Językowy obraz świata

obowiązkowe

Wykład poświęcony jest koncepcji językowego obrazu świata (JOS), mieszczącej się w obrębie badań lingwistyki kulturowej, nazywanej również lingwistyką antropologiczną. Dominuje w niej przekonanie o kulturowym charakterze języka, który jest nośnikiem zbiorowego doświadczenia danej społeczności, umożliwiającym dotarcie do sposobów pojmowania, porządkowania i wartościowania rzeczywistości pozajęzykowej. Język bowiem jest najważniejszym wytworem kultury, jej fundamentalnym elementem, a także rezerwuarem treści kulturowych. Język nie tylko zawiera model świata, ale także sprawia, że model ten kształtuje nasze widzenie rzeczywistości i wpływa na jej obraz.

Analizy, których celem jest odtworzenie językowego obrazu świata, funkcjonują również w szerszych ramach studiów humanistycznych, próbujących odnaleźć odpowiedź na pytanie, jaką rolę odgrywa język w myśleniu ludzi o świecie.

Przyjęcie takiej perspektywy badawczej powoduje, że studia językoznawcze, a zwłaszcza semantyczne, nie zmierzają do zrozumienia tekstów lub abstrakcyjnych systemów, lecz człowieka i społeczeństwa.

Pojęcie JOS, filozoficzne podstawy i historia teorii JOS, cechy JOS, definicje JOS, znaczenie słowa jako interpretacja rzeczywistości, kategoryzacja, metafora pojęciowa, definicja otwarta, rola tekstów artystycznych w rekonstrukcji JOS, perspektywa i punkt widzenia, profilowanie, metodologia JOS a założenia kognitywizmu, relatywizm i uniwersalizm językowy.

Profil studiów - ogólnoakademicki

Forma studiów - stacjonarne

Rodzaj przedmiotu - obowiązkowy, 0400-DS3-2JOS

Dziedzina i dyscyplina nauki - nauki humanistyczne, językoznawstwo

Rok studiów/semestr - II rok studiów III stopnia, sem. III

Wymagania wstępne (tzw. sekwencyjny system zajęć i egzaminów) - Podstawowe wiadomości dotyczące nauki o języku, semantyki, metodologii badań językoznawczych.

Osoby, które ukończyły inny kierunek II st. niż filologia polska, mają możliwość zdobycia (pogłębienia) wiedzy, umiejętności i kompetencji w tym zakresie pod kierunkiem prowadzącego w ramach konsultacji.

Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć - 15 godzin, wykład.

Metody dydaktyczne oraz ogólna forma zaliczenia - Wykład, dyskusja, prezentacja multimedialna

Formy zaliczenia przedmiotu: zaliczenie na ocenę (zaliczenie ustne).

Punkty ECTS - 1

Bilans nakładu pracy studenta -

Udział w wykładzie - 15 godz

Udział w konsultacjach – 20 godz.

Przygotowanie do zaliczenia i obecność na nim –10 godz.

Razem – 35 godzin

Wskaźniki ilościowe -

Nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela 14 godzin - 1.5 ECTS

o charakterze praktycznym - 1 ECTS

Anusiewicz J., Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wrocław 1997;

Językowy obraz świata, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 1990;

O definicjach i definiowaniu, pod red. J. Bartmińskiego i R. Tokarskiego, Lublin 1993;

Profilowanie w języku i tekście, pod red. J. Bartmińskiego i R. Tokarskiego, Lublin 1998;

Punkt widzenia w języku i w kulturze, pod red. J. Bartmińskiego, S. Niebrzegowskiej-Bartmińskiej i R. Nycza, Lublin 2004;

Grzegorczykowa R. Teoretyczne i metodologiczne problemy semantyki w perspektywie tzw. kognitywnej teorii języka, [w:]. Studia semantyczne, pod red. R. Grzegorczykowej i Z. Zaron, Warszawa 1993;

Grzegorczykowa R., Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2001;

Językowa kategoryzacja świata, pod red. R. Grzegorczykowej i A. Pajdzińskiej, Lublin 1996;

Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, red. E. Tabakowska, Krakow 2001;

Kreowanie świata w tekstach, pod red. A. M. Lewickiego i R. Tokarskiego, Lublin 1995;

Marody M., 1987, Technologie intelektu. Językowe determinanty wiedzy potocznej i ludzkiego działania, Warszawa 1987;

Przeszłość w językowym obrazie świata, pod red. A Pajdzińskiej., P. Krzyżanowskiego, Lublin 1999;

Pajdzińska A. i Tokarski R., Językowy obraz świata - konwencja i kreacja, „Pamiętnik Literacki” 1996, 4;

Semantyka tekstu artystycznego, pod red. A. Pajdzińskiej i R. Tokarskiego, Lublin 2001;

Język w kręgu wartości, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 2003;

Relatywizm w języku i kulturze, pod red. A. Pajdzińskiej i R. Tokarskiego, Lublin 2010.

Sapir E. Kultura, język, osobowość, Warszawa 1979; Tabakowska E.,

Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków 1995;

Tokarski R., Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław 1993;

Tokarski R., Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, Lublin 1995;

Whorf B. L. Język, myśl i rzeczywistość, Warszawa 1982;

Wierzbicka Anna, Słowa klucze. Różne języki – różne kultury, Warszawa 2007.

Student definiuje podstawowe pojęcia z zakresu problematyki językowego obrazu świata;

zna zasady, metody JOS i sprawnie się nimi posługuje w analizie semantycznej tekstów artystycznych;

Interpretuje tekst artystyczny z wykorzystaniem kontekstów językowych, literackich i kulturowych

Warunkiem zaliczenia wykładu jest obecność i aktywny udział studentów w zajęciach oraz zdany egzamin.