Semantyka i pragmatyka językowa

obowiązkowe

Gramatyka opisowa języka polskiego cz.2 0400-PS1-2GOP
Kultura języka polskiego 0400-PS1-2KJP

Student powinien mieć ukształtowaną świadomość językową, tj. wiedzę na temat struktury współczesnego języka polskiego, (zależności zachodzących między jego elementami) oraz znajomość normy gramatycznej i semantycznej polszczyzny.

w sali

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami z zakresu semantyki i pragmatyki językowej oraz wdrożenie ich do samodzielnej refleksji nad znaczeniem słów i wypowiedzi jako podstawy efektywnego porozumiewania się. Program zajęć obejmuje: analizę sposobów definiowania jednostek leksykalnych w słownikach języka ogólnego; analizę relacji znaczeniowych w systemie językowym i w tekstach; logiczną i semantyczno-pragmatyczną interpretację aktów mowy.

Ćwiczenia (30 godz.) kształcą przede wszystkim umiejętność analizy definicji i sporządzania opisu znaczeniowego jednostek leksykalnych; rozpoznawania relacji semantycznych w systemie i w tekstach; uczą zasad opisu językowego obrazu kategorii oraz funkcjonalno-pragmatycznej interpretacji wypowiedzi (pod kątem intencji uczestników dyskursu)

Wykład (15 godz.) ma na celu zapoznanie studentów z najważniejszymi koncepcjami teoretycznymi i metodologią badań w zakresie współczesnej semantyki i pragmatyki językowej.

Nazwa kierunku studiów: filologia polska

Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia

Profil studiów: ogólnoakademicki

Forma studiów: stacjonarne

Język modułu/przedmiotu: język polski

Status przedmiotu: obowiązkowy

Dziedzina i dyscyplina nauki: nauki humanistyczne, językoznawstwo

Rok studiów/semestr: rok III, semestr I

Wymagania wstępne

(przedmioty wprowadzające): Gramatyka opisowa języka polskiego

– składnia; Kultura języka polskiego

Liczba godzin zajęć dydaktycznych: wykład – 14; ćwiczenia – 30

Metody dydaktyczne: Metody kształcenia: heureza, dyskusja. Sposoby weryfikacji: kolokwium pisemne, egzamin ustny

ćwiczenia praktyczne (indywidualne i grupowe); ocena aktywności studentów podczas zajęć, testy kontrolne

Punkty ECTS - 3

Bilans nakładu pracy studenta (liczba godz.): 75 godz.

udział w wykładach i ćwiczeniach – 45

przygotowanie do ćwiczeń

(lektura, wykonanie zleconych zadań) – 15;

indywidualne konsultacje – 2,5;

udział w zaliczeniach i egzaminach – 2,5;

przygotowanie do egzaminu – 10

Nakład pracy studenta związany z zajęciami

wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela: 50, ECTS: 2,5

o charakterze praktycznym: 50h, ECTS: 2,5

Literatura podstawowa (znajomość konieczna do egzaminu):

1. Grzegorczykowa R., 2001, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa.

2. Szczepankowska I., 2011, Semantyka i pragmatyka językowa. Słownik podstawowych pojęć z zadaniami i literaturą przedmiotu, Białystok.

3. Tabakowska E. (red.), 2001, Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków. [tamże: rozdziały: 1., 2, 6, 7]

4. Miodunka W., 1989, Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa.

lub Apresjan J., 1980, Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, tłum. Z. Kozłowska, A. Markowski, Wrocław-Gdańsk [tamże: rozdz. IV, V, VI].

5. Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu, przeł. T.P. Krzeszowski, Warszawa.

6. Bartmiński J., 2009, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.

lub Tokarski R., 2013, Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin

7. Puzynina J. 1999, Język wartości, Warszawa.

lub Wierzbicka A., 1971, Kocha, lubi, szanuje. Medytacje semantyczne, Wrocław.

Literatura dla zainteresowanych

Austin J. L., 1962, How to Do Things with Words, Oxford (tłum pol.: B. Chwedeńczuk, Jak działać słowami, [w:] Mówienie i poznawanie. Wykłady i rozprawy filozoficzne, Warszawa 1993).

Bartmiński J., Tokarski R. (red.), 1993, O definicjach i definiowaniu, Lublin.

Bartmiński J., Tokarski R. (red.), 1998, Profilowanie w języku i w tekście, Lublin.

Buttler D., 1978, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa.

Buttler D. 1974, Polski dowcip językowy, Warszawa.

Doroszewski W., 1970, Elementy leksykologii i semiotyki, Warszawa.

Doroszewski W., 1982, O definiowaniu znaczenia wyrazów. Semantyka nauką pragmatyczną, [w:] Język – myślenie – działanie. Rozważania językoznawcy, Warszawa.

Grzegorczykowa R., 1991, Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy, w: Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa, Wrocław, s. 11-28.

Janus E. (red.), 1975, Słownik i semantyka. Definicje semantyczne, Wrocław.

Kalisz R., 1993, Pragmatyka językowa, Gdańsk.

Kleiber G. (2003), Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenie leksykalne, tłum. B. Ligara, Kraków.

Mayenowa M. R. (red.), 1976, Semantyka tekstu i języka, Wrocław.

Searle J. R. 1980, Czynności mowy. Rozważania z filozofii języka, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa.

Taylor J. R., 2001, Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, tłum. A. Skucińska, Kraków.

Tokarski R., 1984, Struktura pola znaczeniowego (studium językoznawcze), Warszawa.

Wierzbicka A., 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, rozdz. 9., tłum. A. Głaz, Lublin.

Tabakowska E., 1995, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków.

Wiedza (W), umiejętności (U), kompetencje społeczne (K) studenta

W1) zna najważniejsze koncepcje teoretyczne i metodologie badań w zakresie współczesnej semantyki i pragmatyki językowej;

W2) przyswaja sobie podstawowy zasób pojęć z omawianej dyscypliny i rozumie treści zawarte w literaturze przedmiotu;

U1) potrafi krytycznie analizować definicje słownikowe i dokonywać opisu znaczenia nazw kategorii pojęciowych zgodnie z poznanymi metodami;

U2) umie wyjaśnić mechanizmy zmian znaczeniowych zachodzące w systemie leksykalnym i w wypowiedziach (ze szczególnym uwzględnieniem funkcji metafory i metonimii) oraz identyfikować i korygować błędy w łączliwości znaczeniowej słów;

U3) potrafi interpretować komunikaty językowe z uwzględnieniem zarówno logicznych, jak i kulturowo-pragmatycznych aspektów znaczenia wypowiedz;i

K) rozpoznaje intencjonalne naruszenie reguł semantycznych i zasad konwersacji w wypowiedziach rozmówców i świadomie stosuje określone strategie komunikacyjne w celu efektywnego porozumiewania się z innymi

Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia

FP1-W08, W01, FP1-W03, FP1-U06, U01, FP1-U03, U01, FP1-U07, U03,

FP1-K05

Ocena na zaliczenie ćwiczeń jest wynikiem aktywności studenta na zajęciach, umiejętności wykonywania zadań (indywidualnych i zespołowych), poziomu wypełnienia końcowego testu sprawdzającego.

Egzamin pisemny na ocenę sprawdza znajomość zagadnień objętych programem ćwiczeń i wykładu oraz zawartych w podanej literaturze przedmiotu.