Antropologiczne podstawy kulturoznawstwa

kierunkowe
obowiązkowe

Studenci winni znać - stosownie do programu zajęć z wiedzy o kulturze w szkole średniej - podstawowe problemy, pojęcia i kategoria funkcjonujące w naukach o kulturze.

mieszany: w sali i zdalnie

Wykłady i ćwiczenia są prezentacja najważniejszych szkół i kierunków badawczych w klasycznej antropologii. Mają służyć także zapoznaniu studentów z problemami istotnymi dla zrozumienia miejsca człowieka w kulturze, takimi jak: rozumienie pojęcia kultura, relacji natury i kultury, kultury a cywilizacji, wzoru kultury, relacji jednostki i kultury, problemu internalizacji kultury, mitu w kulturze, kulturowych modeli czasu i przestrzeni, roli ciała w kulturze, modeli kultury rycerskiej, szlacheckiej, mieszczańskiej i masowej.

Wykłady mają na celu zapoznanie studentów z najważniejszymi nurtami w antropologii kulturowej - od prezentacji koncepcji ewolucjonizmu "ojców założycieli" antropologii jako dyscypliny akademickiej, takimi jak Morgan czy Tylor, przez prezentację amerykańskiego nurtu kultury i osobowości, prezentację koncepcji funkcjonalizmu Bronisława Malinowskiego, aż po nowsze ujęcia kultury jako przestrzeni komunikacji niewerbalnej,. której twórcą był Edward T. Hall.

Ćwiczenia są poświęcone zapoznaniu studentów z zasadniczymi problemami, z jakim zmagają się badacze kultury, na przykład takimi jak określenie samego przedmiotu swoich badań. Na ćwiczeniach studenci są także zapoznawani z metodami badań różnych przejawów kultury traktowanej jako środowisko człowieka. W związku z tym przedmiotem refleksji na ćwiczeniach są między innymi takie problemy, jak wzory kulturowe, kulturowa rola mitu, rytuałów a także analizowane są takie aspekty kultury, jak określane przez nią wyobrażenia czasu, przestrzeni czy ideałów ludzkiego ciała.

Liczba godzin dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć: wykłady – 15 godz., ćwiczenia – 30 godz..

Punkty ECTS: 8

Bilans nakładu pracy studenta

Rodzaje aktywności:

– udział w wykładach – 15 godz.;

– udział w ćwiczeniach – 30 godz.;

– przygotowanie do ćwiczeń – 87 godz.;

– przygotowanie do testu zaliczeniowego z ćwiczeń i obecność na nim – 30 godz.;

– przygotowanie do egzaminu i obecność na nim – 35 godz.;

– konsultacje – 13 godz.

Razem 210 godzin, co odpowiada 8 punktom ECTS.

Wskaźniki ilościowe

Nakład pracy studenta związany z zajęciami:

- wymagający bezpośredniego udziału nauczyciela - 60 godzin co odpowiada 2,4 pkt ECTS

- o charakterze praktycznym - 150 godzin co odpowiada 6 pkt ECTS.

Lewis H. Morgan, Społeczeństwo pierwotne, czyli badanie kolei ludzkiego postępu od dzikości przez barbarzyństwo do cywilizacji. Warszawa: 1887 (https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=31240)

Edward B. Tylor,Cywilizacja pierwotna, Warszawa 1896, (https://polona.pl/item/cywilizacja-pierwotna-badania-rozwoju-mitologji-filozofji-wiary-mowy-sztuki-i,OTI4OTI1NzU/4/#info:metadata)

Edward Burnett Tylor, Antropologia. Wstęp do badania człowieka i cywilizacji, przeł. A. Bąkowska, Warszawa 1889.

Edward Burnett Tylor, Cywilizacja pierwotna. Badania rozwoju mitologii, filozofii, wiary, mowy, sztuki i zwyczajów, przeł. Zofia A. Kowerska, Warszawa 1896.

Andrzej Paluch, Mistrzowie antropologii społecznej, Warszawa 1990, rozdz.: Franz Boas, s. 94 i nast.

Andrzej K. Paluch, Edward Burnett Tylor (1832-1917), w: tegoż, Mistrzowie antropologii społecznej, Warszawa 1990

Jacob Bronowski, Potęga wyobraźni, przeł. Stefan Amsterdamski, Warszawa 1988.

Andrzej K. Paluch, Franz Boas (1858-1942), w: tegoż, Mistrzowie antropologii społecznej, Warszawa 1990

Ruth Benedict, Wzory kultury, przeł. Jerzy Prokopiuk, Warszawa 1963.

Ruth F. Benedict, Chryzantema i miecz. Wzory kultury japońskiej, przeł. E. Klekot, Warszawa 1999.

Lit. uzup.:

Zdzisław Mach, Kultura i osobowość w antropologii amerykańskiej, Warszawa Kraków 1989.

Margaret Mead, Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, przeł. Jacek Hołówka, Warszawa 1978.

Margaret Mead, Trzy studia: Dojrzewanie na Samoa. Dorastanie na Nowej Gwinei. Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych, przeł. Ewa Życieńska, Warszawa 1986.

Bronisław Malinowski, Argonauci Zachodniego Pacyfiku, przeł. B. Olszewska-Dyoniziak, Sł. Szynkiewicz, Warszawa 1981.

Bronisław Malinowski, Mit, magia,religia, przeł. Brbara Leś, Dorota Praszałowicz, Warszawa 1990.

Bronisław Malinowski, Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego, w: tegoż, Dzieła, t. 1, Warszawa 1984.

Bronisław Malinowski, Życie seksualne dzikich w północno zachodniej Melanezji, w: tegoż, Dzieła, t. 2, przeł. Józef Chałasiński, Andrzej Waligórski, Warszawa 1984.

Bronisław Malinowski, Dziennik w ścisłym tego słowa wyrazu, oprac. G. Kubica, Kraków 2002.

Edward T. Hall, Bezgłośny język, przeł. A. Zimand. E. Skarbińska, PIW, Warszawa 1987.

Edward T. Hall, Ukryty wymiar, przeł. J. Hołówka, Wydawnictwo Literackie MUZA S.A., Warszawa 1997.

Edward T. Hall, Poza kulturą, przeł. E. Goździak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.

Edward T. Hall, Taniec życia. Inny wymiar czasu, przeł. R. Nowakowski, Wydawnictwo Literackie Muza S.A., Warszawa 1999.

Edward T. Hall, Mildred R. Hall, Czwart wymiar w architekturze, przeł. R. Nowakowski, Wydawnictwo Literackie MUZA S.A., Warszawa 2001.

Literatura uzupełniająca – przewodnik bibliograficzny:

Amerykańska antropologia postmodernistyczna, red. Mchał Buchowski, Instytut Kultury,Warszawa1999.

Badanie kultury. Kontynuacje, red. E. Nowicka, M. Kempny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

Wojciech J. Burszta, Krzysztof Piątkowski, O czym opowiada antropologiczna opowieść, Instytut Kultury, Warszawa 1994.

Wojciech J. Burszta, Różnorodność i tożsamość. Antropologia jako kulturowa refleksyjność, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004.

Wojciech J. Burszta, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1998.

Ernest Gellner, Postmodernizm, rozum i religia, przeł. M. Kowalczuk, PIW, Warszawa 1997

Ernest Gellner, Pojęcie pokrewieństwa i inne szkice o metodzie i wyjaśnianiu antropologicznym, przeł. A. Bydłoń, Universitas, Kraków 1995.

Michael Herzfeld, Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie, przeł. M.M. Piechaczek, Kraków 2004.

Michael Herzfeld, Zażyłość kulturowa. Poetyka społeczna w państwie narodowym, przeł. M. Buchowski, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011,

Waldemar Kuligowski, Antropologia współczesności. Wiele światów, jedno miejsce, Universitas, Kraków 2007.

Adam Kuper, Kultura – model antropologiczny, przeł. I. Kołbon, Wydawnictwo UJ, Kraków 2005.

Edward W. Said, Orientalizm, przeł. W. Kalinowski, PIW, Warszawa 1991.

Tzvetan Todorov, Podbój Ameryki. Problem Innego, przeł. J. Wojcieszek, Wydawnictwo Alteheia, Warszawa 1996.

Roch Sulima, Antropologia codzienności, Wydawnictwo UJ, Kraków 2000.

KA6_WG1, KA6_WG2, KA6_WG3, KA6_WG4, KA6_WK1, KA6_WK3,KA6_UW1, KA6_UW2, KA6_UW3, KA6_UW4, KA6_UW6, KA6_UK1, KA6_UK3, KA6_UK4, KA6_UO2, KA6_UO3, KA6_UU1, KA6_UU2, KA6_UU3

KA6_KK1, KA6_KK3, KA6_KO1, KA6_KO3, KA6_KR2

Absolwent zna i rozumie:

- wiedza na temat szkół badawczych klasycznej antropologii kultury, takich jak: ewolucjonizm, funkcjonalizm, amerykańska orientacja kultury i osobowości, strukturalizm, psychoanaliza,

- problemy istotne dla zrozumienia miejsca człowieka w kulturze, takie jak: rozumienie pojęcia kultura, problem natura a kultura, kultura a cywilizacja, wzór kultury, relacja jednostka a kultura, problem internalizacji kultury, mit w kulturze, kulturowe modele czasu i przestrzeni, rola ciała w kulturze,

- modele kultury rycerskiej, szlacheckiej, mieszczańskiej i masowej.

Absolwent potrafi:

- umie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować 
i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych sposobów i źródeł (pisanych, ikonicznych, elektronicznych etc.)

- wykorzystać podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwe dla wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych 
w zakresie różnych dyscyplin nauk humanistycznych

- formułować i analizować problemy badawcze, dobierać metody i narzędzia, opracowywać 
i prezentować wyniki pracy

- rozpoznać różne wytwory kultury oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem wybranych metod w celu określenia ich znaczeń i ich oddziaływania społecznego i miejsca w procesach kulturowych

Absolwent jest gotów (kompetencje społeczne):

- wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy 
i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ustawicznego dokształcania się i rozwoju zawodowego

twórczej analizy nowych sytuacji i związanych z nimi problemów poznawczych i praktycznych 
oraz do formułowania propozycji ich rozwiązania lub zasięgania opinii ekspertów w przypadku trudności z ich samodzielnym rozwiązaniem

podjęcia odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy

- przestrzegania zasad etycznych związanych
z odpowiedzialnością za podejmowane działania
o charakterze tworzenia, upowszechniania 
i oceny wytworów i tekstów kultury

Zaliczenie ćwiczeń: obecność i aktywność na zajęciach świadcząca o znajomości zalecanej literatury, praca pisemna (jej forma jest ustalana indywidualnie przez każdego z prowadzących zajęcia)

Zaliczenie wykładów: egzamin pisemny polegający na przedstawieniu/opisaniu wybranej przez studentkę/studenta i samodzielnie opracowanej na podstawie wykładów i literatury koncepcji kultury. Ocenie będzie podlegała znajomość treści wykładów i literatury i umiejętność ich samodzielnego zaprezentowania w pracy egzaminacyjnej.

W przypadku niemożliwości przeprowadzenia powyższego egzaminu z powodu pandemii przewidziana jest praca pisemna napisana poza uczelnią - o charakterze akademickim, poświęcona wybranej i samodzielnie przygotowanej przez studentów koncepcji badawczej lub kierunkowi badawczemu w klasycznej antropologii. Ocenie podlega znajomość treści wykładu lub wykładów poświęconych wybranym przez studentkę/studenta problemom, znajomość zalecanej literatury, a także umiejętność samodzielnego napisania pracy akademickiej na podstawie treści wykładów i opracowanej przez siebie literatury. Praca winna być napisana samodzielnie, co będzie warunkiem przyjęcia jej do oceny.