako „wejście” w nowoczesność.

VII. Narracja - podstawowy trop literackiej antropologii: aksjologiczny instrument poznania i rozumienia rzeczywistości, naturalny składnik komunikacji i ekspresji:

W. Iser, Czym jest antropologia literatury, „Teksty Drugie” 2006, nr 5.

K. Rosner, Narracja jako struktura rozumienia świata, „Teksty Drugie” 1999, nr 3.

Profil studiów: ogólnoakademicki

Forma studiów: stacjonarne

Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy

Dziedzina i dyscyplina nauki: nauki humanistyczne, literaturoznawstwo

I Rok studiów drugiego stopnia rok/semestr letni

Wymagania wstępne: wiedza z zakresu historii i teorii literatury

Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 godz. ćwiczeń

Metody dydaktyczne: heureza, dyskusja, prezentacja;

Punkty ECTS: 3.00

Literatura:

Wykaz literatury do egzaminu:

Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003.

E. Sapir, Kultura, język, osobowość, Warszawa 1978.

Wiedza o kulturze, cz. 2: Antropologia słowa, Warszawa 1998.

Osoba w literaturze i komunikacji literackiej, Warszawa 2000.

J. Butler, Zapisy na ciele, wywrotowe odgrywanie, w: Teorie literatury XX wieku, t. II (Antologia), Kraków 2006.

Z. Bauman, Ciało i przemoc, Warszawa 1998.

J. Kristeva, Ujęcie wstrętu, w: tejże: Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, Kraków 2007.

R. Girard, Od mimetycznego pożądania do upiornego sobowtóra, w: Sacrum i przemoc, Poznań 1993.

F. Chirpaz, Ciało, Warszawa 1998.

E. Levinas, Ślad innego, w: Filozofia dialogu, Kraków 1991.

Z Bauman, Tęsknota za twarzą, unikanie twarzy, w: Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia, Warszawa 1998.

E. Hoffman, Piętno a tożsamość społeczna, w: tenże, Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańsk 2005.

W. Tatarkiewicz, O szczęściu, Warszawa 1995.

C. Geertz, Być tam. Antropologia jako scena pisarska, w: Dzieło i życie. Antropolog jako autor, Warszawa 2000.

E. Said, Orientalizm, Poznań 2005, tu: Orientalizm dzisiaj (cz. 1 i 2.).

A. Wieczorkiewicz, Kolonizacja dzikich ciał, "Teksty Drugie" 2002, z. 5.

M. Schmeling, "Nie będziesz czynił żadnego obrazu..." Obcość kulturowa jako dziedzina badań literaturoznawstwa porównawczego, w: Narodowy i ponadnarodowy charakter literatury, Kraków 1996.

S. Uliasz, Kresy jako przestrzeń kulturowa, w: tenże, O literaturze kresów i pogranicza kultur. Rozprawy i szkice, Rzeszów 2001.

H. Plessner, Śmiech i płacz. Badania nad granicami ludzkiego zachowania, Kąty 2004 (wybrany rozdział).

Efekty uczenia się:

Efekty kształcenia:

Wiedza: KA7_WG1 Ma pogłębioną wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej literaturoznawstwa, zna kryteria kategoryzacji chronologicznych podziałów przyjętych w dziedzinie nauk humanistycznych KA7_WG2 Zna i rozumie zaawansowane metody analizy, interpretacji i

wartościowania komunikatów właściwych dla tradycji badawczej w

zakresie literaturoznawstwa i językoznawstwa.

KA7_WK1 Posiada wiedzę o faktycznych i potencjalnych relacjach między

rożnymi dyscyplinami naukowymi w ramach dziedziny nauk

humanistycznych.

KA7_WGK1 Definiuje pojęcia z zakresu analizy antropologicznej,

teoretycznoliterackiej, historycznoliterackiej, na poziomie

rozszerzonym, z uwzględnieniem kontekstów

KA7_UWKOU2 Posiada wiedzę o historycznych, funkcjonalnych, kompozycyjnych,

stylistycznych aspektach dyskursu w komunikatach użytkowych,

naukowych oraz artystycznych.

Umiejętności: KA7_UWKOU2 - Analizuje i kontekstowo interpretuje tekst (artystyczny i użytkowy) z

uwzględnieniem aspektów: kulturowego, pragmatycznego,

poznawczego, aksjologicznego, kompozycyjnego i stylistycznego,

biorąc pod uwagę nowe osiągnięcia w zakresie literaturoznawstwa i

językoznawstwa.

Kompetencje społeczne: KA7_KKO3 - Uczestniczy w życiu kulturalnym, interesuje się aktualnymi

wydarzeniami kulturalnymi, dostrzega powiązania rzeczywistości

społeczno-politycznej z literaturą i językiem.

Punktów ECTS 3.00 (wskaźnik ilościowy - wymagające bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich i studentów - 2.00); zajęcia w trybie ćwiczeń - 15 godz., 14 godz. wykład oraz konsultacje;

Metody i kryteria oceniania:

Metody kształcenia: heureza, dyskusja, wykład, prezentacja;

prezentacja treści w ramach wykładu, ćwiczeń i konsultacji.

Ustne i pisemne zaliczenie ćwiczeń, z uwzględnieniem aktywności studenta podczas ćwiczeń oraz jego obecności na zajęciach;

Egzamin na ocenę (w skali 2-5) ustny obejmuje problematykę poruszaną na wykładach, treści podjęte na ćwiczeniach oraz wykaz literatury zalecanej do egzaminu;

Ustne zaliczenie ćwiczeń na ocenę (2-5) z materiału analizowanego na ćwiczeniach uwzględniające aktywność podczas ćwiczeń, wystąpienia, referaty, prezentacje, frekwencję.

prezentacji problemów w formie referatów,

aktywności oraz frekwencja

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy przedmiotu

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet w Białymstoku.
ul. Świerkowa 20B, 15-328 Białystok tel: +48 85 745 70 00 (Centrala) https://uwb.edu.pl kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)