Filozofia religii w Ameryce Łacińskiej (fakultet)
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 410-FS1-2FAL4 |
Kod Erasmus / ISCED: |
08.151
|
Nazwa przedmiotu: | Filozofia religii w Ameryce Łacińskiej (fakultet) |
Jednostka: | Instytut Filozofii |
Grupy: |
3L stac. I. st. studia filozofii i etyki - przedmioty fakultatywne |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | fakultatywne |
Założenia (opisowo): | Przedmiot "Filozofia wyzwolenia i interkulturowa" odnosi się do twórczości filozofów i teologów latynoamerykańskich, którzy odrzucają tradycyjny - jako "eurocentryczny" - paradygmat filozofii uniwersalnej. Uważają, że zawsze filozofuje się z pewnej perspektywy, sytuacji geograficznej i historycznej, wychodząc od problemów własnej kultury. Studenci moa poznać inną filozofię i inna kulturę od europejskiej, czy szerzej, zachodniej, co w świecie globalizującej się komunikacji i współzależności jest niezbędne, by rozumieć Innego. |
Skrócony opis: |
1. Historia filozofii latynoamerykańskiej 2. "Wyzwolenie" od zachodniej hegemonii kulturowej. 3. Polityczno-praktyczny wymiar filozofii. 4. Kategoria "Innego" jako ofiary. 5.Rola mitu w rozwoju kapitalizmu. 6. Krytyka eurocentryzmu. 7. Znaczenie teologii wyzwolenia. 8. Dialog między-kulturowy przyszłością filozofii światowej. |
Pełny opis: |
Pierwsze projekty autentycznej filozofii latynoamerykańskiej powstają w XIX wieku, której przesłaniem jest konieczność myślenia o problemach społeczeństw wyzwolonych spod kolonializmu (J. B. Alberdii, F. Sarmiento). Były to jednak bardzo skromne projekty. Myśl latynoamerykańska przenika silny duch utopii, oświeceniowej utopii jako projekcji europejskich imigrantów, następnie utopii społecznych, jak andyjski socjalizm J. C. Mariategui, czy utopii królestwa Bożego na ziemi teologów wyzwolenia. Także cechą charakterystyczną tego myślenia są różne odcienie populizmu z szeroką kategorią "ludu" jako większości uciskanej przez rodzimą oligarchię i zachodni kapitał. Filozofia wyzwolenia powstaje na początku lat 70. XX w., zaraz po teologii wyzwolenia (1968), i grupa założycielska wywodziła się z Argentyny (E. Dussel, J. C. Scannone i inni). Część jej przedstawicieli musiała emigrować z powodu represji z strony prawicy peronistowskiej i następnie prawicowej dyktatury w 1976 r. Filozofia latynoamerykańska powstawała pod silnymi wpływami filozofii europejskiej (K. Marks, J. Ortega y Gsset, M. Levinas, M. Foucault, L. Athusser). Filozofia ta koncentruje się na analizie społecznej i politycznej praxix i praw "Innego" (mniejszości etniczne i wzgardzone rasy, kobiety, eksploatowani robotnicy chłopi, ogół wykluczonych). Krytykowane są europejskie pretensje do uniwersalności kultury europejskiej, heglowska-marksowska dialektyka tej totalności. Proponując się myślenie "analektyczne", otwarte na inność, na inne racjonalności, na doświadczenia w życiu codziennym, jednak metoda ta jest mało sformalizowana i doprecyzowana. F. Hinkelammert, niemiecki filozof, teolog i ekonomista na stałe w Ameryce Łacińskiej od 1963 r., krytykuje transcendentalne złudzenie rozumu instrumentalnego jako formę legitymizacji kapitalizmu i jednostronnego w opisie świata z centralną kategorią bożyszcza rynku. Prowadzi ono w ekonomii i polityce do totalitaryzmu jedynie słusznego myślenia neoliberalnego oraz do zbiorowego samobójstwa, zniszczenia przyrody i społeczeństw. Kubański filozof R. Fornet-Betancourt, na stałe w Niemczech od początku lat 70., rozwija refleksję w ramach tzw. filozofii międzykulturowej, która ma być drogą ku filozofii światowej, która będzie uwzględniać istotę wszystkich kultur jako równoprawnych w filozoficznym dyskursie. Na zajęciach poruszana jest również sposób myślenia historyczno-hermeneutyczne obecnego papieża Franciszka w opozycji do spekulatywnej teologii i filozofii J. Ratzingera. |
Literatura: |
Gutierrez G., Teologia wyzwolenia, przekł. J. Szewczyk, Warszawa 1976. Bergoglio J., Skórka A., W niebie i na ziemi, Kraków 3013. Gaj R., Utopia teologii wyzwolenia a Kościół Franciszka. Między dualizmem a monizmem antropologicznym, Białystok 2019. Dussel Enrique, Philosophy of liberation 1976, Internet |
Efekty uczenia się: |
W1. Student posiada wiedzę na temat bogatej kultury języka hiszpańskiego i portugalskiego. W2. Ma znajomość innego, niż tradycyjny, spojrzenia na historię kultury europejskiej i amerykańskiej. W3. Zdobył znajomość treści nieznanych w Polsce tekstów. Umiejętności U1. Student zdobywa nowe argumenty wobec euro-atlantycko-centrycznej interpretacji światowej kultury. U2. Potrafi samodzielnie wyrażać oceny, w oparciu o różne źródła i metodologie, na temat konfliktów współczesnego świata, które są także efektem monocentrycznej interpretacji świata. U3. Potrafi znaleźć mało znane źródła wiedzy o filozofii z kręgu języka hiszpańskiego. U4. Potrafi zrozumieć punkt widzenia członków innych kultur i rozpoznać pokutujące na ich temat przesądy. K1. Student przejawia postawę otwartości wobec innych kultur w świecie coraz bardziej multikolulturowym i powiązanym, w epoce końca eurocentrycznej hegemonii. |
Metody i kryteria oceniania: |
Obecność na zajęciach warunkiem dopuszczenia do zaliczenia, oceniana aktywność słuchaczy w czasie zajęć (stawiane przez nich pytania co do treści wykładu, propozycje pogłębienia danej problematyki, sprostowania, prezentacja alternatywnych opinii). Oceny za opracowania studentów a podstawie zalecanej literatury i wybranej samodzielnie z Internetu. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet w Białymstoku.