Literatura romantyzmu

obowiązkowe

Student pozna powiązany problemowo wybór zagadnień z historii literatury polskiej lat 1795-1863, nabędzie umiejętności odczytywania tekstów literackich w ich macierzystym kontekście; zapozna się ze współczesnym stanem badań nad literaturą romantyzmu.

w sali

Tematyka wykładów:

1. Romantyzm w polskiej tradycji badawczej: rekonesans. Ujęcie podręcznikowe: poczet poetów, lista arcydzieł, genologia. Ujęcie unitarystyczne i dywersytarystyczne. Romantyzm Marii Janion. Białostockie badania nad romantyzmem na tle innych krajowych ośrodków uniwersyteckich: tradycje i perspektywy.

2. Cezura 1789/ cezura 1795. Rewolucja francuska – konsekwencje kulturowe. Literatura polska wobec katastrofy państwa: krajobraz po klęsce. Klasycyzm porozbiorowy – koncepcja Ryszarda Przybylskiego. Pierwsza fala romantyzmu – koncepcja Piotra Żbikowskiego.

Wymiar publiczny/ wymiar prywatny. Trauma. Żałoba i melancholia. Elegia porozbiorowa (F. Karpiński, A. J. Czartoryski, J. Morelowski).

3. Naród jako wspólnota polityczna/ naród jako wspólnota kulturowa. Przykład Francuzów/ przykład Niemców. Pieśń legionów/ Marsylianka. Towarzystwo Królewskie Przyjaciół Nauk: inicjatywy - dokonania – spuścizna (przemowy J. Albertrandiego, rozprawy J.P. Woronicza). Puławy porozbiorowe.

4. Bohaterowie zbiorowej wyobraźni: Napoleon-bóg wojny/ Aleksander-anioł pokoju. Literatura i propaganda, rytuały publiczne (Ody napoleońskie K. Koźmiana, przemowy J.P. Woronicza). Romantyczne reaktywacje i reinterpretacje mitów bohaterskich (A. Mickiewicz, J. Słowacki, Z. Krasiński)

5. Cezura 1815. Literatura i restauracja. Oświecenie aleksandryjskie. Będziem Słowianami – tożsamość narodowa/ tożsamość plemienna. (Zorian Dołega Chodakowski, Kazimierz Brodziński).

6. Cezura 1820. Liberalizm i romantyzm. Rzymska libertas/ wolność nowożytna. Dystopia S.K. Potockiego, Podróż do Ciemnogrodu, A. Mickiewicz, Oda do młodości. Indywidualizm. Byron po polsku.

7. Romantyczne regionalizmy. Literacka ekspansja Litwy i Ukrainy. Przykład Scotta. Ekspansja powieści poetyckiej.

8. Mickiewicz litewski/ Mickiewicz w Rosji. Romantyczny poganizm/ romantyczny orientalizm. Rosja Niemcewicza/ Rosja Mickiewicza (sonety, Konrad Wallenrod, Ustęp do III cz. Dziadów). Mickiewicz/ „przyjaciele Moskale”.

9. Romantyzm i rewolucja. Literatura i polityka. Literatura zakonspirowana/ Tyrteizm. Prasa i poezja ulotna w powstaniu listopadowym. Mit Nocy listopadowej: od M. Mochnackiego do J.M. Rymkiewicza.

10. Emigracyjne piekło sporów o rację historyczną. Popowstaniowe debaty „arystokracji” z „demokracją”. Pokusy eskapistyczne (Juliusz Słowacki) – romantyczny narcyzm. Antagonizmy wieszczów.

11. Katastrofizm i konserwatyzm: Zygmunt Krasiński/ Henryk Rzewuski. Poetyka apokalipsy/ poetyka gawędy.

12. Mickiewicz emigracyjny - metamorfozy. Andrzej Towiański – apogeum i schyłek romantyzmu. Romantyzm i herezje. Romantyzm i katolicyzm.

13. Józef Ignacy Kraszewski: romantyk prozą. Wilno i Warszawa w powieści. Romantyzm i realizm. Biedermeier.

14. Emancypacja w domu niewoli: Narcyza Żmichowska - polska George Sand. Etyka i estetyka.

15. Postromantyczne kontynuacje i rewizje. Cyprian Norwid wobec Mickiewicza i Krasińskiego. Poeta w wieku „kupieckim i przemysłowym”.

Literatura obowiązkowa (układ chronologiczny):

Z. Stefanowska, Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa 1976

M. Janion, M. Żmigrodzka, Romantyzm i historia, Warszawa 1978 lub nast., tu: Historyzm i romantyczna historia; Bohaterowie historii i bohaterowie romantycznego mitu osobowego

R. Przybylski, Klasycyzm czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1983 i nast.

A. Kowalczykowa, Wiek XIX: przełomy, cezury, płynność, [w:] Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów, Warszawa 1995, T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński (red.), Warszawa 1996

A. Witkowska, R. Przybylski, Romantyzm, Warszawa 1997 ( seria: „Wielka Historia Literatury Polskiej”)

B. Dopart, Romantyzm polski: pluralizm prądów i synkretyzm dzieła, Kraków 1999

E. Dąbrowicz, Galeria ojców. Autorytet publiczny w literaturze polskiej lat 1800 – 1861, Białystok 2009

Literatura uzupełniająca:

K. Wyka, Romantyczna nobilitacja powieści, [w:] tegoż, O potrzebie historii literatury. Szkice polonistyczne z lat 1944-1967, Warszawa 1969

M. Piwińska, Złe wychowanie. Fragmenty biografii romantycznej, Warszawa 1981

M. Janion, Czas formy otwartej, Warszawa 1984

W. Szturc, Ironia romantyczna. Pojęcie, granice i polityka, Warszawa 1992

D. Zawadzka, Pokolenie klęski 1812 roku. O Antonim Malczewskim i odludkach, Warszawa 2000

Z. Przychodniak, Walka o rząd dusz. Studia o literaturze i polityce Wielkiej Emigracji, Poznań 2001

A. Waśko, Romantyczny sarmatyzm, Kraków 2001

1. Student definiuje podstawowe pojęcia z zakresu historii literatury polskiego romantyzmu - FP1_W03

2. Ma wiedzę o procesie historycznoliterackim w odniesieniu do literatury polskiego romantyzmu, zna głównych twórców, tematy, prądy literatury polskiej tego okresu FP1_W05

3. Opisuje budowę, sposób istnienia i funkcjonowania dzieła literackiego - FP1_W06

4. Zna zasady, metody, narzędzia interpretacji i analizy komunikatów językowych, tekstów artystycznych i naukowych oraz zjawisk kultury doby romantyzmu - FP1_W09

5. Umie samodzielnie zdobywać wiedzę na temat literatury polskiego romantyzmu i rozwijać umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego - FP1_U05

6. Potrafi rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury badanych w ramach literaturoznawstwa oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego, miejsca w procesie historyczno-kulturowym -FP1_U07

7. Posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów, oraz formułowania wniosków - FP1_U08

8. Posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu historii literatury polskiego romantyzmu, z wykorzystaniem podstawowych ujęć historycznoliterackich, a także źródeł z pierwszej połowy XIX w. FP1_U011

Wykład, egzamin (prezentacja + pytania do listy lektur)