Język i poznanie
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 0500-KS1-2JPO |
Kod Erasmus / ISCED: |
14.951
|
Nazwa przedmiotu: | Język i poznanie |
Jednostka: | Instytut Socjologii i Kognitywistyki |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Założenia (lista przedmiotów): | Językoznawstwo kognitywne 0500-KS1-1JKO |
Założenia (opisowo): | Student powinien mieć ogólną wiedzę o języku i innych systemach semiotycznych i ich funkcjach powiązanych z ludzkimi zdolnościami poznawczymi, zdobytą w trakcie studiów. |
Tryb prowadzenia przedmiotu: | w sali |
Skrócony opis: |
Program przedmiotu obejmuje najważniejsze teorie i hipotezy dotyczące pochodzenia języka, związków pomiędzy językiem, myśleniem a rzeczywistością, zarówno w kontekście historycznym, jak i w świetle badań prowadzonych współcześnie. Treść wykładu koncentruje się wokół zagadnień natury języka, jego związku z rzeczywistością wewnątrzumysłową i światem oraz poznawczymi funkcjami znaku językowego i jego zasadniczą rolą w budowaniu systemów wiedzy. Przedstawiona jest także filozoficzna perspektywa relacji pomiędzy językiem a procesami poznawczymi, uwzględniająca różne koncepcje epistemologiczne. |
Pełny opis: |
Nazwa kierunku studiów: Kognitywistyka i komunikacja Poziom kształcenia: Studia pierwszego stopnia Profil studiów: Ogólnoakademicki Forma studiów: Stacjonarne Język przedmiotu: Język polski Rodzaj przedmiotu: Obowiązkowy, MK_7 Rok studiów /semestr: Rok II, semestr 3 Wymagania wstępne (tzw. sekwencyjny system zajęć i egzaminów): Student powinien mieć ogólną wiedzę o języku i innych systemach semiotycznych i ich funkcjach powiązanych z ludzkimi zdolnościami poznawczymi, zdobytą w trakcie studiów. Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć: wykład – 15 godz. Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja, dyskusja Bilans nakładu pracy studenta: 50 godz. uczestnictwo w zajęciach – 15 godz. samodzielne lektury – 20 godz. konsultacje – 5 godz. przygotowanie do zaliczenia – 10 godz. Nakład pracy studenta związany z zajęciami : wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela: 20 godz., 0,8 pkt o charakterze praktycznym: 30 godz., 1,2 pkt |
Literatura: |
Uwaga! Do zaliczenia przedmiotu wymagana jest orientacja w literaturze podstawowej (znajomość pozycji uzupełniających nie jest obowiązkowa). W celu ułatwienia dostępu do 6 podstawowych lektur zaproponowano pozycje do wyboru. Literatura podstawowa 1) Wierzbicka A., Język – umysł – kultura, wybór prac pod red. J. Bartmińskiego, Warszawa 1999 [rozdz. I, s. 138-192, rozdz. III, s. 341-403, rozdz. IV, s. 490-544] lub Bytniewski P., Hipoteza Sapira-Whorfa, czyli język jako medium poznania, w: Język, rozumienie i relatywizm, red. Z. Muszyński, Warszawa 1991 2) Searle J. R., Umysł, język, społeczeństwo. Filozofia a rzeczywistość, tłum. W. Tuporolski, Warszawa 1999 lub Ong W. J., Osoba, świadomość, komunikacja. Antologia, wybór, wstęp, przekład i oprac. J. Japola, Warszawa 2009, [zwłaszcza cz II: Pismo, tekst, myśl, świadomość] 2) Slobin D. I., Od „myśli i języka” do „myślenia dla mówienia”, tłum. O. i W. Kubińscy, w: Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński, Kraków 2003, s. 361-402. lub Chomsky N., Język i jego nabywanie: debata między Jeanem Piagetem i Noamem Chomskym, tłum. A. Bielik i in., Warszawa 1995. lub Święczkowska H., W poszukiwaniu tradycji. Leibnizjański projekt języka uniwersalnego, „Białostockie Archiwum Językowe” nr 2/2002, s. 197-225. 4) Lakoff G., Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle?, red. E. Tabakowska, tłum. M. Buchta, A. Kotarba, A. Skucińska, Kraków: 2011 lub Taylor J.R., Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, tłum. A. Skucińska, Kraków 2001 [zwłaszcza rozdz.: 1, 2, 3, 4, 5, 13] lub Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, wstęp i tłum. T.P. Krzeszowski Warszawa 1988 [2010]. 5) Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999 [rozdziały autorstwa J. Anusiewicza, H. Kardeli, J. Maćkiewicz, K. Korżyka, A. Pajdzińskiej, R. Tokarskiego] lub Pajdzińska A., Czy „zaklęty krąg” języka można przekroczyć? „Język a Kultura”, t. 26/2010: Relatywizm w języku i kulturze, red. A.Pajdzińska, R.Tokarski, Wrocław, s.43-57. lub Szczepankowska I., Różnorodność kultur i stylów w doświadczeniu emigracyjnym Emila Ciorana i Czesława Miłosza, „Stylistyka”, t. XXIV, 2015, s. 163-182. 6) Puzynina J., Słowo – wartość – kultura, Lublin 1997 lub Krzeszowski T. P., Aksjologiczne aspekty semantyki językowej, Toruń 1999 7) Język, dyskurs, społeczeństwo. Zwrot lingwistyczny w filozofii społecznej, red. L. Rasiński, Warszawa 2009 [zwłaszcza teksty: L. Wittgensteina, J.L. Austina, J. R. Searle’a i M. Foucault] lub Lakoff G., Nie myśl o słoniu! Jak język kształtuje politykę, tłum. E. Nita i J. Wasilewski, Warszawa 2011. Literatura uzupełniająca (dla zainteresowanych) - Bartmiński J., Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2006 [cz. I i II] - Croft W., The role of domains in the interpretation of metaphors and metonymies, “Cognitive Linguistics”, nr 4-4/1993, s. 365-370. - Fauconnier G., Mental Spaces. Aspects of Meaning Construction in Natural Language, Massachusetts 1985. - Grice H.P, Logika i konwersacja, tłum. z ang. Jadwiga Wajszczuk, „Przegląd Humanistyczny”, nr 6/1977, s. 85-99. - Grzegorczykowa R., Filozoficzne aspekty kategoryzacji, w: Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa, A. Pajdzińska, Lublin 1996. - Hejwowski K., Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa 2004. - Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, red. W. Kubiński, D. Stanulewicz, Gdańsk 2001 [teksty R. Kalisza, B. Bierwiaczonka, G. Fauconniera/ M. Turnera] - Johnson M., The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination and Reason, Chicago 1987. - Kardela H., Amalgamaty konceptualne w semantycznym opisie języka, w: Słowa, style, metody, red. H. Pelcowa, M. Wojtak, Lublin 2012, s. 85-101. - Kardela H., Ogdena i Richardsa trójkąt uzupełniony, czyli co bada gramatyka kognitywna, w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin 1999, s. s. 15-37. - Kopania J., Decartes i Kant. O użyteczności poznawczej języka naturalnego, Warszawa: Wydawnictwo PTS-u, 1996. - Kovecses Z., Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie, tłum. A. Kowalcze-Pawlik i M.Buchta, Kraków 2011 W. Kubiński; w: Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński, Kraków 2003. - Libura A., Wyobraźnia w języku. Teoria przestrzeni mentalnych i integracji pojęciowej. Struktura modelu i jego funkcjonalność, Wrocław 2010 - Marody M., Technologie intelektu. Językowe determinanty wiedzy potocznej i ludzkiego działania, Warszawa 1987. - Pawelec A., Znaczenie ucieleśnione: propozycje kręgu Lakoffa, Kraków 2005. - Sapir E.,, Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje, tłum. B. Stanosz, R. Zimand, wstęp A. Wierzbicka, Warszawa 1978. - Searle J. R., Czy komputery mogą myśleć?, w: tegoż, Umysł, mózg, nauka, tłum.J. Bobryk, Warszawa 1995, s. 25-37. - Szczepankowska I., Czym jest „pojęcie” we współczesnym językoznawstwie?, „Białostockie Archiwum Językowe”, nr7/2007, s. 169-183. - Whorf B. L., Język, myśl i rzeczywistość, tłum. T. Hołówka, wstęp A. Schaff, Warszawa 1982 [tekst pt. Język, umysł i rzeczywistość] |
Efekty uczenia się: |
Wiedza E1 [Student] zna główne filozoficzne koncepcje umysłu i poznania; przyswaja sobie podstawowy zasób pojęć z omawianej dyscypliny i rozumie treści zawarte w literaturze przedmiotu; E2 ma wiedzę o roli języka jako narzędzia poznania i komunikacji Umiejętności: E3 umie posługiwać się terminologią, pojęciami i teoriami uwzględniającymi procesy poznawcze i językowe E4 potrafi przeprowadzić analizę wypowiedzi językowej z uwzględnieniem jej wartości poznawczej i komunikacyjnej Kompetencje społeczne: E5 rozumie potrzebę ustawicznego doskonalenia umiejętności komunikacyjnych jako podstawy rozwoju osobistego i głównego składnika kompetencji humanisty Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K_W04, K_W21, K_W13, K_U01, K_U09, K_K01, K_K02, K_K04 |
Metody i kryteria oceniania: |
Zaliczenie ustne sprawdzające znajomość zagadnień objętych programem wykładu i zawartych w podanej literaturze przedmiotu (zestaw podstawowy) |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet w Białymstoku.