Uniwersytet w Białymstoku - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Kognitywna teoria języka

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 340-DS3-4KTJ
Kod Erasmus / ISCED: 09.001 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0231) Języki obce Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Kognitywna teoria języka
Jednostka: Wydział Filologiczny
Grupy: 3L stac/niestac studia III stopnia -przedmioty obowiązkowe
Studia doktoranckie 4 rok semestr zimowy
Punkty ECTS i inne: 1.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

zapoznanie studentów z jedną z wiodących metodologii językoznawczych, jaką jest postmodernistycznym paradygmat językoznawstwa zakładający, że język jest ściśle powiązany z umysłowymi procesami dotyczącymi postrzegania świata

Tryb prowadzenia przedmiotu:

w sali

Skrócony opis:

Program przedmiotu obejmuje najważniejsze koncepcje i metody badań kognitywnej nauki o języku jako teorii interdyscyplinarnej, przyjmującej podstawowe założenie o ścisłym związku kompetencji językowej z innymi zdolnościami poznawczymi. Treść zajęć koncentruje się na ukazaniu związków języka z myśleniem (von Humboldt) oraz teorii badań lingwistycznych z innymi naukami o człowieku i jego umyśle: filozofią, psychologią rozwojową i poznawczą, neurobiologią, antropologią, teorią komunikacji i sztuczną inteligencją.

Pełny opis:

Jednostka prowadząca: Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych

Dziedzina i dyscyplina nauki - nauki humanistyczne, językoznawstwo

Profil studiów: ogólnoakademicki

Forma studiów: stacjonarne

Język przedmiotu: język polski

Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy

Rok studiów/semestr: 3L stac./niest., 4 rok, sem. 1

bilans nakładu pracy studenta: 25 godz.

Wymagania wstępne: wiedza z zakresu językoznawstwa ogólnego

Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć - 15 godzin wykładu

Metody dydaktyczne - wykład z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej

Punkty ECTS - 1 ECTS

Bilans nakładu pracy studenta - udział w zajęciach 15 godz., przygotowanie do zaliczenia wykładu 10 godz. Razem: 25 godz.

Wskaźniki ilościowe - nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela 15 godzin oraz nakład pracy studenta, który nie wymaga bezpośredniego udziału nauczyciela 10 godz.

Literatura:

Literatura podstawowa:

1. Anusiewicz J., Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX wieku, w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999.

2. Bartmiński J., Tokarski R., Językowy obraz świata a spójność tekstu, w: Teoria tekstu, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1986.

3. Encyklopedia wiedzy o języku polskim, red. S. Urbańczyk, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978.

4. Grzegorczykowa R., Pojęcie językowego obrazu świata w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999.

5. Lakoff G., Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle?, red. E. Tabakowska, Kraków 2011.

6. Langacker R.W., Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, tłum. [cz. I: Preliminaria, s. 17-128].

7. Maćkiewicz J., Słowo o słowie. Potoczna wiedza o języku, Gdańsk 1999.

8. Szczepankowska I., Czym jest „pojęcie” we współczesnym językoznawstwie? „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 7/2007, s. 169-183.

9. Fauconnier G.,Turner M., Tworzenie amalgamatów jako jeden z głównych procesów w gramatyce, w: Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, Gdańsk 2001, s. 173-211.

10. Lakoff G., Johnson M., Philosophy in the Flesch: The Embodied Mind and Its Challenge to Western Thought, NY 1999 lub Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988 [2010].

11. Kardela H., Kim jest autor? Noam Chomsky i Ronald Langacker jako „fundatorzy dyskursywności”, w: Relatywizm w języku i kulturze, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, Lublin 2010, s. 59-84.

12. Talmy L., Force dynamics in language and cognition, “Cognitive Science” 12/1968, s. 49-100.

13. Wierzbicka A., Mówienie o emocjach. Semantyka, kultura i poznanie, w: tejże, Język – umysł – kultura, Warszawa 1999.

14. Slobin D. I., Od „myśli i języka” do „myślenia dla mówienia”, tłum. O. i W. Kubińscy, w: Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński, Kraków 2003, s. 361-402.

15. Tomasello M., Czy małe dzieci posiadają składniową kompetencję osób dorosłych? tłum. W. Kubiński, w: Akwizycja języka..., s. 144-222.

Literatura uzupełniająca:

Johnson M., The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination and Reason, Chicago 1987.

Fauconnier G., Mental Spaces. Aspects of Meaning Construction in Natural Language, Massachusetts 1985

Kardela H., Muszyński Z, Rajewski M. (red.), Kognitywistyka. Problemy i perspektywy, Lublin: 2005.

Kopania J., Decartes i Kant. O użyteczności poznawczej języka naturalnego, Warszawa 1996.

Kovecses Z., Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie, Kraków 2011. Kubiński W., Stanulewicz, Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, Gdańsk 2001.

Libura A., Wyobraźnia w języku. Teoria przestrzeni mentalnych i integracji pojęciowej. Struktura modelu i jego funkcjonalność, Wrocław 2010.

Ong W.J., Osoba, świadomość, komunikacja. Antologia, Warszawa 2009 [zwłaszcza cz II: Pismo, tekst, myśl, świadomość].

Pawelec A., Znaczenie ucieleśnione: propozycje kręgu Lakoffa, Kraków 2005.

Rosner K., Teoria języka i umysłu ludzkiego Noama Chomsky'ego i jej interdyscyplinarna doniosłość, w: Noama Chomsky'ego próba rewolucji naukowej, Tom 1: Język i jego nabywanie, red. K. Rosner, IFiS PAN, Warszawa 1995.

Searle J. R., Umysł, język, społeczeństwo. Filozofia a rzeczywistość, Warszawa 1999.

Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Kraków 2001.

Talmy L., The fundamental system of spatial schemas in language, In: From Perception to Meaning Image Schemas in Cognitive Linguistics, ed. by B. Hampe in cooperation with J. E. Grady, Mouton de Gruyter Berlin - New York 2005, s. 199-234.

Taylor J., Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, Kraków 2002.

Tomasello M., Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, Warszawa 2001.

Żabicka A., Pojęcie jaźni: konceptualizacja i wyrażenie a język, Kraków 2002.

Efekty uczenia się:

E1 - zna główne koncepcje i metody kognitywnej teorii języka jako dziedziny interdyscyplinarnej

E2 - ma wiedzę o roli języka jako narzędzia poznania i komunikacji oraz najnowszych metodach jego analizy

E3 - potrafi przeprowadzić analizę dowodów językowych z uwzględnieniem ich wartości dla nauki o procesach poznawczych

E4 - rozumie potrzebę ustawicznego doskonalenia zdolności poznawczych i umiejętności komunikacyjnych jako podstawy rozwoju osobistego i głównego składnika kompetencji humanisty

Odniesienia do kierunkowych efektów uczenia się:

E1: SD_WG01, SD_WG02, SD_WG03

E2: SD_WG04

E3: SD_UW01, SD_UW02, SD_UW03, SD_UW04

E4: SD_KK01, SD_KK02, SD_KK03

Metody i kryteria oceniania:

Egzamin pisemny lub ustny obejmujący treści objęte programem wykładu i zawarte w podstawowej literaturze przedmiotu; ocena umiejętności przeprowadzenia analizy kognitywnej tekstu.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-06-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 15 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Joanna Kuć
Prowadzący grup: (brak danych)
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Egzamin
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Tryb prowadzenia przedmiotu:

w sali

Skrócony opis:

Program przedmiotu obejmuje najważniejsze koncepcje i metody badań kognitywnej nauki o języku jako teorii interdyscyplinarnej, przyjmującej podstawowe założenie o ścisłym związku kompetencji językowej z innymi zdolnościami poznawczymi. Treść zajęć koncentruje się na ukazaniu związków języka z myśleniem (von Humboldt) oraz teorii badań lingwistycznych z innymi naukami o człowieku i jego umyśle: filozofią, psychologią rozwojową i poznawczą, neurobiologią, antropologią, teorią komunikacji i sztuczną inteligencją.

Pełny opis:

Jednostka prowadząca: Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych

Dziedzina i dyscyplina nauki - nauki humanistyczne, językoznawstwo

Profil studiów: ogólnoakademicki

Forma studiów: stacjonarne

Język przedmiotu: język polski

Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy

Rok studiów/semestr: 3L stac./niest., 4 rok, sem. 1

bilans nakładu pracy studenta: 25 godz.

Wymagania wstępne: wiedza z zakresu językoznawstwa ogólnego

Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć - 15 godzin wykładu

Metody dydaktyczne - wykład z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej

Punkty ECTS - 1 ECTS

Bilans nakładu pracy studenta - udział w zajęciach 15 godz., przygotowanie do zaliczenia wykładu 10 godz. Razem: 25 godz.

Wskaźniki ilościowe - nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela 15 godzin oraz nakład pracy studenta, który nie wymaga bezpośredniego udziału nauczyciela 10 godz.

Literatura:

Literatura podstawowa:

1. Anusiewicz J., Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX wieku, w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999.

2. Bartmiński J., Tokarski R., Językowy obraz świata a spójność tekstu, w: Teoria tekstu, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1986.

3. Encyklopedia wiedzy o języku polskim, red. S. Urbańczyk, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978.

4. Grzegorczykowa R., Pojęcie językowego obrazu świata w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999.

5. Lakoff G., Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle?, red. E. Tabakowska, Kraków 2011.

6. Langacker R.W., Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, tłum. [cz. I: Preliminaria, s. 17-128].

7. Maćkiewicz J., Słowo o słowie. Potoczna wiedza o języku, Gdańsk 1999.

8. Szczepankowska I., Czym jest „pojęcie” we współczesnym językoznawstwie? „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 7/2007, s. 169-183.

9. Fauconnier G.,Turner M., Tworzenie amalgamatów jako jeden z głównych procesów w gramatyce, w: Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, Gdańsk 2001, s. 173-211.

10. Lakoff G., Johnson M., Philosophy in the Flesch: The Embodied Mind and Its Challenge to Western Thought, NY 1999 lub Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988 [2010].

11. Kardela H., Kim jest autor? Noam Chomsky i Ronald Langacker jako „fundatorzy dyskursywności”, w: Relatywizm w języku i kulturze, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, Lublin 2010, s. 59-84.

12. Talmy L., Force dynamics in language and cognition, “Cognitive Science” 12/1968, s. 49-100.

13. Wierzbicka A., Mówienie o emocjach. Semantyka, kultura i poznanie, w: tejże, Język – umysł – kultura, Warszawa 1999.

14. Slobin D. I., Od „myśli i języka” do „myślenia dla mówienia”, tłum. O. i W. Kubińscy, w: Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński, Kraków 2003, s. 361-402.

15. Tomasello M., Czy małe dzieci posiadają składniową kompetencję osób dorosłych? tłum. W. Kubiński, w: Akwizycja języka..., s. 144-222.

Literatura uzupełniająca:

Johnson M., The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination and Reason, Chicago 1987.

Fauconnier G., Mental Spaces. Aspects of Meaning Construction in Natural Language, Massachusetts 1985

Kardela H., Muszyński Z, Rajewski M. (red.), Kognitywistyka. Problemy i perspektywy, Lublin: 2005.

Kopania J., Decartes i Kant. O użyteczności poznawczej języka naturalnego, Warszawa 1996.

Kovecses Z., Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie, Kraków 2011. Kubiński W., Stanulewicz, Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, Gdańsk 2001.

Libura A., Wyobraźnia w języku. Teoria przestrzeni mentalnych i integracji pojęciowej. Struktura modelu i jego funkcjonalność, Wrocław 2010.

Ong W.J., Osoba, świadomość, komunikacja. Antologia, Warszawa 2009 [zwłaszcza cz II: Pismo, tekst, myśl, świadomość].

Pawelec A., Znaczenie ucieleśnione: propozycje kręgu Lakoffa, Kraków 2005.

Rosner K., Teoria języka i umysłu ludzkiego Noama Chomsky'ego i jej interdyscyplinarna doniosłość, w: Noama Chomsky'ego próba rewolucji naukowej, Tom 1: Język i jego nabywanie, red. K. Rosner, IFiS PAN, Warszawa 1995.

Searle J. R., Umysł, język, społeczeństwo. Filozofia a rzeczywistość, Warszawa 1999.

Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Kraków 2001.

Talmy L., The fundamental system of spatial schemas in language, In: From Perception to Meaning Image Schemas in Cognitive Linguistics, ed. by B. Hampe in cooperation with J. E. Grady, Mouton de Gruyter Berlin - New York 2005, s. 199-234.

Taylor J., Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, Kraków 2002.

Tomasello M., Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, Warszawa 2001.

Żabicka A., Pojęcie jaźni: konceptualizacja i wyrażenie a język, Kraków 2002.

Uwagi:

Egzamin pisemny lub ustny obejmujący treści objęte programem wykładu i zawarte w podstawowej literaturze przedmiotu; ocena umiejętności przeprowadzenia analizy kognitywnej tekstu.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet w Białymstoku.
ul. Świerkowa 20B, 15-328 Białystok tel: +48 85 745 70 00 (Centrala) https://uwb.edu.pl kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)