Finanse lokalne

kierunkowe
obowiązkowe

Przedmiot Finanse lokalne należy do bloku przedmiotów kierunkowych (do wyboru), z zakresu nauk o finansach i ekonomii sektora publicznego. Założeniem przedmiotu jest wprowadzenie studenta, w zaawansowanym stopniu, w problematykę finansów jednostek samorządu terytorialnego (JST) w Polsce, zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i praktycznym, z uwzględnieniem aktualnych zmian prawnych i wyzwań związanych z procesami decentralizacji fiskalnej. Założone szczegółowe cele dydaktyczne to:

1) Przekazanie zaawansowanej wiedzy na temat specyfiki systemu finansów lokalnych w strukturze finansów publicznych, z uwzględnieniem ich znaczenia dla funkcjonowania państwa i wspólnot lokalnych.

2) Analiza zadań i kompetencji JST z perspektywy finansowej – w szczególności budżetu, wydatków oraz mechanizmów finansowania usług publicznych.

3) Zapoznanie studentów z podstawowymi i szczegółowymi źródłami dochodów budżetowych JST, w tym dochodami własnymi i transferowymi.

4) Zrozumienie specyfiki lokalnego władztwa podatkowego, ze wskazaniem na instrumenty polityki fiskalnej, lokalną konkurencję podatkową oraz ograniczenia autonomii finansowej JST.

5) Wyposażenie studentów w narzędzia pozwalające interpretować wyniki budżetowe JST, oceniać ich sytuację finansową, zdolność inwestycyjną i stabilność fiskalną.

6) Przedstawienie charakteru i mechanizmów długu samorządowego jako instrumentu finansowania lokalnych zadań publicznych, z uwzględnieniem regulacji prawnych i aspektów zarządzania ryzykiem.

7) Zapoznanie z nowoczesnymi instrumentami zarządzania finansami lokalnymi, w tym: wieloletnim planowaniem finansowym, budżetem zadaniowym, narzędziami kontroli zarządczej, partycypacją obywatelską oraz narzędziami cyfrowymi w zarządzaniu JST.

mieszany: w sali i zdalnie

Celem przedmiotu jest pozyskanie przez studenta wiedzy, w zaawansowanym stopniu, w zakresie problematyki finansów jednostek samorządu terytorialnego (JST) w Polsce, zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i praktycznym, z uwzględnieniem aktualnych zmian prawnych i wyzwań związanych z procesami decentralizacji fiskalnej. W szczególności dotyczy to: specyfiki i znaczenia systemu finansów lokalnych w systemie finansów publicznych; podstawowych zadań i kompetencji JST rozpatrywanych przez pryzmat wydatków budżetowych; podstawowych źródeł dochodów budżetowych JST; specyfiki i instrumentów lokalnego władztwa podatkowego; sposobów interpretowania wyników budżetowych JST; specyfiki długu lokalnego jako instrumentu finansowania lokalnych zadań publicznych; kluczowych instrumentów nowoczesnego zarządzania finansami lokalnymi. Ponadto nabycie przez studenta umiejętności rozpoznawania, diagnozowania i rozwiązywania problemów z zakresu finansów lokalnych.

Profil studiów: ogólnoakademicki

Forma studiów: niestacjonarne, I stopień

Rodzaj przedmiotu: moduł - przedmioty kierunkowe (do wyboru)

Dziedzina i dyscyplina nauki: Dziedzina - nauki społecznych, dyscyplina -ekonomia i finanse

Rok studiów - drugi, semestr - trzeci

Liczba godzin: 9 godz. wykładów i 9 godz. ćwiczeń;

Metody dydaktyczne:

Wykład: wykład wspomagany prezentacją multimedialną, z wykorzystaniem form aktywizacji studentów.

Ćwiczenia: wspólne omawianie zagadnień zadawanych do własnego przygotowania, rozwiązywanie zadań w grupach oraz prezentacja

wyników prac.

punkty ECTS: 2 pkt

Bilans nakładu pracy studenta - 50 godz.

udział w wykładach - 9 godz.

udział w ćwiczeniach - 9 godz.

przygotowanie się do ćwiczeń – 9 godz.

przygotowanie się do zaliczenia – 10 godz.

przygotowanie się do kolokwium – 8 godz.

udział w konsultacjach - 5 godz.

Wskaźniki ilościowe:

Nakład pracy studenta związany z zajęciami:

- wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela - 23 godz. 0,92 pkt ECTS

Literatura podstawowa:

1. M. Jastrzębska, Finanse jednostek samorządu terytorialnego, Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2012.

2. Banaszewska M., Dochody własne w systemie finansowania gmin : determinanty i implikacje, Wydawnictwo UEP, Poznań 2022.

3. B. Filipiak, Finanse samorządowe. Nowe wyzwania bieżące i perspektywiczne, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2011.

4. M. Poniatowicz, Koncepcja federalizmu fiskalnego w systemie finansów samorządu terytorialnego, CeDeWu, Warszawa 2018.

5. D. Wyszkowska, Samodzielność finansowa jako determinanta potencjału inwestycyjnego JST. Studium empiryczne gmin w Polsce,

Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2018.

Literatura uzupełniająca:

6. C. Farvacque-Vitkovic, M. Kopanyi, Municipal Finances. A Handbook for Local Government, World Bank, Washington 2014.

7. Stasiak J., Financial independence of local government units, Wyższa Szkoła Gospodarki Krajowej w Kutnie, Kutno 2021.

8. Owsiak K., Dług w polityce finansowej gmin, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2023.

9. Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 38.

10. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, t.j. Dz. U. z 2019 r. z póź. zm.

WIEDZA:

2FIL_W01 zna i rozumie w zaawansowanym stopniu kluczowe zagadnienia, teorie z zakresu finansów samorządu terytorialnego jako subdyscypliny finansów publicznych (KP6_WG1)

2FIL_W02 zna i rozumie złożone zależności między strukturami i instytucjami publicznymi istotne w kontekście finansów jednostek samorządu terytorialnego (KP6_WG3)

UMIEJĘTNOŚCI:

2FIL_U01 potrafi wykorzystywać posiadaną wiedzę do analizy i rozwiązywania złożonych problemów finansowych JST, w tym krytycznej oceny przyczyn i przebiegu procesów fiskalnych oraz zjawisk społeczno-gospodarczych wpływających na lokalne budżety, z uwzględnieniem aspektów organizacyjnych, środowiskowych i demograficznych (KP6_UW3)

2FIL_U02potrafi współdziałać w zespołach realizujących zadania analityczne i projektowe w obszarze finansów lokalnych, posługując się systemami normatywnymi oraz wybranymi normami i regułami (m.in. prawnymi, etycznymi), w celu rozwiązywania praktycznych problemów finansowych JST (KP6_U02)

KOMPETENCJE SPOŁECZNE:

2FIL_K01 jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści w kontekście dynamiki procesów finansowych i społecznych zachodzących w otoczeniu JST, w tym z zakresu polityki fiskalnej, społecznej i gospodarczej na poziomie lokalnym i centralnym (KP6_KK1)

2FIL_K02 jest gotów do podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów poznawczych oraz praktycznych w obszarze finansów lokalnych, opierając się na krytycznej ocenie posiadanej wiedzy i zgromadzonych informacji (KP6_KK3)

Wykład:

Zaliczenie przedmiotu (wykład) odbywa się na podstawie pisemnego egzaminu końcowego. Egzamin ma formę testu (test wielokrotnego wyboru; pytania zamknięte).

Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie 51% możliwych punktów.

Skala ocen stosowana przy weryfikacji efektów uczenia się - zgodna z § 23 ust. 6 Regulaminu Studiów Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 16.04.2025 r. (Załącznik do Uchwały nr 3521 Senatu Uniwersytetu w Białymstoku).

Ćwiczenia:

- kolokwium pisemne (60%) – test pisemny (pytania zamknięte; test pojedynczego wyboru); warunkiem zaliczenia kolokwium jest uzyskanie 51% możliwych punktów; skala ocen stosowana przy weryfikacji efektów uczenia się - zgodna z § 23 ust. 6 Regulaminu Studiów Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 16.04.2025 r. (Załącznik do Uchwały nr 3521 Senatu Uniwersytetu w Białymstoku);

- praca zespołowa na ćwiczeniach – 25%;

- ocenianie ciągłe (indywidualna aktywność na zajęciach) – 15%.