Uniwersytet w Białymstoku - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Nauki pomocnicze historii do końca XVIII w. cz.1

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 350-HS1-1NPHN1
Kod Erasmus / ISCED: 08.351 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0222) Historia i archeologia Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Nauki pomocnicze historii do końca XVIII w. cz.1
Jednostka: Wydział Historii i Stosunków Międzynarodowych
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

Wyposażenie studenta w podstawową wiedzę z zakresu źródłoznawstwa historycznego oraz w wiedzę i umiejętności z zakresu badań genealogicznych, heraldyki, weksylologii i numizmatyki.

Skrócony opis:

Na zajęciach student opanowuje wiedzę dotycząca źródłoznawstwa historycznego badań genealogicznych, heraldyki, weksylologii oraz numizmatyki. Zdobywa umiejętności analiz źródeł historycznych, w tym genealogicznych, ich datowania, oraz wykorzystania w badaniach naukowych.

Pełny opis:

profil studiów - ogólnoakademicki

forma studiów - stacjonarne

moduł - przedmioty podstawowe

dyscyplina - historia

I rok, sem I

30 godz. konwersatorium

metody dydaktyczne: praca pod kierunkiem, elementy dyskusji i wykładu

Bilans nakładu pracy studenta wymagającej udziału nauczyciela - 35,5 godz.

Nakład prac samodzielnej studenta - 25 godz.

Punkty ECTS - 2

Zajęcia obejmują tematy:

Źródłoznawstwo

- rodzaje i gatunki źródeł historycznych; chronologia pojawiania się tych gatunków

- ćwiczenia w rozpoznawaniu gatunków źródeł historycznych

Genealogia i prosopografia

- genealogia jako nauka (rozwój, zakres i cele badań na przestrzeni dziejów)

- podstawowe pojęcia genealogiczne: ród, rodzina, filiacja, koicja, pokrewieństwo, stopień pokrewieństwa, powinowactwo, ascendenci, descendenci

- cel i metody badań prosopograficznych

- źródła do badań genealogicznych (ocena przydatności poszczególnych gatunków źródeł historiograficznych i dokumentacyjnych w badaniach genealogicznych i prosopograficznych)

- polskie herbarze i ich wartość źródłowa

- podstawowe fakty genealogiczne: daty: narodzin/chrztu, ślubu, śmierci/pogrzebu, filiacja, stopień pokrewieństwa, stan społeczny, wyznanie, pozycja majątkowa

- metody ustalania podstawowych faktów genealogicznych

- rycerskie rody genealogiczne a kształtowanie się rodów heraldycznych

(rody kognacyjne i agnacyjne)

- rola rodów heraldycznych w średniowiecznej Polsce

- zasady konstruowania tablic genealogicznych

- drzewo genealogiczne a monografia genealogiczna

- sporządzenie własnego drzewa ascendentów

Weksylologia

- źródła do polskiej weksylologii

- weksylium

- związki weksylologii z heraldyką

- podstawowe rodzaje weksyliów: proporce, gonfanony, chorągwie, sztandary, flagi bannery, bandery, gonfalony

- chorągwie i flagi polskie i Wielkiego Księstwa Litewskiego

- podstawowe figury na flagach

symbolika najpopularniejszych flag mających swoja genezę w średniowieczu i czasach nowożytnych ( np. „Dannebrog”, „Union Jack”, „Stars and stripes

Numizmatyka

- definicja pieniądza i monety

- geneza pojawienia się monet

- prawo mennicze w Polsce

- czynniki warunkujące wartość monet w średniowieczu i czasach nowożytnych (m.in. próba i waga)

- sposób produkcji monet

- renowacja monety

- stempel monety (otok, pole, legenda, wyobrażenie, awers i rewers)

- program ideologiczny realizowany poprzez bicie monety (pozaekonomiczne funkcje pieniądza)

- systemy pieniężne na ziemiach polskich

- nominały monet na ziemiach polskich

- badanie siły nabywczej pieniądza (m.in. trofa)

- moneta jako źródło historyczne

Literatura:

J. Szymański, Nauki pomocnicze historii (wydania od 1983 r.);

J. Dąbrowski, Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), Wrocław 1964;

E.A. Mierzwa, Historia historiografii, t. 1, Toruń 2002;

J. Topolski, Wprowadzenie do historii, Poznań 1998.

U. Augustyniak, Testamenty ewangelików reformowanych w Wielkim Księstwie Litewskim, Warszawa 1992;

J. Bieniak, Rody rycerskie jako czynnik struktury społecznej w Polsce w okresie XIII –

XIV wieku [w:] Polska w okresie rozdrobnienia feudalnego, Wrocław 1978;

A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1899 – 1913 ( 17 tomów; reprint);

Tegoż, Poczet rodów w Wielkim Księstwie Litewskim w XV i XVI wieku, Warszawa 1887 (reprint);

J. S. Bystroń, Nazwiska polskie, Warszawa 1993;

W. Dworzaczek, Genealogia, t. I i II, Warszawa 1959;

M. Górny, Uwagi o badaniu przezwisk i nazwisk staropolskich, Genealogia, t. 6, 1995;

O. Hedemann, Testamenty brasławsko – dziśnieńskie XVII – XVIII wieku jako żródło

historyczne, Wilno 1935;

S. Leitgeber, Kościeleccy herbu Ogończyk. Nagły upadek magnackiego rodu w końcu

XVI wieku, „Genealogia” 4, 1994;

K. Mosingiewicz, Mieleccy herbu Gryf [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. III,

Warszawa 1975;

K. Niesiecki, Herbarz polski, Lipsk 1839 – 1846 ( 10 tomów; reprint);

B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858 (reprint);

R. T. Prinke, Poradnik genealoga amatora, Warszawa 1992;

K. Przyboś, Awans społeczny Lubomirskich herbu Drużyna od XIV do początku XVII

wieku, „Genealogia” 4, 1994;

Spis szlachty Królestwa Polskiego z dodaniem krótkiej informacyi o dowodach

szlachectwa, Warszawa 1851 ( reprint);

L. Stone, Prosopography ,,Daedalus. Journal of the American Academy of Arts and

Sciences”,1971;

J. Wolff, Kniaziowie litewsko – ruscy od końca XIV wieku, Warszawa 1895;

Tegoż, Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386 – 1795, Kraków 1885.

J. Bieniak, Heraldyka polska przed Długoszem [w:] Sztuka i ideologia XV wieku, Warszawa 1978;

J. Szymański, Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993.

J. Ptak, Chorągiew w komunikacji społecznej w Polsce piastowskiej i jagiellońskiej, Lublin 2002, s. 39-90;

A. Znamierowski, Insygnia, symbole i herby polskie. Kompendium, Warszawa 2003, s. 1-9, 40-57, 143-183.

Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwowych w Polsce, red. A. Laszuk, Warszawa 2003

R. Kotecki, Rejestracja metrykalna wiernych w świetle potrydenckiego ustawodawstwa Kościoła katolickiego (Szczególne uwzględnienie prawodawstwa diecezji chełmińskiej, gnieźnieńskiej, "Nasza Przeszłość" 112 (2009), s. 135 - 179.

Flagi historyczne z serwisu: www. fotw.com

J. Długosz, Chorągwie krzyżackie, Warszawa 1987.

J. Ptak, Chorągiew w komunikacji społecznej w Polsce piastowskiej i jagiellońskiej, Lublin 2002

J. Ptak, Weksylologia polska: zarys problematyki, Warszawa 2016

Efekty uczenia się:

KP6_WG2 student ma zaawansowaną, uporządkowaną chronologicznie i tematycznie wiedzę o historii dawnych i współczesnych ziem polskich

KP6_WG6 zdaje sobie sprawę z różnorodności źródeł informacji; rozumie ich przydatność w badaniach historycznych

KP6_WG10 ma podstawową wiedzę o specyfice nauk pomocniczych historii przedmiotowej i ich roli w badaniach historycznych

KP6_WG11 zna podstawowe metody badawcze i narzędzia warsztatu historyka w zakresie nauk pomocniczych historii

KP6_WK2 wie o istnieniu różnych punktów widzenia dotyczących teorii rodowych, genezy herbu rycerskiego, czy genezy heraldyki w Wielkim Księstwie Litewskim

KP6_WK8 - orientuje się w działalności i aktualnej ofercie współcześnie działających towarzystw heraldycznych i genealogicznych

KP6_UW1 samodzielnie zdobywa i utrwala wiedzę w sposób uporządkowany i systematyczny przy zastosowaniu nowoczesnych technik pozyskiwania, klasyfikowania i analizowania informacji, zgodnie ze wskazówkami opiekuna naukowego

KP6_UW3 potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i wykorzystywać informacje z wykorzystaniem różnych źródeł informacji

KP6_UK2 potrafi porozumiewać się z wykorzystaniem różnych kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami w zakresie badania

KP6_UK3 potrafi obsługiwać na poziomie podstawowym programy biurowe i wykorzystywać je do przygotowywania prac pisemnych

KP6_KK1 ma krytyczną świadomość zakresu swojej wiedzy historycznej i umiejętności warsztatowych i rozumie potrzebę dalszego, ciągłego rozwoju kompetencji w zakresie nauk pomocniczych historii

KP6_KK4 jest zdolny do okazywania zrozumienia dla świata wartości i postaw ludzi w różnych okresach i kontekstach historycznych, np. przywiązania do tradycji szlacheckich

KP6_KO1 docenia rolę nauk historycznych i pokrewnych dla kształtowania więzi społecznych na poziomie lokalnym

Metody i kryteria oceniania:

ocenianie bieżące, kolokwium zaliczeniowe

kryteria oceniania: obecność na zajęciach, aktywny udział w zajęciach i dyskusji oparty na lekturze wskazanych pozycji naukowych i wiedzy własnej, zaliczenie kolokwium zaliczeniowego

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet w Białymstoku.
ul. Świerkowa 20B, 15-328 Białystok tel: +48 85 745 70 00 (Centrala) https://uwb.edu.pl kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)