Metodyka nauczania literatury i języka polskiego w szkole podstawowej

1. Czytanie poezji w szkole

Różne sposoby czytania poezji w szkole: model tradycyjny, pragmatyczny , zabawowy i per-sonalistyczny. Warsztatowe czytanie poezji. E. Nowak, Klasyka w szkole – o modelach pracy z utworami z kanonu literackiego, w: Szkolne spotkania z literaturą, red. A. Janus - Sitarz, Kraków 2007, s. 29 – 48.

S. Bortnowski, Wyobraźnia wyzwolona, czyli uczeń wobec poezji, w: Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, red. A. Janus - Sitarz, Kraków 2004, s. 55 - 78.

2. Błędy językowe. Nauka o języku i kształcenie umiejętności językowych ucznia

Klasyfikacja błędów językowych i ich interpretacja oraz ocena na podstawie ćwiczeń prak-tycznych z wykorzystaniem umiejętności i wiedzy ucznia.

A. Dyduchowa, Metody kształcenia sprawności językowej, Kraków 1988.

J. Godyń, Błędy językowe wiecznie żywe, w: W trosce o dobrą edukację ..., red. A. Janus – Sitarz, Kraków 2009.

J. Miodek, Ojczyzna – polszczyzna dla uczniów, Gdańsk 1998.

J. Podracki (red.), Szkolny słownik trudności języka polskiego, Warszawa 1998.

T. Zgółka, Nauczanie języka i o języku (na trzech etapach edukacji szkolnej), Warszawa 2002.

Z. Kłakówna, I. Steczko, K. Wiatr, Sztuka pisania. Klasy 1 – 3, Kraków 2003.

3. Ocenianie uczniowskich prac pisemnych z recenzją

Zasady sprawdzania i oceniania prac pisemnych.

Obiektywne normy oceniania.

Etapy sprawdzania i oceniania prac pisemnych.

Model sprawdzania wypracowań szkolnych.

Sprawdzenie pracy pisemnej ucznia szkoły podstawowej, ocenienie i sporządzenie recenzji.

K. Stróżowski, Ocenianie szkolne dzisiaj. Poradnik dla nauczycieli, Warszawa 2003.

M. Madejowa, Ocenianie prac pisemnych, w: Doskonalenie warsztatu nauczyciela polonisty, red. A. Janus - Sitarz, Kraków 2005, s. 155 – 165.

M. Madejowa, Zasady sprawdzania wypracowania szkolnego. Wprowadzenie do tematu, w: Polonista w szkole. Podstawy kształcenia nauczyciela polonisty, red. A. Janus-Sitarz, Kraków 2004, 263 – 271.

4. Sprawdzanie prac ucznia z modelem Sprawdzenie pracy z modelem – na przykładzie sprawdzianu kompetencji ucznia kończącego szkołę podstawową i arkusza egzaminacyjnego gimnazjalisty. Testy i klucze odpowiedzi.

M. Niedoszytko, A. Tomaszewicz – Kowalska, Testy i ćwiczenia, Warszawa 2009.

5. Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury. Redagowanie scena-riusza lekcji symultanicznej

Wykorzystanie różnych pomocy naukowych (film, obraz, bursztyn, len), czyli o lekcjach wie-lointeligentnych. Analiza konspektów lekcji. Projektowanie własnej lekcji wielointeligentnej.

H. Gardner, M. N. Kornhaber, Inteligencja. Wielorakie perspektywy, Warszawa 1996.

M. Suświłło, Inteligencje wielorakie w nowoczesnym kształceniu, Olsztyn 2004.

Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, red. A. Janus - Sitarz, Kraków 2004.

M. Frąckiewicz, Teoria inteligencji wielorakich Howarda Gardnera a kształcenie językowe. Wstęp do metody symultanicznej, w: Z problematyki kształcenia językowego, t. V, red. E. Awramiuk, Białystok 2014, s.311-324.

6. Praca w grupie jako metoda i forma

Opracowanie wspólne i grupowe lekcji językowej i literackiej w oparciu o pracę w grupie.

Ocena umiejętności kluczowych kształconych na bazie pracy zespołowej.

D. Terakowska, Ludzka dusza jest baśnią, w: „Guliwer”2, marzec – kwiecień 1998, s 22 – 23. M. Jas, Przygoda z nauczaniem – uczeniem się. Poradnik dla nauczyciela gimnazjum, Kielce 2009, s. 47 - 57.

M. Jas, Jak aktywizować uczniów za pomocą metod aktywnych i nieaktywnych, w: „Poradnik Nauczyciela” 2003.

7. Umiejętności ponadprzedmiotowe na lekcjach polskiego

Studenci przygotowują i prezentują konspekt lekcji języka polskiego, na której będą kształco-ne przynajmniej trzy umiejętności ponadprzedmiotowe. Myślenie matematyczne i myślenie naukowe w gimnazjum.

Wybrane programy nauczania: Czas na polski i Świat w słowach i obrazach.

M. Jas, Przygoda z nauczaniem – uczeniem się. Poradnik dla nauczyciela gimnazjum, Kielce 2009, s. 59 – 74.

8. Jeden temat – różne realizacje

Studenci przygotowują i przedstawiają różne pomysły na realizację tego samego tema-tu/tekstu.

M. Niedoszytko, A. Tomaszewicz – Kowalska, Książka nauczyciela, Warszawa 2009.

9. Film i teatr w edukacji polonistycznej

Film jako kontekst dzieła literackiego.

Filmowe czytanie literatury.

Istota edukacji filmowej. Realne potrzeby i dydaktyczne złudzenia.

Szkoła podstawowa - zabawa w teatr, nauka przez teatr. Drama na lekcjach polskiego.

Gimnazjum – rozumienie konwencji teatralnej.

Liceum – badanie źródeł, krytyka teatralna, własna twórczość.

A. Janus – Sitarz, Oswoić z teatrem, czyli uczeń w roli aktywnego odbiorcy i współtwórcy sztuki teatralnej w: Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury pod red. A. Ja-nus - Sitarz, Kraków 2004, s. 131 – 150.

W. Bobiński, Film fabularny w dydaktyce literatury – spojrzenie w podwójnej perspektywie, w: Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury pod red. A. Janus - Sitarz, Kra-ków 2004, s. 151 – 194.

10. Nauka czytania. Motywowanie do czytania

Praca terapeutyczna z dzieckiem dyslektycznym.

Procesualny charakter czytania i pisania. Ćwiczenia kształcące umiejętność czytania i pisania na różnych poziomach edukacyjnych. Powody, dla których warto czytać.

E. Awramiuk, Lingwistyczne podstawy początkowej nauki czytania i pisania, Białystok 2007.

K. Gallagher, Jak zachęcać do czytania. Mini lekcje dla uczniów gimnazjum i liceum, Gdańsk 2010.

M. Jas, Przygoda z nauczaniem – uczeniem się. Poradnik dla nauczyciela gimnazjum, Kielce 2009, s. 75 – 94.

P. Huget, Terapia specyficznych trudności w nauce czytania i pisania – zajęcia korekcyjno – kompensacyjne, w: Doskonalenie warsztatu nauczyciela polonisty, red. A. Janus - Sitarz, Kra-ków 2005, s. 41 – 59.

R. J. Marzano, D. E. Paynter, Aktywne doskonalenie pisania i czytania. Zbiór ćwiczeń i zadań, Gdańsk 2003.

T. Buzan, Podręcznik szybkiego czytania, Łódź 2002.

11. Nauka pisania

Cele kształcenie umiejętności pisania na różnych poziomach edukacyjnych. Specyficzne trudności uczniów a umiejętność pisania. Prace odtwórcze i twórcze a usprawnianie umiejęt-ności pisania.

E. Awramiuk, Lingwistyczne podstawy początkowej nauki czytania i pisania, Białystok 2007.

E. Nowak, Jak rozwijać i doskonalić uczniowską sprawność tworzenia tekstu, w: W trosce o dobrą edukację..., red. A. Janus - Sitarz, Kraków 2009.

M. Madejowa, Szkolna sztuka pisania. w: Wartościowanie a edukacja polonistyczna, red. A. Janus - Sitarz, Kraków 2008

M. Nagajowa, Sztuka dobrego pisania i mówienia, Warszawa 2003.

Z. Kłakówna, I Steczko, K. Wiatr, Sztuka pisania, Kraków 2003.

12. Dydaktyka ortografii i interpunkcji

E. Polański, Dydaktyka ortografii i interpunkcji, Warszawa 1989.

E. Polański, Dydaktyka ortografii w latach 1990 – 1993, w: „Polonistyka” 1994 nr 5.

J. Wójcik, Nauka ortografii i interpunkcji, Warszawa 1991.

E. Awramiuk, Słowniki ortograficzne w kształceniu językowym, w: Z problematyki kształce-nia językowego, t. V, red. E. Awramiuk, Białystok 2014, s. 177-189.

13. Lektury współczesnej młodzieży

Postawy i potrzeby czytelnicze wśród uczniów.

Kicz w literaturze i szkole?

Zabawa kiczem na lekcjach języka polskiego.

A. Janus - Sitarz, Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze. Kraków 2009, tu: Kryzys lektury na tle innych kryzysów cywilizacyjnych. Odzyskać czytelnika dla literatury..., w: W trosce o dobrą edukację..., red. A. Janus - Sitarz, Kraków 2009, tu: A. Janus - Sitarz, Arcydzieła niepoprawne, czyli o potrzebie krytycznego czytania, s. 15 – 28 i 175 – 187.

S. Bortnowski, Kanon literacki: między potrzebą a buntem, Polonistyka szkolna wobec lite-rackiego kiczu, w : Szkolne spotkania z literaturą, red. A. Janus-Sitarz, Kraków 2007.

14. Edukacja regionalna

Ścieżka regionalna. Kultura regionu. Dziedzictwo kulturowe. Polszczyzna regionalna. Gwara.

Przygotowanie scenariusza lekcji regionalnej

Białostocczyzna – nasza mała ojczyzna. Materiały metodyczne dla nauczycieli języka polskiego szkół podstawowych pod red. K. Mak – Wróbel, Białystok 1997.

J. Bartmiński, Folklor, język, poetyka, Wrocław 1990.

J. Parafiniuk, Nauczanie w sytuacji dialogu kultur, Białystok 2006.

15. Portfolio – wizytówka przyszłego polonisty

Prezentacja przygotowanego portfolio i samoocena aktywności studenta.

Przedmiot ma na celu udoskonalenie merytoryczne i metodyczne przygotowania studentów do zawodu nauczyciela polonisty. Po zakończeniu zajęć student powinien: znać prawidłowości procesu nauczania-uczenia się; ciekawie projektować działania dydaktyczne z uwzględnieniem podmiotowości ucznia, jego zainteresowań, możliwości i umiejętności; umieć planować lekcję na podstawie planu pracy i obudowy metodycznej podręcznika z uwzględnieniem treści wpisanych w program nauczania; dobierać treści podporządkowując je rozwijaniu kompetencji komunikacyjnej; umieć integrować kształcenie językowe i kulturowo - literackie oraz podporządkowywać je wychowaniu językowemu; znać formy wypowiedzi i organizować pracę nad nimi z uwzględnieniem potrzeb edukacyjnych i możliwości ucznia na każdym poziomie edukacyjnym; umieć organizować pracę nad lekturą; umieć integrować kształcenie literackie z innymi działami przedmiotu; redagować polecenia i ćwiczenia kształcące określone umiejętności; rozumieć znaczenie edukacji regionalnej dla kształtowania osobowości ucznia.

Po uzyskaniu zaliczenia przedmiotu student zobowiązany jest do odbycia i zaliczenia praktyk w szkole podstawowej.