Nauki pomocnicze historii do końca XVIII w. cz.2
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 350-HS1-1NPHN2 |
Kod Erasmus / ISCED: |
08.351
|
Nazwa przedmiotu: | Nauki pomocnicze historii do końca XVIII w. cz.2 |
Jednostka: | Wydział Historii i Stosunków Międzynarodowych |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Założenia (opisowo): | Wyposażenie studenta w podstawową wiedzę z zakresu dyplomatyki, sfragistyki, paleografii łacińskiej i neografii staropolskiej, chronologii, metrologii, geografii historycznej oraz ikonografii. |
Skrócony opis: |
Na zajęciach student opanowuje wiedzę dotyczącą dyplomatyki, sfragistyki, paleografii łacińskiej i neografii staropolskiej, chronologii, metrologii, geografii historycznej oraz ikonografii. Zdobywa umiejętności analiz źródeł historycznych, ich datowania, oraz wykorzystania w badaniach naukowych. |
Pełny opis: |
profil studiów - ogólnoakademicki forma studiów - stacjonarne moduł - przedmioty podstawowe dyscyplina - historia I rok, sem II 30 godz. konwersatorium praca pod kierunkiem, elementy dyskusji i wykładu Nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela: 30 konw.+4 konsult.+1,5 zalicz. - 35,5 godz. Nakład pracy własnej studenta - 25 godz. Zajęcia obejmują tematy: Źródłoznawstwo - rodzaje i gatunki źródeł historycznych; chronologia pojawiania się tych gatunków - ćwiczenia w rozpoznawaniu gatunków źródeł historycznych Genealogia i prosopografia - genealogia jako nauka (rozwój, zakres i cele badań na przestrzeni dziejów) - podstawowe pojęcia genealogiczne: ród, rodzina, filiacja, koicja, pokrewieństwo, stopień pokrewieństwa, powinowactwo, ascendenci, descendenci - cel i metody badań prosopograficznych - źródła do badań genealogicznych (ocena przydatności poszczególnych gatunków źródeł historiograficznych i dokumentacyjnych w badaniach genealogicznych i prosopograficznych) - polskie herbarze i ich wartość źródłowa - podstawowe fakty genealogiczne: daty: narodzin/chrztu, ślubu, śmierci/pogrzebu, filiacja, stopień pokrewieństwa, stan społeczny, wyznanie, pozycja majątkowa - metody ustalania podstawowych faktów genealogicznych - rycerskie rody genealogiczne a kształtowanie się rodów heraldycznych (rody kognacyjne i agnacyjne) - rola rodów heraldycznych w średniowiecznej Polsce - zasady konstruowania tablic genealogicznych - drzewo genealogiczne a monografia genealogiczna - sporządzenie własnego drzewa ascendentów Weksylologia - źródła do polskiej weksylologii - weksylium - związki weksylologii z heraldyką - podstawowe rodzaje weksyliów: proporce, gonfanony, chorągwie, sztandary, flagi bannery, bandery, gonfalony - chorągwie i flagi polskie i Wielkiego Księstwa Litewskiego - podstawowe figury na flagach symbolika najpopularniejszych flag mających swoja genezę w średniowieczu i czasach nowożytnych ( np. „Dannebrog”, „Union Jack”, „Stars and stripes Numizmatyka - definicja pieniądza i monety - geneza pojawienia się monet - prawo mennicze w Polsce - czynniki warunkujące wartość monet w średniowieczu i czasach nowożytnych (m.in. próba i waga) - sposób produkcji monet - renowacja monety - stempel monety (otok, pole, legenda, wyobrażenie, awers i rewers) - program ideologiczny realizowany poprzez bicie monety (pozaekonomiczne funkcje pieniądza) - systemy pieniężne na ziemiach polskich - nominały monet na ziemiach polskich - badanie siły nabywczej pieniądza (m.in. trofa) - moneta jako źródło historyczne |
Literatura: |
J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 1983 lub nowsze Chronologia : Chronologia polska, red. B. Włodarski, Warszawa 2020; Czas w kulturze, Warszawa 1988, s. 331-374; A. Gurewicz, Kategorie kultury średniowiecznej, Warszawa 1976, s.29-42, 95-155; T. Wierzbowski, Vademecum. Podręcznik dla studiów archiwalnych, Warszawa-Lwów 1926. Dyplomatyka: K. Maleczyński, B. Bielińska, A. Gąsiorowski, Dyplomatyka wieków średnich, Warszawa 1971. Geografia historyczna: S. Arnold, Geografia historyczna Polski, Warszawa 1951; S. Alexandrowicz, Rozwój kartografii Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku, t. I, Poznań 1989; Tenże, „Mappa szczegulna województwa podlaskiego” Karola de Pertheesa z 1795 roku „Studia Podlaskie”, t. I, Białystok 1990; Tenże, Warsztat historyka kartografii Karola Buczka [w:] Z Dziejów Kartografii, t. VII, 1995; S. Alexandrowicz, J. Łuczyński, R. Skrycki, Historia kartografii ziem polskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2017 J. Burszta, Od osady słowiańskiej do wsi współczesnej. O tworzeniu się krajobrazu osadniczego ziem polskich i rozplanowaniu wsi, Wrocław 1958; T. Dunin-Wąsowicz, Klimat jako czynnik kształtujący środowisko człowieka w średniowieczu, [w:] Problemy nauk pomocniczych, t. 3, Katowice 1974, s. 17-35; H. Maruszczak, Tendencje zmian klimatu ziem polskich w czasach historycznych, „Przegląd Geograficzny” 59, z. 4, 1987, s. 471-485; J. Topolski, Wprowadzenie do historii, Poznań 1998; J. Tyszkiewicz, Geografia historyczna Polski w średniowieczu, Warszawa 2003. J. Tyszkiewicz, Geografia historyczna: Zarys problematyki, Warszawa 2014. Old maps of Lithuania from the Collection of the Vilnius University Library, v. I (mapy i katalog); S. Alexandrowicz, Rozwój kartografii Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku, t. II (mapy i plany), Poznań 1989. Ikonografia J. Białostocki, Pięć wieków myśli o sztuce, wyd. II, Warszawa 1976, s. 249-274; J. Karwasińska, Drzwi gnieźnieńskie a rozwój legendy o świętym Wojciechu, [w:] Drzwi gnieźnieńskie, pod red. M. Walickiego, t. I, Wrocław 1956, s. 20-41; Tomasz Ginter, Wątki hagiograficzne św. Wojciecha w ikonografii Drzwi Gnieźnieńskich, „Kwartalnik Historyczny” 108, 2001, nr.4; G. Labuda, Święty Wojciech, Wrocław 2000; Z. Piech, Czy ikonografia historyczna powinna być nauką pomocniczą historii? [w:] Tradycja i perspektywy nauk pomocniczych historii w Polsce, red. M. Rokosz, Kraków 1995. Z. Piech, Monety, pieczęcie i herby w systemi symboli władzy Jagiellonów, Warszawa 2003. Drzwi gnieźnieńskie, praca zbior. pod red. M. Walickiego, t. III, Wrocław 1956; Jan Kanapariusz, Żywot Świętego Wojciecha pierwszy [w:] Piśmiennictwo czasów Bolesława Chrobrego, przeł. K. Abgardowicz, Warszawa 1966; Brunon z Kwerfurtu, Świętego Wojciecha Żywot Drugi, [w:] Piśmiennictwo czasów Bolesława Chrobrego, przeł. K. Abgardowicz, Warszawa 1966. Metrologia J. Arentowicz, Miary polskie, Warszawa 1972; A. Dunin – Wąsowicz, Miary rolne i miary przestrzeni, Warszawa 2000; Taż, pomiary gruntu w Koronie w XVI-XVIII w., Warszawa 1994; W. Kula, Miary i ludzie, Warszawa 1970 lub 2004; K. Skupieński, Struktury systemowe polskich miar zbożowych w XVI wieku, „Przegląd Historyczny” 69, 1978, s. 623-646; E. Stamm, Staropolskie miary, cz. 1, Miary długości i powierzchni, Warszawa 1938; T. Wierzbowski. Vademecum. Podręcznik dla studiów archiwalnych, wyd.2. Lwów 1926. Neografia staropolska A. Gieysztor, Zarys dziejów pisma łacińskiego, Warszawa 1973; W. Semkowicz, Paleografia łacińska, Kraków 2002. Paleografia ruska K. Pietkiewicz, Paleografia ruska, Warszawa 2015 A.Horodyski, Podręcznik paleografii ruskiej, Kraków 1959; T. Rott – Żebrowski, Historia pisma ruskiego, Lublin 1987; W. N. Szczepkin, Russkaja paleografija, Moskwa 1967; Paleografia łacińska A. Gieysztor, Zarys dziejów pisma łacińskiego, Warszawa 1973. W. Semkowicz, Paleografia łacińska, Kraków 1951. T. Wierzbowski, Vademecum. Podręcznik dla studiów archiwalnych, Warszawa-Lwów 1926. Sfragistyka T. Karczewska, Przegląd pieczęci pruskich z dokumentów traktatu toruńskiego z 1466 roku, „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie” 6, 1962, s. 753-779. |
Efekty uczenia się: |
KP6_WG2 student ma zaawansowaną, uporządkowaną chronologicznie i tematycznie wiedzę o historii dawnych i współczesnych ziem polskich KP6_WG6 zdaje sobie sprawę z różnorodności źródeł informacji; rozumie ich przydatność w badaniach historycznych KP6_WG10 ma podstawową wiedzę o specyfice nauk pomocniczych historii przedmiotowej i ich roli w badaniach historycznych KP6_WG11 zna podstawowe metody badawcze i narzędzia warsztatu historyka w zakresie nauk pomocniczych historii KP6_WK2 wie o istnieniu różnych punktów widzenia dotyczących teorii rodowych, genezy herbu rycerskiego, czy genezy heraldyki w Wielkim Księstwie Litewskim KP6_WK8 - orientuje się w działalności i aktualnej ofercie współcześnie działających towarzystw heraldycznych i genealogicznych KP6_UW1 samodzielnie zdobywa i utrwala wiedzę w sposób uporządkowany i systematyczny przy zastosowaniu nowoczesnych technik pozyskiwania, klasyfikowania i analizowania informacji, zgodnie ze wskazówkami opiekuna naukowego KP6_UW3 potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i wykorzystywać informacje z wykorzystaniem różnych źródeł informacji KP6_UK2 potrafi porozumiewać się z wykorzystaniem różnych kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami w zakresie badania KP6_UK3 potrafi obsługiwać na poziomie podstawowym programy biurowe i wykorzystywać je do przygotowywania prac pisemnych KP6_KK1 ma krytyczną świadomość zakresu swojej wiedzy historycznej i umiejętności warsztatowych i rozumie potrzebę dalszego, ciągłego rozwoju kompetencji w zakresie nauk pomocniczych historii KP6_KK4 jest zdolny do okazywania zrozumienia dla świata wartości i postaw ludzi w różnych okresach i kontekstach historycznych, np. przywiązania do tradycji szlacheckich KP6_KO1 docenia rolę nauk historycznych i pokrewnych dla kształtowania więzi społecznych na poziomie lokalnym |
Metody i kryteria oceniania: |
ocenianie bieżące, kolokwium zaliczeniowe kryteria oceniania: obecność na zajęciach, aktywny udział w zajęciach i dyskusji oparty na lekturze wskazanych pozycji naukowych i wiedzy własnej, zaliczenie kolokwium zaliczeniowego |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet w Białymstoku.