Diagnostyka pedagogiczna 380-OS1-2DPD
Ćwiczenia (CW) Rok akademicki 2023/24

Literatura podstawowa:

- E. Jarosz, E. Wysocka, Diagnoza psychopedagogiczna podstawowe problemy i rozwiązania, Warszawa 2006

- J. Nikitorowicz, K. Sawicki, T. Bajkowski (red.), Współczesne dylematy diagnostyczne i metodyczne w opiece i wychowaniu, Olecko 2003

- A. Podgórecki, Charakterystyka nauk praktycznych, Warszawa 1962

- T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Warszawa 2003

- S. Ziemski, Problemy dobrej diagnozy, Warszawa 1973

- M. Guziuk-Tkacz, Badania diagnostyczne w pedagogice i psychopedagogice, Warszawa 2011

- S. Kawula, Z. Dąbrowski, M. Gałaś, Diagnozowanie potrzeb opiekuńczych i kulturalnych środowiska, Toruń 1980

- G. Gajewska, Problemy – dylematy wynikające z teorii potrzeb dla teorii i praktyki opieki nad dzieckiem, Zielona Góra 1997

- M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków 1999

- A. Frydrychowicz, Rysunek rodziny. Projekcyjna metoda badania stosunków rodzinnych. Warszawa 1996

- G. D. Oster, P. Gould, Rysunek w psychoterapii, Gdańsk 1999

- M. Braun-Gałkowska, Test rysunku rodziny, Lublin 1985

- S. Włoch, A. Włoch, Diagnoza całościowa w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, Warszawa 2009

- J. Rembowski, Metoda projekcyjna w psychologii dzieci i młodzieży. Zarys technik badawczych, Warszawa 1986

- D. Ekiert-Grabowska, Techniki socjometryczne w pracy wychowawcy klas początkowych, Katowice 1984

Temat: Zjawisko przemocy wobec dziecka

Literatura:

- Pospiszyl Irena, Przemoc w rodzinie, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2000

- Miller Alice, Zniewolone dzieciństwo, przeł. [z niem.], Media Rodzina, Poznań 1999

- Marzec-Holka Krystyna, Przemoc seksualna wobec dziecka, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1999

- Gilligan James, Wstyd i przemoc, przeł. [z ang.], Media Rodzina, Poznań 2001

- Lew-Starowicz Zbigniew, Przemoc seksualna, Jacek Santorski & CO Agencja Wydawnicza, Warszawa1992

- Cześnikiewicz Wiesław, Pawlak- Jordan Beata, Wykorzystywanie seksualne dzieci, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 1998

- O przemocy domowej. Poradnik dla lekarza pediatry, opracowanie Jerzy Melliburda, Renata Durda, Hanna D. Sasal, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1998

- Lisowska Elżbieta, Przemoc wobec dzieci, Wydaw. Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach, Kielce 2005.

- Mazur Jadwiga, Przemoc w rodzinie, Wydaw. Akademickie "Żak", Warszawa 2002

- Śledzianowski Jan, Wychowanie wobec przemocy, Zakład Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Akademii Świętokrzyskiej, Kielce 2004

- Dutton Donald G., Przemoc w rodzinie, przeł. z ang., Diogenes, Warszawa 2001

- Mellibruda Jerzy, Zaburzenia pourazowe i pomoc ofiarom, Instytut Psychologii Zdrowia, Warszawa1997

- Dzieci maltretowane i molestowane, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998

- Ketterman Grace, Jak uchronić dziecko przed przemocą, przekł. Paweł Kaźmierczak, Wydaw. WAM, Kraków 2004

- Ackerman Robert J, Susan E. Pickering, Zanim będzie za późno, przekł. Monika Gajdzińska, Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, Gdańsk 2004

- Mellibruda Jerzy, Mapa problemów przemocy, Instytut Psychologii Zdrowia, Warszawa 1997

Temat: Dziecko w rodzinie alkoholowej

Literatura:

- Gdzie się podziało moje dzieciństwo, [red. Piotr Żak], Wydawnictwo Charaktery, Kielce 2003

- McConnell Patty, Po deszczu jest słońce, przekł.[z ang.], "Eko-Kapio", Gdańsk 1996

- Alateen- Nadzieja dla dzieci alkoholików, Al.-Anon Grupy Rodzinne, Poznań 2001

- 12 Kroków dla Dorosłych Dzieci z uzależnionych i innych rodzin dysfunkcyjnych, Akuracik, Warszawa 1996

- Sobolewska Zofia, Odebrane dzieciństwo. Psychologiczne problemy DDA, Instytut Psychologii Zdrowia, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 2000

- Dziecko potrzebujące pomocy, pod red. Jadwigi Izdebskiej, Wyższa Szkoła Suwalsko-Mazurska im. Papieża Jana Pawła II., Wydawnictwo Heliodor, Łomianki 2003

- Badania nad dziećmi alkoholików, [tł. z ang.], Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 2000

- Ochmański Marian, Nadużywanie alkoholu przez ojców a sytuacja domowa i szkolna dzieci, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1993

- Rodzina z problemem alkoholowym, pod red. Ireny Lepalczyk i Ewy Marynowicz-Hetki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław- Łódź 1989

- Robinson Bryan E., Lyn Rhoden J., Pomoc psychologiczna dla dzieci alkoholików, [tł. Monika Szymankiewicz i zespół], Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 2005

- Woititz, Janet G., Dorosłe dzieci alkoholików, tł. [z ang.] ; red. Anna Dodziuk, Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości, Warszawa 1994

Temat: Lęk i strach w doświadczeniach dzieci

Literatura:

- I.,D., Yalom, Psychoterapia egzystencjalna, rozdz. Jak dzieci pojmują śmierć, Instytut Psychologii Zdrowia, PTP, Warszawa 2008

- J. Mellibruda, Siedem ścieżek integracji psychoterapii. Ślady dziecięcych traum i toksycznych relacji jako wyzwanie, Wydawnictwo Zielone Drzewo, Instytut Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa 2011, s.320-334.

- Lęk u dzieci : poradnik z ćwiczeniami, Ronald M. Rapee , Ann Wignall, Susan H. Spence, Vanessa Cobham, Heidi Lyneham, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017.

- Lęk : geneza, mechanizmy, funkcje / pod red. Małgorzaty Fajkowskiej i Błażeja Szymury, Wydawnictwo Naukowe "Scholar", Warszawa 2009.

- Sara G. Mattis, Thomas H. Ollendick, Lęk i fobie nastolatków : jak pomóc dzieciom przezwyciężyć napady paniki, Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, Gdańsk 2004.

Temat: Zjawisko mobbingu i agresji wśród młodzieży

Literatura:

- Dambach Karl E., Mobbing w szkole, przekł. [z niem.] Aleksandra Ubertowska, Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, Gdańsk 2003

- Lankamer Agata, Piotr Ciborski, Urszula Minga, Mobbing w szkolnictwie, Ośrodek doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 2005

- Speck Otto, Być nauczycielem, przekł. Elżbieta Cieślik ; wstęp Bogusław Śliwerski, Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, Gdańsk 2005

- Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku , [red. nauk. Tadeusz Pilch], Wydaw. Akademickie "Żak", Warszawa 2003

- Dąbrowska-Bąk Maria, Przemoc w szkole, Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań 1995

- DePino, Catherine, Śmierdzący ser. Jak bronić się przed przemocą w szkole, tł. Elżbieta Zubrzycka, Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, Gdańsk 2004

- Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy, red. nauk. Anna Brzezińska i Elżbieta Hornowska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004

- Stein Arnd, Kiedy dzieci są agresywne, tł. [z niem.], Jedność, Kielce 2002

- Rumpf Joachim, Krzyczeć, bić, niszczyć, przekł. z niem. Maria Bacdorf., Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, Gdańsk 2003

- Agresja w szkole, pod red. Andrzeja Rejznera, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie, Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, Warszawa 2004

- Guerin Suzanne, Eilis Hennessy, Przemoc i prześladowanie w szkole, przekł. Jarosław Rybski, Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, Gdańsk 2004

- Ranschburg Jenö, Lęk, gniew, agresja, Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1993

Temat: Sieroctwo społeczne

- M. Sendyk, Społeczne przystosowanie dzieci z poczuciem sieroctwa duchowego, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2001, rozdz. II, s. 33-77.

- M. Łopatkowa, Samotność dziecka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1983, s. 3-50; 102- 201.

- B. Passini, Sieroctwo społeczne, Centrum Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa 1996, s. 7; 11-19; 32-41.

- Badora Sylwia, Uczucia i profesjonalizm : o formach opieki zastępczej, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie, Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Częstochowa 1998, rozdz. I – s.7-24; II- s.51-97

- Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, red. nauk. Danuta Lalak i Tadeusz Pilch, Wydaw. Akademickie „Żak”, Warszawa 1999 ( pojęcia: sieroctwo- s.268)

- Kamińska Urszula , Zranione dzieciństwo, wychowankowie Domu Dziecka mówią, Śląsk Wydaw. Naukowe, Katowice 2000 (cała)

- Szymborska Alicja, Sieroctwo społeczne, Wiedza Powszechna, Warszawa 1969

- Sieroctwo społeczne i jego kompensacja, red. nauk. Marek Heine, Grażyna Gajewska. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego w Zielonej Górze, Zielona Góra 1999

Literatura uzupełniająca:

- Jarosz Ewa, Wybrane obszary diagnozowania pedagogicznego, Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2001

- Marzec-Holka Krystyna, Wybrane zagadnienia diagnostyki pedagogicznej, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1990

Diagnostyka pedagogiczna i profilaktyka w szkole i środowisku lokalnym, pod red. Marii Deptuły, Wydaw. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004

- J. Izdebska, Dziecko w rodzinie u progu XXI wieku, Trans Humana, Białystok 2000, s. 45-51, 62-69.

- Edukacja elementarna a diagnoza pedagogiczna, red. nauk. Krystyna Sujak-Lesz, Wydawnictwa Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa 2002/ E. Małkiewicz: Motywy poznania świata i uczenia się w kontekście podstawowych potrzeb dziecka

- K. Obuchowski , Przez galaktykę potrzeb: psychologia dążeń ludzkich, Zysk i S-ka, Poznań 1995

- Wymiary dzieciństwa, pod red. nauk. Jadwigi Bińczyckiej i Barbary Smolińskiej-Theiss, Impuls, Kraków 2005

- T. Sakowicz, Dysfunkcjonalność rodziny a resocjalizacja, Kraków 2006

- J. Izdebska, Dziecko osamotnione w rodzinie, Białystok 2004

- M. Dąbrowska, Moje dziecko jest dyslektykiem. Poradnik i informator dla rodziców i wychowawców, Sewenth Sea, Warszawa 2003

- K. Bogdanowicz, Dyslektycy pod szczególną opieką, „Psychologia w szkole”, nr 1/2006

- M. Bogdanowicz , Ryzyko dysleksji, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2002

- W. Brejnak, Dysleksja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003

- R. D. Davis, Dar dysleksji, przekł. Grażyna Skoczylas, Zysk i S-ka, Warszawa 2001

- J. Mickiewicz, Jedynka z ortografii?, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa Dom Organizatora, Toruń 2002

- J. Dyrda, Style uczenia się dzieci dyslektycznych a wymagania poznawcze szkoły, Wydaw. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004

- S. Raymond, Jak pomóc dzieciom radzić sobie z dysleksją, [tł. Ewa Klimas-Kuchtowa], Jedność, Kielce 2004

- B. Zakrzewska, Trudności w czytaniu i pisaniu, Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1996

- H. Skibińska, Praca korekcyjno-kompensacyjna z dziećmi z trudnościami w pisaniu i czytaniu, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1996

- H. Pętlewska, Przezwyciężanie trudności w czytaniu i pisaniu, Impuls, Kraków 1998

- S. Helm, Pierwszy wywiad z rodziną, Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, Gdańsk 1999

- S. Gerstmann, Rozmowa i wywiad w psychologii, Państwowe Wydaw. Naukowe, Warszawa1985

- Z. Skorny, Obserwacje psychologiczne dzieci i młodzieży, Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978

- M. Karwowska-Struczyk, W. Hajnicz, Obserwacja w poznawaniu dziecka, Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998

- Metody badań pedagogicznych w zarysie, pod red. Andrzeja Góralskiego, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, . Warszawa 1994

- M. Sobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2004

- E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004

K_W10

Ma podstawową, uporządkowaną wiedzę o różnych środowiskach wychowawczych, ich specyfice i procesach w nich zachodzących.

K_W15

Ma podstawową wiedzę o uczestnikach działalności edukacyjnej, wychowawczej, opiekuńczej, kulturalnej i pomocowej.

Umiejętności

K_U01

Potrafi dokonać obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych; analizuje ich powiązania z różnymi obszarami działalności pedagogicznej

K_U03

Potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi w celu analizowania motywów i wzorów ludzkich zachowań, diagnozowania i prognozowania sytuacji oraz analizowania strategii działań praktycznych w odniesieniu do różnych kontekstów działalności pedagogicznej

Kompetencje społeczne

K_K07

Jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach, organizacjach i instytucjach realizujących działania pedagogiczne i zdolny do porozumiewania się z osobami będącymi i nie będącymi specjalistami w danej dziedzinie.

- obecność na zajęciach (dopuszczalna nieusprawiedliwiona nieobecność na dwóch zajęciach, pozostałe nieobecności należy zaliczyć podczas konsultacji do dwóch tygodni od daty nieobecności, przy czym nie więcej niż 50% godzin nieobecności umożliwia zaliczenie przedmiotu)

- aktywność i przygotowanie do zajęć

- prezentacja wybranych problemów społeczno-wychowawczych z aktywizacją grupy

- pozytywna ocena z zaliczenia w formie pisemnego kolokwium

1. Wprowadzenie w tematykę przedmiotu, określenie zasad współpracy, zapoznanie z literaturą, przedstawienie wytycznych dotyczących zaliczenia przedmiotu.

2, 3. Diagnoza i jej znaczenie w pedagogice i naukach społecznych.

4. Uwarunkowania procesu diagnostycznego.

5, 6. Metody, techniki i narzędzia w diagnostyce pedagogicznej.

7. Diagnoza i terapia specyficznych trudności szkolnych.

8. Kolokwium zaliczeniowe przedmiotu.

9-14. WYBRANE ZJAWISKA SPOŁECZNE – KONTEKSTY DIAGNOSTYCZNE:

- Sytuacja dziecka w rodzinie niepełnej.

- Zjawisko przemocy wobec dziecka.

- Dziecko w rodzinie alkoholowej.

- Zjawisko mobbingu i agresji wśród młodzieży.

- Lęk i strach w doświadczeniach dzieci.

- Sieroctwo społeczne.

15. Podsumowanie realizacji ćwiczeń.

- dyskusja

- burza mózgów

- metoda projektów

- praca z tekstem

- prezentacja

- metoda indywidualnego przypadku