Profilaktyka problemów społecznych

obowiązkowe

Celem przedmiotu jest dostarczenie wiedzy studentom o podstawowych problemach społecznych, jak też zasadach opracowania, realizacji i ewaluacji działań o charakterze profilaktycznym. Studenci znają podstawowe kategorie profilaktyczne dotyczące: modeli, poziomów, strategii i programów profilaktycznych, jak również czynników ryzyka i czynników chroniących. Studenci znają podstawowe teorie i koncepcje z nauk społecznych, które mogą być użyteczne w profilaktyce problemów społecznych.

Profil studiów: Ogólnoakademicki

Forma studiów: Stacjonarne

Rodzaj przedmiotu: Obowiązkowy

Dziedzina i dyscyplina nauki: Pedagogika opiekuńczo-wychowawcza

Rok studiów/semestr: II rok studiów II stopnia, 4 semestr

Wymagania wstępne: zaliczenie i wiedza z zakresu przedmiotu: pedagogika opiekuńcza i diagnostyka psychopedagogiczna

Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć: 15 godzin wykładów i 15 godzin ćwiczeń

Metody dydaktyczne: Wykład multimedialny, dyskusja, burza mózgów, dyskusja, praca w grupach

Tematyka obejmuje:

Profilaktyka społeczna w ujęciu definicyjnym

- profilaktyka negatywna (defensywna)

- profilaktyka pozytywna (konstruktywna)

- historia rozwoju myśli w zakresie profilaktyki w Polsce

Teorie, koncepcje i modele wykorzystywane w profilaktyce społecznej

- teoria przywiązania (J. Bowlby)

- teoria społecznego uczenia się (A. Bandura)

- model ekologiczny (U. Bronfenbrenner)

- teoria zachowań problemowych (R. Jessor, S. L. Jessor, J. Finney)

- teoria substancji „torujących drogę?”

- teoria uzasadnionego działania (I. A j z e n, D. A l b a r r a c i n)

- koncepcja resilience (E. Werner)

- teoria anomii (R. Mertona)

- teoria rozbitych okien (G. Kelling, C. Coles)

Klasyfikacja oddziaływań profilaktycznych

- model tradycyjny a model współczesny w profilaktyce społecznej

- czynniki ryzyka a czynniki chroniące

- poziomy działań profilaktycznych

- strategie i programy działań profilaktycznych,

Etapy realizacji projektów profilaktycznych

- ogniwa procesu realizacji programu profilaktycznego

- skuteczność działań profilaktycznych

Przegląd obecnie realizowanych projektów profilaktycznych w Polsce i na świecie

Literatura podstawowa:

- A. Borucka, A. Pisarska, Koncepcja resilience – czyli jak pomóc dzieciom i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2008.

- L. Cierpiałkowska, M. Ziarko, Psychologia uzależnień – alkoholizm. Warszawa 2010 (Rozdział 7).

- M. Deptuła, Odrzucenie rówieśnicze. Profilaktyka i terapia, Warszawa 2013.

- Z. B. Gaś, Profilaktyka uzależnień, Warszawa 1993.

- Z. B. Gaś,  Profilaktyka w szkole, Warszawa 2006.

- Z. B. Gaś, Psychoprofilaktyka, Lublin 2000.

- J. J. McWhirter, B. T. McWhirter, A. M. McWhirter, E. H. McWhirter, Zagrożona młodzież, Warszawa, 2008.

- K. Keizer, S. Lindenberg, L. Steg, The Spreading of Disorder, www.sciencemag.org/cgi/content/full/322/5908/1681/DC1

- Kryminologia. Repetytorium, Warszawa 2013.

- I. Mudrecka, Wykorzystanie koncepcji resilience w profilaktyce niedostosowania społecznego i resocjalizacji, „Resocjalizacja Polska, nr 5/2013.

- G. Mietzel, Psychologia kształcenia, Gdańsk 2002.

- K. Ostaszewski, Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience, Warszawa 2014.

- L. Pytka, Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne, Warszawa 2000.

- I. Pospiszyl, Patologie społeczne. Resocjalizacja, Warszawa 2008.

- Rekomendowane programy profilaktyki uzależnień, Warszawa 2016.

- M. Szpringer, Profilaktyka społeczna. Rodzina, szkoła, środowisko lokalne, Kielce 2004.

- J. Szymańska, Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, Warszawa 2012.

- S. Śliwa, Profilaktyka pedagogiczna, Opole 2015.

- P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2012.

- E. Wysocka, Koncepcja resilience jako podstawa teoretyczna identyfikacji zaburzeń w przystosowaniu i działań profilaktycznych [w:] Profilaktyka i probacja w środowisku lokalnym (red.) B. Urban, M. Konopczyński, Kraków 2012, s. 285-299.

- K. Zajączkowski, Profilaktyka zachowań dewiacyjnych dzieci i młodzieży, Toruń 1998, s. 7-23, 91-95

Literatura uzupełniająca:

Cz. Cekiera, Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych,  Lublin 2001.

Diagnoza i profilaktyka uzależnień wśród młodzieży wyzwaniem dla społeczności lokalnej, (red.) J. A. Malinowski, Toruń 2016.

M. Dziewiecki, Nowoczesna profilaktyka uzależnień,  Kielce 2005.

Handel ludźmi zapobieganie i ściganie, (red.) Z. Lasocik, Warszawa 2006.

Karasowska, A. Profilaktyka na co dzień. Jak wychowywać i uczyć dzieci z zaburzeniami zachowania,  Warszawa 2006.

K. Pierzchała, Cz. Cekiera, Człowiek a patologie społeczne, Toruń 2009.

Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży, (red.) F. Kozaczuk, B. Urban, Rzeszów 2004.

Profilaktyka i readaptacja społeczna, (red.) E. Bielecka,  Białystok 2006.

K_W07: Ma elementarną wiedze o różnych rodzajach struktur społecznych i instytucjach życia społecznego oraz zachodzących między nimi relacjach.

K_W10: Ma podstawową, uporządkowaną wiedzę o różnych środowiskach wychowawczych, ich specyfice i procesach w nich zachodzących.

K_U01: Potrafi dokonać obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych; analizuje ich powiązania z różnymi obszarami działalności profilaktycznej.

K_K09: Potrafi ocenić przydatność typowych metod, procedur i dobrych praktyk do realizacji zadań związanych z różnymi sferami działalności profilaktycznej.

Metody dydaktyczne: wykład problemowy, metoda przypadków, dyskusja, burza mózgów

zaliczenie na ocenę

Egzamin pisemny w formie testu lub egzamin ustny

51% punktów uzyskanych przez studenta jest niezbędne do uzyskania przez niego oceny pozytywnej