Historia języka rosyjskiego z elementami gramatyki historycznej

kierunkowe
obowiązkowe

Posiadanie wiedzy o specyfice przedmiotowej i metodologicznej nauk humanistycznych w zakresie wybranej specjalności.

mieszany: w sali i zdalnie

Głównym celem przedmiotu jest zapoznanie z historycznymi uwarunkowaniami powstania i rozwoju współczesnego języka rosyjskiego. Jego realizacja powinna skutkować wykształceniem umiejętności czytania, rozumienia oraz historycznojęzykowej interpretacji tekstów staroruskich, jak również komentowania stanu współczesnego języka rosyjskiego (na różnych jego poziomach) w związku z określonymi procesami i zjawiskami historycznymi. Treści realizowane w ramach przedmiotu obejmują zagadnienia z zakresu fonetyki, morfologii i składni historycznej.

Profil studiów: ogólnoakademicki

Rodzaj przedmiotu: kierunkowy, obowiązkowy

Dziedzina i dyscyplina nauki: nauki humanistyczne, językoznawstwo historyczne i porównawcze

Rok studiów/semestr: II rok / IV semestr

Wymagania wstępne (tzw. sekwencyjny system zajęć i egzaminów): wstęp do językoznawstwa, gramatyka opisowa języka rosyjskiego, język scs

Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć: ćwiczenia – 30, wykład – 30

Metody dydaktyczne: zajęcia są prowadzone w formie wykładów i ćwiczeń;

Punkty ECTS: 4

Bilans nakładu pracy studenta:

udział w ćwiczeniach: 15 x 2 godz. = 30 godz. 1 ECTS

udział w wykładach: 15 x 2 godz. = 30 godz. 0,5 ECTS

uczestnictwo w konsultacjach: 10 godz. 0,3 ECTS

teoretyczne przygotowanie do zajęć: 23 godz. 0,8 ECTS

samodzielna praca z tekstami historycznymi: 22 godz. 0,7 ECTS

przygotowanie do egzaminu i uczestnictwo w egzaminie: 20 godz. + 2 godz. 0,7 ECTS

Łącznie: (1pkt ECTS= 30 godz.); 122 godz. 4 ECTS

Wskaźniki ilościowe:

nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich: 30 +15 + 10= 55 godz., czyli 1,8 ECTS

Букатевич Н. А., Савицкая С. А., Усачева Л. А., Историческая грамматика русского языка, Киев 1974.

Иванов В. В., Историческая грамматика русского языка, Москва 1964,

Ławrinienko A., Historia języka rosyjskiego, cz. 1-2, Rzeszów 1991-1992.

Rott-Żebrowski T., Gramatyka historyczna języka rosyjskiego z ćwiczeniami, Lublin 1991.

Literatura uzupełniająca:

Galster I., Zarys gramatyki historycznej języka rosyjskiego, Warszawa 1982.

Василенко И. А., Историческая грамматика русского языка. Сборник упражнений, Москва 1984.

Филин Ф. П., Происхождение русского, украинского и белорусского языков, Ленинград 1972.

Горшкова К. В., Хабургаев Г. А., Историческая грамматика русского языка, Москва 1981.

Дементьев А. А., Сборник задач и упражнений по исторической грамматике русского языка, Москва 1964.

Иваницкая Е. Н., Сборник задач и упражнений по истории русского языка, Москва 1986.

Ковалевская Е. Г., История русского литературного языка, Москва 1978.

Rott-Żebrowski T., Historia rosyjskiego języka literackiego, Lublin 1984.

Po zakończeniu zajęć student potrafi:

- opisać dzieje języka rosyjskiego jako systemu językowego i jako narzędzia komunikacji (KA6_WG1, KA6_WG2, KA6_WG4, KA6_WG9);

- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu historii języka oraz formułować wypowiedzi w kwestiach historycznojęzykowych (KA6_WG4, KA6_UK4, KA6_UW1);

- analizować teksty staroruskie jako wytwory kultury (KA6_WG9, KA6_UW1, KA6_WG7, KA6_UW2, KA6_UW7);

- interpretować współczesne zjawiska językowe z uwzględnieniem tła historycznego (KA6_WG5, KA6_WK1, KA6_UK4);

- wyszukiwać, analizować, selekcjonować, wykorzystywać informacje z uwzględnieniem różnych źródeł i sposobów (KA6_UW7,KA6_UO1);

- uświadamiać potrzebę nieustannej obserwacji języka pod kątem zachodzących w nim zmian (KA6_UU1, KA6_KK1, KA6_KK2).

Metody dydaktyczne: podające (elementy wykładu prowadzonego z zastosowaniem prezentacji przygotowanych w programie Power Point, objaśnienie), praktyczne (ćwiczenia przedmiotowe), problemowe (aktywizacja).

Warunek uzyskania zaliczenia przedmiotu: aktywność na zajęciach; poprawne wykonanie prac kontrolnych oraz analizy tekstu po zakończeniu cyklu zajęć.

Dopuszczalna jest jedna nieobecność na ćwiczeniach; w przypadku większej liczby nieobecności student ma obowiązek zaliczenia materiału realizowanego na tych zajęciach.

Liczba godzin nieobecności kwalifikujących do niezaliczenia przedmiotu: 10.

Końcowa forma weryfikacji efektów uczenia się: egzamin (analiza zjawisk fonetycznych i morfologicznych języka staroruskiego udokumentowanych w wybranych tekstach).

Forma prowadzenia zajęć: wykłady - zdalna, ćwiczenia - w sali

Wstęp

1. Historia języka rosyjskiego jako przedmiot nauczania, jego zadania oraz związek z innymi dyscyplinami nauk językoznawczych.

2. Język rosyjski w indoeuropejskiej rodzinie języków.

3. Stosunek języka staroruskiego do języka cerkiewnosłowiańskiego.

4. Periodyzacja języka rosyjskiego.

5. Okres przedpiśmienny w historii języka rosyjskiego - początki kształtowania się języka staroruskiego (zmiany w strukturze sylaby, zanik j przed е, у, monoftongizacja dyftongów i połączeń dyftongicznych, pierwsza, druga i trzecia palatalizacja *k, *g, *x, jotacyzacje spółgłosek, uproszczenia i dysymilacje grup spółgłoskowych).

Okres piśmienny w historii języka rosyjskiego

I. Okres staroruski (древнерусский) – X–XIV w.

1. Piśmiennictwo i kultura Rusi Kijowskiej (do samodzielnego opracowania).

2. Sytuacja językowa w Rusi Kijowskiej (do samodzielnego opracowania).

3. System fonetyczny:

- historia jerów,

- zmiany fonetyczne wywołane zanikiem i wokalizacją jerów.

4. System morfologiczny:

- rekompozycja paradygmatów rzeczownika i kategorii gramatycznych,

- zmiany historyczne w odmianie zaimków,

- przekształcenia w odmianie staroruskiego przymiotnika,

- ewolucja form czasownikowych i odczasownikowych (imiesłowów przymiotnikowych, powstanie imiesłowów przysłówkowych) oraz kategorii gramatycznych.

II. Okres wielkoruski (великорусский) – ХV–XVI w.

1. Sytuacja językowa Rusi Moskiewskiej (do samodzielnego opracowania).

2. Zmiany w systemie fonetycznym.

3. Zmiany w systemie morfologicznym.

4. Wybrane cechy składni języka staroruskiego.

Wstęp

1. Historia języka rosyjskiego jako przedmiot nauczania, jego zadania oraz związek z innymi dyscyplinami nauk językoznawczych.

2. Język rosyjski w indoeuropejskiej rodzinie języków.

3. Stosunek języka staroruskiego do języka cerkiewnosłowiańskiego.

4. Periodyzacja języka rosyjskiego.

5. Okres przedpiśmienny w historii języka rosyjskiego - początki kształtowania się języka staroruskiego (zmiany w strukturze sylaby, zanik j przed е, у, monoftongizacja dyftongów i połączeń dyftongicznych, pierwsza, druga i trzecia palatalizacja *k, *g, *x, jotacyzacje spółgłosek, uproszczenia i dysymilacje grup spółgłoskowych).

Okres piśmienny w historii języka rosyjskiego

I. Okres staroruski (древнерусский) – X–XIV w.

1. Piśmiennictwo i kultura Rusi Kijowskiej (do samodzielnego opracowania).

2. Sytuacja językowa w Rusi Kijowskiej (do samodzielnego opracowania).

3. System fonetyczny:

- historia jerów,

- zmiany fonetyczne wywołane zanikiem i wokalizacją jerów.

4. System morfologiczny:

- rekompozycja paradygmatów rzeczownika i kategorii gramatycznych,

- zmiany historyczne w odmianie zaimków,

- przekształcenia w odmianie staroruskiego przymiotnika,

- ewolucja form czasownikowych i odczasownikowych (imiesłowów przymiotnikowych, powstanie imiesłowów przysłówkowych) oraz kategorii gramatycznych.

II. Okres wielkoruski (великорусский) – ХV–XVI w.

1. Sytuacja językowa Rusi Moskiewskiej (do samodzielnego opracowania).

2. Zmiany w systemie fonetycznym.

3. Zmiany w systemie morfologicznym.

4. Wybrane cechy składni języka staroruskiego.

Wstęp

1. Historia języka rosyjskiego jako przedmiot nauczania, jego zadania oraz związek z innymi dyscyplinami nauk językoznawczych.

2. Język rosyjski w indoeuropejskiej rodzinie języków.

3. Stosunek języka staroruskiego do języka cerkiewnosłowiańskiego.

4. Periodyzacja języka rosyjskiego.

5. Okres przedpiśmienny w historii języka rosyjskiego - początki kształtowania się języka staroruskiego (zmiany w strukturze sylaby, zanik j przed е, у, monoftongizacja dyftongów i połączeń dyftongicznych, pierwsza, druga i trzecia palatalizacja *k, *g, *x, jotacyzacje spółgłosek, uproszczenia i dysymilacje grup spółgłoskowych).

Okres piśmienny w historii języka rosyjskiego

I. Okres staroruski (древнерусский) – X–XIV w.

1. Piśmiennictwo i kultura Rusi Kijowskiej (do samodzielnego opracowania).

2. Sytuacja językowa w Rusi Kijowskiej (do samodzielnego opracowania).

3. System fonetyczny:

- historia jerów,

- zmiany fonetyczne wywołane zanikiem i wokalizacją jerów.

4. System morfologiczny:

- rekompozycja paradygmatów rzeczownika i kategorii gramatycznych,

- zmiany historyczne w odmianie zaimków,

- przekształcenia w odmianie staroruskiego przymiotnika,

- ewolucja form czasownikowych i odczasownikowych (imiesłowów przymiotnikowych, powstanie imiesłowów przysłówkowych) oraz kategorii gramatycznych.

II. Okres wielkoruski (великорусский) – ХV–XVI w.

1. Sytuacja językowa Rusi Moskiewskiej (do samodzielnego opracowania).

2. Zmiany w systemie fonetycznym.

3. Zmiany w systemie morfologicznym.

4. Wybrane cechy składni języka staroruskiego.