Antropologiczne problemy w literaturze

obowiązkowe

Student powinien mieć wiedzę i umiejętności w zakresie posługiwania się terminami, koncepcjami dotyczącymi różnic kulturowych w wymiarze historycznym, społecznym, antropologicznym (historia, teoria i antropologia kultury, wiedza o społeczeństwie). Dostrzegać związki pomiędzy zjawiskami i procesami kulturowymi i literackimi (kulturowe konteksty literatury).

w sali

Punktem wyjścia jest refleksja nad szczegółowymi dziedzinami antropologii jako nauki o człowieku; podkreślenie przydatności badań interdyscyplinarnych, zwłaszcza powinowactwa, komplementarności antropologii kultury i antropologii literatury. Dzieło literackie ujmowane jest – zgodnie z tzw. zwrotem kulturowym w humanistyce – jako źródło wiedzy antropologicznej, medium kulturowego wymiaru egzystencji człowieka. W ujęciu antropologicznym literatura potwierdza (związki z antropologią kultury) i wzbogaca (swoistość języka, konwencji) obraz różnic kulturowych (swój – obcy – inny), jest zapisem doświadczeń i zachowań kulturowych, pozwalających lepiej zrozumieć naszą ludzką rzeczywistość. Głównym celem przedmiotu jest wdrożenie umiejętności czytania tekstu literackiego jako tekstu kultury, z wykorzystaniem szczegółowych kontekstów kulturowych, antropologicznych, filozoficznych i socjologicznych.

profil studiów – ogólnoakademicki

forma studiów - stacjonarne

rodzaj przedmiotu - przedmiot obowiązkowy, moduł 3 Przedmioty antropologiczno -metodologiczne

dziedzina i dyscyplina nauki - dziedzina nauk humanistycznych; kulturoznawstwo

rok studiów/semestr - II rok II stopnia semestr 3

Wymagania wstępne: Student powinien mieć wiedzę i umiejętności w zakresie posługiwania się terminami, koncepcjami dotyczącymi różnic kulturowych w wymiarze historycznym, społecznym, antropologicznym (historia, teoria i antropologia kultury, wiedza o społeczeństwie). Dostrzegać związki pomiędzy zjawiskami i procesami kulturowymi i literackimi (kulturowe konteksty literatury).

Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć: 15 h ćwiczenia (dyskusje problemowe, metoda podawcza, prezentacje, referowanie).

Metody dydaktyczne:dyskusje problemowe, elementy wykładu, prezentacje, interpretacje praktyczne, konsultacje.

Punkty ECTS - 4

Bilans nakładu pracy studenta:

uczestnictwo w ćwiczeniach – 15 h

dyskusja, ew. prezentacja - 15 h,

przygotowanie się do zajęć - 30 h,

konsultacje -15 h.

Wskaźniki ilościowe: Nakład pracy studenta związany z zajęciami : wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela - 45 h co odpowiada 1,6 pkt. ECTS; o charakterze praktycznym - 75 h, co odpowiada 2,5 pkt. ECTS.

Literatura podstawowa:

- Michał Paweł Markowski, Antropologia i literatura, „Teksty Drugie” 2007 nr 6 , s. 24 – 33

- Ewa Kosowska, Antropologia kultury – antropologia literatury. Wprowadzenie do tematu, w: Antropologia kultury – antropologia literatury, red. E. Kosowska, E. Jaworski, Katowice 2005, s. 31 – 43

- R. Kapuściński, Ten Inny, Kraków 2006

- J. Conrad, Jądro ciemności

Tomasz Kunz, Granice przedstawialności doświadczenia. Narracja jako terapia (na przykładzie Jądra ciemności Josepha Conrada), w: Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. Teresa Walas, Ryszard Nycz, Kraków 2012, s. 496 – 516

- Stanisław Vincenz, Na wysokiej połoninie. Prawda starowieku. Obrazy, dumy, gawędy z Wierchowiny Huculskiej, przedm. A. Kuśniewicz, Warszawa 1980 i inne wyd. (tu fragm. Gazdowie, s. 51- 136)

Jan Pieszczachowicz, Od realności do mitu . Koncepcja natury i kultury w twórczości Stanisława Vincenza, w tomie: Świat Vincenza, red. Jan A. Choroszy, Jacek Kolbuszewski, Wrocław 1992, s. 221 – 234 (dod. z tego tomu – J. Ługowska, Ład życia w perspektywie Prawdy starowieku Stanisława Vincenza, s. 235 – 244)

- M. Dąbrowska, Noc ponad światem lub Tryumf Dionizego, w tejże, Ludzie stamtąd, dowolne wydanie

- W. Tochman, Jakbyś kamień jadła (fragm.), Sejny 2002 lub inne wyd.

- A. Świrszczyńska, Jestem baba, Kraków 1972 lub inne wyd. (wybrane utwory)

A. Stapkiewicz, Kobiecość – od feminizmu do ewangelizmu, w tejże: Ciało, kobiecość i śmiech w poezji Anny Świrszczyńskiej, Kraków 2014, s. 121 – 201

Kulturowe konteksty (obowiązkowe):

- Edward W. Said, Wprowadzenie, w tegoż: Orientalizm, przeł. M. Wyrwas – Wiśniewska, Poznań 2005, s. 30 – 64

- Gayatri Chakravorty Spivak, Krytyka postkolonialnego rozumu, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006, s. 650 – 673

- E. Prokop – Janiec, Etniczność, w: Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M. P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006, 2010

- E. Goffman, Piętno a tożsamość społeczna, w tegoż: Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, prze ł. A. Dzierżyńska, J. Tokarska – Bakir, Gdańsk 2005, s. 31 - 76

- L. Stomma, Apoteoza wojny; Psychiatria wojny, w tegoż, Antropologia wojny, Warszawa 2014, s. 202 – 274

- Z. Libera, Antropologia ciała, w tomie: Doświadczane, opisywane, symboliczne. Ciało w dyskursach kulturowych, red. K. Łeńska – Bąk, M. Sztandara, Opole 2008

Uzupełniająca:

- A. Gomóła, Od antropologii do antropologii literatury, w: Antropologia kultury – antropologia literatury. Na tropach koligacji, red. E. Kosowska, A. Gomóła, E. Jaworski, Katowice 2007 (!), s. 143 – 158.

- C. Geertz, Być tam. Antropologia i scena pisarska, w tegoż, Dzieło i życie, przeł. E. Dżurak, S. Sikora, Warszawa 2000, s. 9 – 40

- W. Iser, Czym jest antropologia literatury? Różnica między fikcjami wyjaśniającymi a odkrywającymi, przeł. A. Kowalcze – Pawlik, „Teksty Drugie” 2006 nr 5 , s. 11 – 35.

- M. Pacukiewicz, Dyskurs antropologiczny w pisarstwie Conrada, Kraków 2008.

- Cz. Miłosz, Telimena wyzwolona, w tegoż: Jakiegoż to gościa mieliśmy. O Annie Świrszczyńskiej, Kraków 1996, s. 78 - 107

- Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie – antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001

Absolwent:

-ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę o powiązaniach kulturoznawstwa jako nauki z innymi dyscyplinami nauk z obszaru nauk humanistycznych i społecznych, pozwalającą na integrowanie perspektyw właściwych dla różnych dyscyplin naukowych K_W03

-zna szczegółową terminologię kulturoznawczą, antropologiczną i etnograficzną w języku polskim K_W06

-umie docenić wielokulturowość społeczności regionu, kraju, Europy, rozumie na poziomie rozszerzonym, odmienne postrzeganie życia społecznego i zjawisk kulturowych przez osoby wywodzące się z różnych środowisk i tradycji kulturowych K_U16

- ma kompetencje do przyjęcia postawy aksjologicznej, orzekając o wartościach i ich braku w wytworach kultury K_K07

Ćwiczenia kończą się zaliczeniem na ocenę. W celu uzyskania zaliczenia należy znać zdecydowaną większość tekstów literackich i przydatnych tekstów z dziedziny opracowań i kontekstów kulturowych (około 70%) i wykazać się na zajęciach ich znajomością oraz problematyzacją. W miarę konieczności (przejście na kształcenie zdalne) trzeba przygotować esej na wybrany temat (3-5 s.). W trakcie zajęć ocena ciągła aktywności studentów (udział w dyskusji, prezentacje, referowanie, interpretacje tekstów).