Prawo rzymskie 370-PS5-1PRZ
Wykład (WYK) Rok akademicki 2023/24

Literatura podstawowa:

1. Wołodkiewicz W., Zabłocka M., Prawo Rzymskie. Instytucje6, Warszawa 2013.

Literatura uzupełniająca:

2. Bojarski W., Prawo rzymskie, Toruń 1999.

3. Kolańczyk K., Prawo rzymskie, Warszawa 2000 (red. J. Kodrębski).

4. Kuryłowicz M., Wiliński A., Rzymskie prawo prywatne, Kraków 2001.

5. Rozwadowski W., Prawo rzymskie. Zarys wykładu wraz z wyborem źródeł, Poznań 1992.

Podręczniki do ćwiczeń:

1. Bojarski W., Dajczak W., Sokala A., Verba iuris. Reguły i kazusy prawa rzymskiego, Toruń 1995; 2000; 2007.

2. Kacprzak A., Krzynówek J., Prawo Rzymskie. Pytania, kazusy, tablice, Warszawa 2008; 2011.

3. Misztal-Konecka J., Wójcik M., Rzymskie prawo prywatne. Kazusy i ćwiczenia, Warszawa 2007.

4. Palmirski T., Pabis R., Reszczyński J., Prawo Rzymskie. Repetytorium, Kraków 1999.

5. Prawo rzymskie teksty źródłowe do ćwiczeń, przekł. Rominkiewicz J., Szymoszek E., Żeber.I., Wrocław 1998.

6. Wasyl A. M., Palmirski T., Responsa prudentium. Wybór tekstów źródłowych zawierających poglądy rzymskiej jurysprudencji, Kraków 2000.

Słowniki:

a) Kuryłowicz M., Słownik terminów, zwrotów i sentencji prawniczych łacińskich oraz pochodzenia łacińskiego, Kraków 1999.

b) Litewski W., Słownik encyklopedyczny prawa rzymskiego, Kraków 1998.

c) Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 1997.

d) Wołodkiewicz W. (red.), Prawo rzymskie-słownik encyklopedyczny, Warszawa 1986.

Przekłady tekstów źródłowych:

• Zabłocka M. i J., Ustawa XII Tablic. Tekst, tłumaczenie, objaśnienia, Warszawa 2000; 2003.

• Instytucje Gaiusa, przeł. Kunderewicz C., Warszawa 1982.

• Instytucje Justyniana, przeł. Kunderewicz C., Warszawa 1986.

• Fontes Iuris Cognoscendi, I, Gai Institutiones, przeł. W. Rozwadowski, Poznań 2003.

• O początkach prawa i wszystkich urzędów oraz następstwie prawników – II tytuł I księgi Digestów. Tekst – tłumaczenie – komentarz, Zeszyty Prawnicze [UKSW] 3.1, 2003, s. 197-243.

• O sprawiedliwości i prawie – 1 tytuł 1 księgi Digestów. Tekst- tłumaczenie – komentarz, Zeszyty Prawnicze [UKSW] 3.2, 2003, s. 357-370.

• ‘Leges regiae’. Tekst – tłumaczenie – komentarz, Zeszyty Prawnicze [UKSW] 4.1, 2004, s. 233-261.

• O ustawach, uchwałach senatu i zakorzenionym zwyczaju – 3 tytuł 1 księgi Digestów. Tekst – tłumaczenie – komentarz, Zeszyty Prawnicze [UKSW] 4.2, 2004, s. 255-273.

• Czym jest wniosek, czym ustawa, czym plebiscyt, czym przywilej. Aulus Gelius, Noce Attyckie 10,2. Tekst – tłumaczenie – komentarz, Zeszyty Prawnicze [UKSW] 10.1, 2010, s. 325-330.

• O różnych regułach dawnego prawa – 17 tytuł księgi Digestów. Tekst – tłumaczenie – komentarz, Zeszyty Prawnicze [UKSW] 7.1, 2007, s. 311-375.

• O podziale rzeczy i ich przymiotach – 8 tytuł księgi Digestów. Tekst – tłumaczenie – komentarz, Zeszyty Prawnicze [UKSW] 9.2, 2009, s. 363-375.

• O przysposobieniach i emancypacjach oraz o innych sposobach ustania władzy ojcowskiej. 7- Tytuł ! księgi Digestów. Tekst – tłumaczenie – komentarz, Zeszyty Prawnicze [UKSW] 10.1, 2010, s. 275-305.

WIEDZA:

-ma rozszerzoną wiedzę o charakterze nauk prawnych, ich miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk (KA7_WG1); sposób weryfikacji: egzamin pisemny

-ma pogłębioną wiedzę z zakresu prawniczych dyscyplin ogólnych (prawoznawstwo), prawniczych dyscyplin historycznych (historia prawa polskiego, powszechna historia prawa), (KA7_WG2); sposób weryfikacji: egzamin pisemny

-zna i rozumie podstawową terminologię prawniczą (KA7_WK2),

sposób weryfikacji: egzamin pisemny

UMIEJĘTNOŚCI:

-umie wykorzystać wiedzę teoretyczną z poszczególnych dziedzin prawa (KA7_UW3); sposób weryfikacji: egzamin pisemny

-wykorzystuje zdobytą wiedzę do rozstrzygania dylematów prawnych, spraw niejednoznacznych interpretacyjnie; potrafi wskazać możliwe rozwiązania, z zachowaniem norm etycznych (KA7_UW4); sposób weryfikacji: egzamin pisemny

-posiada pogłębioną umiejętność przygotowywania wystąpień ustnych dotyczących materii prawnej oraz zagadnień z pogranicza prawa i wybranych innych dziedzin nauki, wykorzystując przy tym zdobytą wiedzę teoretyczną, korzystając z materiałów pozyskanych samodzielnie (KA7_UK1); sposób weryfikacji: egzamin pisemny

-sprawnie porusza się w systemie polskiego prawa, wykorzystuje normy poszczególnych dziedzin prawa do samodzielnego rozwiązywania konkretnych problemów; w zależności od własnych zainteresowań (wybranych przedmiotów specjalizacyjnych) posiada rozszerzone umiejętności rozwiązywania skomplikowanych problemów praktycznych z zakresu określonej dziedziny prawa (KA7_UO1); sposób weryfikacji: egzamin pisemny

KOMPETENCJE SPOŁECZNE:

-potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania (KA7_KK1), sposób weryfikacji: egzamin pisemny

Egzamin z prawa rzymskiego odbywa się w formie pisemnej w postaci testu wielokrotnego wyboru (zamkniętego), pytań otwartych, a także ma za zadanie zbadanie umiejętności praktycznego wykorzystania wiedzy poprzez rozwiązanie kazusów. Wymogiem zaliczenia egzaminu z przedmiotu prawo rzymskie jest otrzymanie przez studenta z egzaminu przynajmniej większości bezwzględnej w zakresie punktacji (tj. 50% plus 1).

Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest pozytywna ocena z zaliczenia ćwiczeń.

1) Pojęcie i źródła prawa rzymskiego (Pojęcie - prawo rzymskie, rzymskie definicje prawa. Systematyzacja prawa. Źródła poznania i źródła powstania prawa rzymskiego (czynniki prawotwórcze). Zgromadzenie ludowe jako czynnik prawotwórczy. Senat. Magistratura rzymska. Jurysprudencja świecka i pontyfików. Cesarz jako czynnik prawotwórczy. Nauka prawa i szkoły prawa. Prawo zwyczajowe (mos maiorum) – fas i ius. Leges regiae. Ustawa XII tablic. Instytucje Gaiusa. Ius i leges. Zbiory prywatne i urzędowe prawa rzymskiego. Kodyfikacja justyniańska. Losy prawa rzymskiego po kodyfikacji justyniańskiej na wschodzie i na zachodzie Europy).

2) Prawo osobowe (Osoby fizyczne i prawne (początek i koniec osobowości). Zdolność prawna i jej wymogi w prawie rzymskim; Status civitatis, libertatis familiae, zdolność do czynności prawnych i jej ograniczenia, źródła niewoli,)

3) Czynności prawne (pojęcie i podział czynności prawnych. Oświadczenia woli. Niezgodność woli z oświadczeniem. Błąd (error). Podstęp (dolus). Groźba (metus). Treść czynności prawnych. Części składowe czynności prawnych. Ograniczenie skuteczności aktu prawnego – warunek – termin – polecenie. Zastępstwo - pojęcie i rodzaje zastępstwa)

4) Prawo rodzinne (Małżeństwo - iustum matrimonium (definicja małżeństwa, wymogi zawarcia małżeństwa, rozwiązanie małżeństwa). Conventio in manum. Stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami. Konkubinat i jego pozycja prawna. Ustawodawstwo małżeńskie Augusta.

Patria potestas (wejście pod partia potestas, wyjście spod patria potestas, uprawnienia wynikające z patria potestas, sytuacja prawna osób pod patria potestas) - źródła władzy ojcowskiej (adoptio i adrogatio, legitimatio, urodzenie w iustum matrimonium);Tutela i kuratela (rodzaje, skutki).

5) Prawo spadkowe (Hereditas – pojęcie, podstawy powołania. Bonorum possessio.

Dziedziczenie testamentowe. Pojecie, treść i rodzaje testamentów. Nieważność

i nieskuteczność testamentu. Kodycyl. Dziedziczenie beztestamentowe, przeciwtestamentowe i wydziedziczenie. Nabycie spadku i jego skutki. Sytuacja prawna spadkobiercy. Przysporzenia kosztem spadku: legaty i fideikomisy).

6) Prawo rzeczowe (Pojęcie i rodzaje rzeczy. Podział praw rzeczowych. Pojęcie posiadania i jego stosunek do własności. Rodzaje posiadania. Wejście w posiadanie i utrata posiadania. Ochrona posiadania. Historyczny rozwój własności i jej rodzaje. Treść prawa własności i jej ograniczenia. Sposoby nabycia własności. Utrata prawa własności. Ochrona prawa własności: rei vindicatio, actio negotoria, actio Publiciana. Służebności – pojęcie, rodzaje, zasady dotyczące służebności. Powstanie i zgaśnięcie służebności. Ochrona służebności – actio confessoria. Emfiteuza, superficies, Prawo zastawu.

7) Prawo zobowiązań (Pojęcie, istota i treść zobowiązania. Podział zobowiązań. Kontrakt – pojęcie i rodzaje. Kontrakty literalne, werbalne, realne, konsensualne. Rozszerzenie rzymskiego systemy kontraktowego: quasi – kontrakty, pacta. Delikt – quasi - delikt - pojęcie i rodzaje. Charakterystyka poszczególnych deliktów i quasi – deliktów. Stopnie winy i rodzaje odpowiedzialności w prawie rzymskim. Umocnienie zobowiązań. Niewykonanie i nienależyte wykonanie. Wygaśnięcie zobowiązań.)

8) Rzymski proces prywatny (Historyczny rozwój rzymskiego procesu. Iudicium legitimum Postępowanie legisakcyjne, formułkowe i jego charakterystyka. Istota formułki i jej części składowe. Litis contestatio i jej skutki. Surogaty apelacji. Postępowanie kognicyjne i jego charakterystyka. Wyrok i apelacja. Egzekucja. Ochrona pozaprocesowa.

Wykład tradycyjny, wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, zastosowanie technik multimedialnych.