Konwersatorium "Historia literatury dla dzieci i młodzieży, Cenzura w PRL"

monograficzne

Konwersatorium Historia literatury dziecięcej i młodzieżowej (10 godz.)

Celem konwersatorium jest prześledzenie ewolucji literatury dziecięcej i młodzieżowej, poszukiwanie jej wyznaczników, wskazanie różnych rodzajów i gatunków literackich, omówienie najważniejszych utworów, z położeniem nacisku na ich współczesną recepcję; prześledzenie najnowszych, trendów, mód literackich i czytelniczych w zakresie literatury dziecięcej i młodzieżowej

Konwersatorium "Kultura pod presją cenzury" dotyczy wpływu cenzury na kształt i recepcję literatury, filmu, teatru i sztuk plastycznych w Polsce po 1945 r. Wprowadzeniem do tematu będą wywiady przeprowadzone z twórcami kultury przez Błażeja Torańskiego (Knebel. Cenzura w PRL-u, Warszawa 2016). Zawarte tam uwagi dotyczące cenzury posłużą jako punkt wyjścia do rozmowy o sposobie działania instytucjonalnej kontroli słowa, wykluczonych z dyskursu publicznego tematów oraz kosztach artystycznych i osobistych poniesionych przez twórców.

Profil ogólnouniwersytecki, studia stacjonarne drugiego stopnia, literaturoznawstwo, 2 rok, semestr zimowy; 30 godz., konwersatorium, metody: heureza, praca w grupach, prezentacje, elementy wykładu, dyskusja

Bilans:

30 godz. - obecność na zajęciach

10 godz. - przygotowanie do zajęć

łącznie 1 ECTS

Bibliografia – Historia literatury dziecięcej i młodzieżowej (wybrane opracowania)

Baśń i dziecko, wstęp, wybór i opracowanie H. Skrobiszewska, Warszawa 1978.

Caillois, Odpowiedzialność i styl, Warszawa 1967.

Carpentier H., J.R.R. Tolkien: wizjoner i marzyciel, Warszawa 1997.

Cieślikowski J., Literatura osobna, Wrocław 1985.

Cieślikowski J., Wielka zabawa. Folklor dziecięcy, wyobraźnia dziecka, wiersze dla dzieci, Wrocław 1976.

Czabanowska-Wróbel A., Baśń w literaturze Młodej Polski, Kraków 1996.

Czabanowska-Wróbel A., Dziecko. Symbol i zagadnienie antropologiczne w literaturze Młodej Polski, Kraków 2003.

Dunin J., Książeczki dla grzecznych i niegrzecznych dzieci. Z dziejów polskich publikacji dla najmłodszych, Wrocław 1991.

Dzieciństwo i sacrum, red. J. Papuzińska, G. Leszczyński, Warszawa 2000.

Eco U., Superman w literaturze masowej. Powieść popularna: między retoryką a ideologią, tł. J. Ugniewska, Warszawa 1996.

Frycie S., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945-1970, Warszawa 1978.

„Guliwer”, kwartalnik o książce dla dzieci

Jonca M, Enfants terribles. Dzieci złe, źle wychowane w literaturze polskiej XIX wieku, Wrocław 2005.

Jonca M., Sierota w literaturze polskiej dla dzieci w XIX wieku, Wrocław 1994.

J.R.R. Tolkien – recepcja polska: studia i eseje, red. naukowa J.Z. Lichański, Warszawa 1996.

Kaniowska-Lewańska I., Literatura dla dzieci i młodzieży do roku 1864, Warszawa 1973.

Kim jesteś Kopciuszku czyli o problemach współczesnej literatury dla dzieci i młodzieży, praca zbiorowa pod red. S. Aleksandczaka, Warszawa 1986.

Kruszewska-Kudelska A., Polskie powieści dla dziewcząt po roku 1945, Wrocław 1972.

Kuliczkowska K., Literatura dla dzieci i młodzieży, [w:] Obraz literatury polskiej XIX i XX w., seria V. Literatura okresu Młodej Polski, t. 3, Kraków 1973.

Kuliczkowska K., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864-1914. Zarys rozwoju. Materiały, wyd. 2, Warszawa 1965.

Kuliczkowska K., W szklanej kuli, Warszawa 1970.

M. Kurecka, Jan Christian Andersen, Warszawa 1965.

Leszczyński. G., Młodopolska lekcja fantazji. O przełomie antypozytywistycznym w literaturze fantastycznej dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1990.

Ługowska, Bajka w literaturze dziecięcej, Warszawa 1988.

Mit dzieciństwa w sztuce młodopolskiej, Warszawa 1992.

Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Pisarze, książki, serie, ilustratorzy, przegląd bibliograficzny, red. K. Kuliczkowska, B. Tylicka, Warszawa 1979.

O literaturze dla dzieci i młodzieży. Studia, rozprawy, szkice, red. H. Skrobiszewska, Warszawa 1975.

Obszary spotkań dziecka i dorosłego w sztuce, red. M. Tyszkowa i B. Żurakowski, Warszawa-Poznań 1989.

Papuzińska J., Inicjacje literackie: problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką, Warszawa 1988.

Papuzińska J., Dziecko w świecie emocji literackich, Warszawa 1996.

Papuzińska J., Książki, dzieci, biblioteka: z zagadnień upowszechnia czytelnictwa i książki dziecięcej, Warszawa 1992.

Papuzińska J., Zatopione królestwo. O polskiej literaturze fantastycznej XX wieku dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1989.

Po potopie. Dziecko, książka i biblioteka w XXI wieku. Diagnozy i postulaty, Warszawa 2008.

Przeboje edukacji polonistycznej, pod red. D. Michułki, Wrocław 2001.

Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, pod red. B. Tylickiej i G. Leszczyńskiego, Wrocław 2002.

Sto lat baśni polskiej, red. G. Leszczyński, Warszawa 1995.

W kręgu arcydzieł literatury młodzieżowej. Interpretacje – przekłady – adaptacje, pod red. L. Ludorskiego, Lublin 1998.

Waksmund R., Literatura pokoju dziecinnego, Warszawa 1986.

Waksmund, Nie tylko Robinson, czyli o oświeceniowej literaturze dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1987.

Waksmund R., Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej (tematy-gatunki-konteksty), Wrocław 2000.

B. Torański, Knebel. Cenzura w PRL-u, Warszawa 2016.

K. Budrowska, Cenzurowanie tekstów piosenek rockowych w pierwszej połowie lat 80. XX wieku. Rekonesans badawczy, w: W kręgu kultury PRL. Muzyka. Konteksty, red. K. Bittner, D. Skotarczyk, Poznań 2016.

Kamila Budrowska, Cenzura obyczajowa w Polsce w latach 1948-1958. Kilka uwag i przykładów, w: tejże, Studia i szkice o cenzurze w Polsce Ludowej w latach 40. i 50. XX wieku, Białystok 2014.

A. Krauze, Gdy rozum śpi... Rysunki Andrzeja Krauzego 1970-1989, Warszawa 2010.

Marta Fik, Wokół „Dziadów“, w: tejże, Marcowa kultura, Warszawa 1995.

Elżbieta Dąbrowicz, „Rojsty“ 1956/2010. Kilka uwag o piętnie sprawczym cenzury, w: tejże, Cenzura na gruzach. Szkice o literackich świadectwach życia w PRL-u, Białystok 2017.

Piotr Perkowski, Pół wieku z cenzurą: przypadek Tadeusza Konwickiego, „Pamiętnik Literacki“ 2006, z. 2.

Przemysław Kaniecki, „Otrzebione“ powieści Tadeusza Konwickiego (o cięciach cenzorskich we „Wniebowstąpieniu“, „Zwierzoczłekoupiorze“ i „Nic albo nic“, w: Nie po myśli władzy, pod red. D. Degen i M. Żyndy, Toruń 2012.

„Dzieła“ Henryka Sienkiewicza w dokumentach Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk (1948-1954), pod red. K. Budrowskiej i K. Kościewicz, Białystok 2016.

Karolina Korcz, „Mistrz i Małgorzata“ Michaiła Bułhakowa w artykułach prasowych okresu PRL a instytucje kontroli, „Slavia Occidentalis“, t. 64, 2007.

Robert Looby, Censorship, Translation and English Language Fiction in People’s Poland, Leiden and Boston 2015.

Efekty do konw. Historia literatury dziecięcej i młodzieżowej (10 godz.)

A. WIEDZA

1. Student opisuje historię literatury dla dzieci i młodzieży

2. Potrafi wymienić pisarzy dla dzieci w różnych epokach historycznoliterackich oraz zna problematykę ich twórczości

3. Rozpoznaje i charakteryzuje rodzaje, gatunki oraz konwencje literackie.

B. UMIEJĘTNOŚCI

5. W wyniku przeprowadzonych zajęć student potrafi analizować, interpretować teksty literackie przeznaczone dla młodego odbiorcy

6. Potrafi dobierać wartościową literaturę dla dzieci i młodzieży z zastosowaniem takich kryteriów, jak: możliwości odbiorcze, temat, konwencja, gatunek, zainteresowania, potrzeby czytelnicze dzieci i młodzieży

C. KOMPETENCJE SPOŁECZNE

1. Student jest otwarty na pogłębianie wiedzy z zakresu literatury i kultury czytelniczej dzieci i młodzieży

2. Jest otwarty na zgłębianie i upowszechnianie wiedzy na temat kultury literackiej i czytelnictwa dzieci i młodzieży

Zaliczenie na ocenę na podstawie obecności, przygotowania do zajęć, aktywności; dopuszczalne są 2 nieobecności, pozostałe należy zaliczać w formie ustnej lub pisemne