Historia nauki i elementy naukoznawstwa

obowiązkowe specjalnościowe

Profil ogólnouniwersytecki, przedmiot obowiązkowy, drugi semestr, 15 godz. konwersatorium, 4 ECTS; bilans nakładu pracy:

Udział w zajęciach- 15 godz.; przygotowanie do zajęć - 30 godz.

zdalnie

Treści przedmiotowe zapewnią ogólną orientację w podstawowych zjawiskach nauki, ukazując jej wymiar teoretyczny, społeczny, psychologiczny, organizacyjny.

1. Pojęcie nauki.

2. Naukoznawstwo (przedmiot, zakres, cele, metody). Nauka w systemach zjawisk kulturowych i społecznych: nauka a praktyka, religia, technika, literatura, etyka).

3. Teoria nauki na przestrzeni wieków.

4. Pojęcie postępu w nauce. Rewolucje naukowe. Tendencje i kryteria rozwoju nauki.

5. Odkrycia naukowe.

6. Historia nauki (Najstarsze ogniska nauki. Nauka w starożytności i średniowieczu. Nauka w renesansie. Wiek XVII – wielkie stulecie myśli społecznej. Rewolucja naukowa XVII wieku. Oświecenie. Rewolucja naukowo-techniczna. Nauka w XIX i XX w.

7. Historia nauki polskiej na tle europejskim.

8. Organizacja nauki, instytucje naukowe. Model uczonego w dziejach.

9. Krytycyzm w nauce. Rola recenzji.

10. Klasyfikacja nauk i piśmiennictwa naukowego.

11. Książka i czasopismo jako narzędzia komunikacji naukowej - typologia i funkcje.

12. Biblioteki w dziejach nauki.

13. Cyfrowość w nauce.

Literatura podstawowa

J.A. Gąsiorowski, O czasopiśmiennictwie naukowym w Polsce na tle wielkości mierzalnych, „Nauka” 2003, nr 4, s. 55-67.

G. Gzella, Wybrane zagadnienia naukoznawstwa: wybór źródeł dla studentów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, Toruń 1993.

S. Kamiński, Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacji nauk, Lublin 1992.

Krytyka i krytycyzm w nauce, pod red. H. Żytkowicz, Warszawa 1998.

K. Pająk, Wybrane problemy z historii nauki, Bydgoszcz 1998.

J. Ratajewski, Elementy naukoznawstwa i główne kierunki rozwoju nauki europejskiej, Katowice 1993.

E. Ścibor, Klasyfikacja piśmiennictwa, Olsztyn 1996.

B. Sosińska-Kalata, Klasyfikacja. Struktury organizacji wiedzy, piśmiennictwa i zasobów informacyjnych, Warszawa 2002, s. 64-119.

J. A. Kosiński, Miejsce bibliotek w systemie nauk, „Roczniki Biblioteczne” 1979, T. 23, z. 1, s. 67-80.

A. Wyczański, Nauka między przeszłością a przyszłością, Warszawa 1995.

J. Ziman, Społeczeństwo nauki, Warszawa 1972.

Literatura uzupełniająca

J. Bernal, Nauka w dziejach, Warszawa 1957.

J. Brzeziński, O dobrej krytyce naukowe w naukach społecznych, „Nauka” 2003, nr 3, s. 5-15.

F. Capra, Punkt zwrotny: nauka, społeczeństwo, nowa kultura, Warszawa 1987.

B. Fatyga, Teksty krytyczne w naukach społecznych: o recenzjach, „Kultura i społeczeństwo”, R. 40, nr 1, 219-225.

W. Gasparski, Naukoznawstwo: ocena stanu dyscypliny, „Zagadnienia naukoznawstwa” 1994, nr 1-4, s. 3-15.

R. Hall, Rewolucja naukowa, Warszawa 2000.

W. Herman, W poszukiwaniu granic racjonalności. Od początków filozofii do współczesnej cywilizacji naukowo-technicznej, Warszawa 2001, s. 65-82.

T. Kuhn, Dwa bieguny: tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, Warszawa 1985.

Historia nauki polskiej, pod red. B. Suchodolskiego, t. 1-5,Warszawa 1970-1992 (fragm.).

J. Such , M. Szcześniak, Filozofia nauk, Poznań 1997,

A. N. Whitehead, Nauka a świat współczesny, Warszawa 1988, s. 10-29.

Student wymienia i charakteryzuje najważniejsze odkrycia naukowe na przestrzeni dziejów. Definiuje najważniejsze pojęcia z zakresu naukoznawstwa. Charakteryzuje wybrane typy nauk i wybrane dyscypliny naukowe oraz wymienia metody badawcze w nauce, a także charakteryzuje model uczonego w dziejach nauki. Charakteryzuje organizację nauki i instytucje naukowe oraz wskazuje na miejsce bibliotek w systemie nauk. Porównuje klasyfikację nauk i klasyfikację piśmiennictwa oraz dostrzega związki i różnice między nimi. Dostrzega znaczenie nauki w społeczeństwie.

Weryfikacja efektów: aktywność na zajęciach, referaty.

Metody i kryteria oceniania:

- konwersatoria, konsultacje

- referaty, dyskusja.

Formy zaliczenia: zaliczenie na ocenę na podstawie aktywności na zajęciach.

W związku z pandemią nauczanie zdalne na platformie Blackboard Collaborate, według rozkładu zajęć, w czasie rzeczywistym.