Kognitywna teoria języka
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 340-DS3-4KTJ |
Kod Erasmus / ISCED: |
09.001
|
Nazwa przedmiotu: | Kognitywna teoria języka |
Jednostka: | Wydział Filologiczny |
Grupy: |
3L stac/niestac studia III stopnia -przedmioty obowiązkowe Studia doktoranckie 4 rok semestr zimowy |
Punkty ECTS i inne: |
1.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Założenia (opisowo): | zapoznanie studentów z jedną z wiodących metodologii językoznawczych, jaką jest postmodernistycznym paradygmat językoznawstwa zakładający, że język jest ściśle powiązany z umysłowymi procesami dotyczącymi postrzegania świata |
Tryb prowadzenia przedmiotu: | w sali |
Skrócony opis: |
Program przedmiotu obejmuje najważniejsze koncepcje i metody badań kognitywnej nauki o języku jako teorii interdyscyplinarnej, przyjmującej podstawowe założenie o ścisłym związku kompetencji językowej z innymi zdolnościami poznawczymi. Treść zajęć koncentruje się na ukazaniu związków języka z myśleniem (von Humboldt) oraz teorii badań lingwistycznych z innymi naukami o człowieku i jego umyśle: filozofią, psychologią rozwojową i poznawczą, neurobiologią, antropologią, teorią komunikacji i sztuczną inteligencją. |
Pełny opis: |
Jednostka prowadząca: Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Dziedzina i dyscyplina nauki - nauki humanistyczne, językoznawstwo Profil studiów: ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne Język przedmiotu: język polski Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Rok studiów/semestr: 3L stac./niest., 4 rok, sem. 1 bilans nakładu pracy studenta: 25 godz. Wymagania wstępne: wiedza z zakresu językoznawstwa ogólnego Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć - 15 godzin wykładu Metody dydaktyczne - wykład z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej Punkty ECTS - 1 ECTS Bilans nakładu pracy studenta - udział w zajęciach 15 godz., przygotowanie do zaliczenia wykładu 10 godz. Razem: 25 godz. Wskaźniki ilościowe - nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela 15 godzin oraz nakład pracy studenta, który nie wymaga bezpośredniego udziału nauczyciela 10 godz. |
Literatura: |
Literatura podstawowa: 1. Anusiewicz J., Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX wieku, w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999. 2. Bartmiński J., Tokarski R., Językowy obraz świata a spójność tekstu, w: Teoria tekstu, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1986. 3. Encyklopedia wiedzy o języku polskim, red. S. Urbańczyk, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978. 4. Grzegorczykowa R., Pojęcie językowego obrazu świata w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999. 5. Lakoff G., Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle?, red. E. Tabakowska, Kraków 2011. 6. Langacker R.W., Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, tłum. [cz. I: Preliminaria, s. 17-128]. 7. Maćkiewicz J., Słowo o słowie. Potoczna wiedza o języku, Gdańsk 1999. 8. Szczepankowska I., Czym jest „pojęcie” we współczesnym językoznawstwie? „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 7/2007, s. 169-183. 9. Fauconnier G.,Turner M., Tworzenie amalgamatów jako jeden z głównych procesów w gramatyce, w: Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, Gdańsk 2001, s. 173-211. 10. Lakoff G., Johnson M., Philosophy in the Flesch: The Embodied Mind and Its Challenge to Western Thought, NY 1999 lub Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988 [2010]. 11. Kardela H., Kim jest autor? Noam Chomsky i Ronald Langacker jako „fundatorzy dyskursywności”, w: Relatywizm w języku i kulturze, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, Lublin 2010, s. 59-84. 12. Talmy L., Force dynamics in language and cognition, “Cognitive Science” 12/1968, s. 49-100. 13. Wierzbicka A., Mówienie o emocjach. Semantyka, kultura i poznanie, w: tejże, Język – umysł – kultura, Warszawa 1999. 14. Slobin D. I., Od „myśli i języka” do „myślenia dla mówienia”, tłum. O. i W. Kubińscy, w: Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński, Kraków 2003, s. 361-402. 15. Tomasello M., Czy małe dzieci posiadają składniową kompetencję osób dorosłych? tłum. W. Kubiński, w: Akwizycja języka..., s. 144-222. Literatura uzupełniająca: Johnson M., The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination and Reason, Chicago 1987. Fauconnier G., Mental Spaces. Aspects of Meaning Construction in Natural Language, Massachusetts 1985 Kardela H., Muszyński Z, Rajewski M. (red.), Kognitywistyka. Problemy i perspektywy, Lublin: 2005. Kopania J., Decartes i Kant. O użyteczności poznawczej języka naturalnego, Warszawa 1996. Kovecses Z., Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie, Kraków 2011. Kubiński W., Stanulewicz, Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, Gdańsk 2001. Libura A., Wyobraźnia w języku. Teoria przestrzeni mentalnych i integracji pojęciowej. Struktura modelu i jego funkcjonalność, Wrocław 2010. Ong W.J., Osoba, świadomość, komunikacja. Antologia, Warszawa 2009 [zwłaszcza cz II: Pismo, tekst, myśl, świadomość]. Pawelec A., Znaczenie ucieleśnione: propozycje kręgu Lakoffa, Kraków 2005. Rosner K., Teoria języka i umysłu ludzkiego Noama Chomsky'ego i jej interdyscyplinarna doniosłość, w: Noama Chomsky'ego próba rewolucji naukowej, Tom 1: Język i jego nabywanie, red. K. Rosner, IFiS PAN, Warszawa 1995. Searle J. R., Umysł, język, społeczeństwo. Filozofia a rzeczywistość, Warszawa 1999. Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Kraków 2001. Talmy L., The fundamental system of spatial schemas in language, In: From Perception to Meaning Image Schemas in Cognitive Linguistics, ed. by B. Hampe in cooperation with J. E. Grady, Mouton de Gruyter Berlin - New York 2005, s. 199-234. Taylor J., Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, Kraków 2002. Tomasello M., Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, Warszawa 2001. Żabicka A., Pojęcie jaźni: konceptualizacja i wyrażenie a język, Kraków 2002. |
Efekty uczenia się: |
E1 - zna główne koncepcje i metody kognitywnej teorii języka jako dziedziny interdyscyplinarnej E2 - ma wiedzę o roli języka jako narzędzia poznania i komunikacji oraz najnowszych metodach jego analizy E3 - potrafi przeprowadzić analizę dowodów językowych z uwzględnieniem ich wartości dla nauki o procesach poznawczych E4 - rozumie potrzebę ustawicznego doskonalenia zdolności poznawczych i umiejętności komunikacyjnych jako podstawy rozwoju osobistego i głównego składnika kompetencji humanisty Odniesienia do kierunkowych efektów uczenia się: E1: SD_WG01, SD_WG02, SD_WG03 E2: SD_WG04 E3: SD_UW01, SD_UW02, SD_UW03, SD_UW04 E4: SD_KK01, SD_KK02, SD_KK03 |
Metody i kryteria oceniania: |
Egzamin pisemny lub ustny obejmujący treści objęte programem wykładu i zawarte w podstawowej literaturze przedmiotu; ocena umiejętności przeprowadzenia analizy kognitywnej tekstu. |
Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2022/23" (zakończony)
Okres: | 2022-10-01 - 2023-06-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 15 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Joanna Kuć | |
Prowadzący grup: | (brak danych) | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: | Egzamin | |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
|
Tryb prowadzenia przedmiotu: | w sali |
|
Skrócony opis: |
Program przedmiotu obejmuje najważniejsze koncepcje i metody badań kognitywnej nauki o języku jako teorii interdyscyplinarnej, przyjmującej podstawowe założenie o ścisłym związku kompetencji językowej z innymi zdolnościami poznawczymi. Treść zajęć koncentruje się na ukazaniu związków języka z myśleniem (von Humboldt) oraz teorii badań lingwistycznych z innymi naukami o człowieku i jego umyśle: filozofią, psychologią rozwojową i poznawczą, neurobiologią, antropologią, teorią komunikacji i sztuczną inteligencją. |
|
Pełny opis: |
Jednostka prowadząca: Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Dziedzina i dyscyplina nauki - nauki humanistyczne, językoznawstwo Profil studiów: ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne Język przedmiotu: język polski Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Rok studiów/semestr: 3L stac./niest., 4 rok, sem. 1 bilans nakładu pracy studenta: 25 godz. Wymagania wstępne: wiedza z zakresu językoznawstwa ogólnego Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć - 15 godzin wykładu Metody dydaktyczne - wykład z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej Punkty ECTS - 1 ECTS Bilans nakładu pracy studenta - udział w zajęciach 15 godz., przygotowanie do zaliczenia wykładu 10 godz. Razem: 25 godz. Wskaźniki ilościowe - nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela 15 godzin oraz nakład pracy studenta, który nie wymaga bezpośredniego udziału nauczyciela 10 godz. |
|
Literatura: |
Literatura podstawowa: 1. Anusiewicz J., Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX wieku, w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999. 2. Bartmiński J., Tokarski R., Językowy obraz świata a spójność tekstu, w: Teoria tekstu, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1986. 3. Encyklopedia wiedzy o języku polskim, red. S. Urbańczyk, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978. 4. Grzegorczykowa R., Pojęcie językowego obrazu świata w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999. 5. Lakoff G., Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle?, red. E. Tabakowska, Kraków 2011. 6. Langacker R.W., Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, tłum. [cz. I: Preliminaria, s. 17-128]. 7. Maćkiewicz J., Słowo o słowie. Potoczna wiedza o języku, Gdańsk 1999. 8. Szczepankowska I., Czym jest „pojęcie” we współczesnym językoznawstwie? „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 7/2007, s. 169-183. 9. Fauconnier G.,Turner M., Tworzenie amalgamatów jako jeden z głównych procesów w gramatyce, w: Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, Gdańsk 2001, s. 173-211. 10. Lakoff G., Johnson M., Philosophy in the Flesch: The Embodied Mind and Its Challenge to Western Thought, NY 1999 lub Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988 [2010]. 11. Kardela H., Kim jest autor? Noam Chomsky i Ronald Langacker jako „fundatorzy dyskursywności”, w: Relatywizm w języku i kulturze, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, Lublin 2010, s. 59-84. 12. Talmy L., Force dynamics in language and cognition, “Cognitive Science” 12/1968, s. 49-100. 13. Wierzbicka A., Mówienie o emocjach. Semantyka, kultura i poznanie, w: tejże, Język – umysł – kultura, Warszawa 1999. 14. Slobin D. I., Od „myśli i języka” do „myślenia dla mówienia”, tłum. O. i W. Kubińscy, w: Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński, Kraków 2003, s. 361-402. 15. Tomasello M., Czy małe dzieci posiadają składniową kompetencję osób dorosłych? tłum. W. Kubiński, w: Akwizycja języka..., s. 144-222. Literatura uzupełniająca: Johnson M., The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination and Reason, Chicago 1987. Fauconnier G., Mental Spaces. Aspects of Meaning Construction in Natural Language, Massachusetts 1985 Kardela H., Muszyński Z, Rajewski M. (red.), Kognitywistyka. Problemy i perspektywy, Lublin: 2005. Kopania J., Decartes i Kant. O użyteczności poznawczej języka naturalnego, Warszawa 1996. Kovecses Z., Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie, Kraków 2011. Kubiński W., Stanulewicz, Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, Gdańsk 2001. Libura A., Wyobraźnia w języku. Teoria przestrzeni mentalnych i integracji pojęciowej. Struktura modelu i jego funkcjonalność, Wrocław 2010. Ong W.J., Osoba, świadomość, komunikacja. Antologia, Warszawa 2009 [zwłaszcza cz II: Pismo, tekst, myśl, świadomość]. Pawelec A., Znaczenie ucieleśnione: propozycje kręgu Lakoffa, Kraków 2005. Rosner K., Teoria języka i umysłu ludzkiego Noama Chomsky'ego i jej interdyscyplinarna doniosłość, w: Noama Chomsky'ego próba rewolucji naukowej, Tom 1: Język i jego nabywanie, red. K. Rosner, IFiS PAN, Warszawa 1995. Searle J. R., Umysł, język, społeczeństwo. Filozofia a rzeczywistość, Warszawa 1999. Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Kraków 2001. Talmy L., The fundamental system of spatial schemas in language, In: From Perception to Meaning Image Schemas in Cognitive Linguistics, ed. by B. Hampe in cooperation with J. E. Grady, Mouton de Gruyter Berlin - New York 2005, s. 199-234. Taylor J., Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, Kraków 2002. Tomasello M., Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, Warszawa 2001. Żabicka A., Pojęcie jaźni: konceptualizacja i wyrażenie a język, Kraków 2002. |
|
Uwagi: |
Egzamin pisemny lub ustny obejmujący treści objęte programem wykładu i zawarte w podstawowej literaturze przedmiotu; ocena umiejętności przeprowadzenia analizy kognitywnej tekstu. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet w Białymstoku.