Dyplomacja - klucz do bezpieczeństwa i rozwoju

fakultatywne

Celem prowadzenia niniejszych zajęć jest przekazanie studentom wiedzy na podstawie, m.in. własnych doświadczeń wykładowcy na temat:

a. koncepcji i praktyki relacji dobrosąsiedzkich z Białorusią, Ukrainą i Rosją,

b. strategicznego partnerstwa z Ukrainą,

c. hasła powrotu do Europy, czyli końca geopolityki kamyka między dwoma skałami,

d. pozycji Polski w NATO,

e. Traktatu Waszyngtońskiego,

f. dziedzin bezpieczeństwa międzynarodowego: cyberbezpieczeństwo i terroryzm,

g. architektury europejskiego bezpieczeństwa w kontekście wojny Rosji z Ukrainą,

h. współpracy rozwojowej jako części polskiej polityki zagranicznej,

i. funkcjonowania placówek dyplomatycznych RP poza Europą i wspólnotą transatlantycką,

j. bezpieczeństwa energetycznego i klimatycznego,

k. narzędzi pracy dyplomaty: przywileje i obowiązki, ochrona informacji.

1. Przedstawienie się prowadzącego. Wprowadzenie do zajęć. Zasady ich zaliczania. Auto-prezentacja uczestników zajęć. Dyplomacja jako metoda zapewnienia państwu bezpieczeństwa i zewnętrznych szans na rozwój. Techniki dyplomacji, m.in. wykorzystywanie i ochrona informacji.

2.. Konwencja Wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych (1961) w praktyce.

3. Rozpad Związku Sowieckiego stał się doskonałą okazją do konstruowania sąsiedzkiego otoczenia Polski zgodnie z regułami pełnej suwerenności sąsiedzkich podmiotów państwowych i uhonorowania zastanego status quo przebiegu granic. Ideowej pomocy w dziele uregulowania relacji Polski z Białorusią, Rosją i Ukrainą dostarczyły środowiska polskiej emigracji – środowisko Kultury Paryskiej.

4. Nadanie polsko-ukraińskim relacjom rangi strategicznego partnerstwa było jednym z najbardziej oryginalnych przedsięwzięć polskiej dyplomacji w pierwszych dekadach po 1989 r. Partnerstwo to opierało się na nadzwyczajnej intensywności kontaktów politycznych, samorządowych, społecznych i kulturalnych. Elity polityczne obu krajów, korzystając z szerokiego społecznego poparcia uzgadniały i wzajemnie wspierały europejskie i euroatlantyckie aspiracje swoich krajów. Tym samym polsko-ukraińskie partnerstwo stało się częścią nowoczesnej historii politycznej Europy i architektury europejskiego bezpieczeństwa. Duże znaczenie strategicznego partnerstwa w świecie umożliwiło m.in. pozyskanie szerokiego poparcia międzynarodowego dla akcji mediacyjnej prezydenta RP w czasie Pomarańczowej Rewolucji w 2004 r. Nieodłącznym wątkiem strategicznego partnerstwa było także uruchomienie procesu pojednania narodowego obu narodów i wspólnego osądu trudnych kart polsko-ukraińskich dziejów, m.in. zbrodni na Wołyniu w 1943 czy wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919. Czy powinniśmy dziś w jakiejś formie powrócić do takiej formuły relacji z Ukrainą?

5. Po upadku reżimu komunistycznego w 1989 roku Polska ustanowiła politykę zagraniczną opartą na dobrych stosunkach z krajami sąsiednimi, postulatach członkostwa w NATO i UE oraz silnym partnerstwie z USA (expose min. K. Skubiszewskiego).

6. Genialny swoją zwartością Traktat północnoatlantycki gwarantuje sojusznikom koncepcję kolektywnej obrony. Może też posłużyć jako zestaw kryteriów oceny pozycji i roli danego kraju w Sojuszu. Jak w świetle poszczególnych artykułów Traktatu rysuje się ranga Polski?

7. Sojusz istnieje już 72 lata. Podstawy trwałości Sojuszu: nieustanna adaptacja do zmieniającego się środowiska bezpieczeństwa, strategie, polityki odstraszania, otwartych drzwi, struktura podejmowania decyzji, misje zagraniczne.

8. Dziedziny i zakresy bezpieczeństwa międzynarodowego: cyberbezpieczeństwo. Charakter zagrożeń cyfrowych wymusza konstruowanie wielowarstwowych systemów bezpieczeństwa narodowego, które muszą także dysponować skutecznymi sposobami analizy i rozpoznania ataków cyfrowych.

19. Walka z terroryzmem. Definicje prawne terroryzmu umożliwiają działalność instytucji zapobiegania i zwalczania terroryzmu. W analizie tego zagrożenia należy także uwzględnić jego źródła społeczne i polityczne, także w sytuacjach, gdy terror stosują państwa, np. Rosja.

10. Polityczne warunki zakończenia wojny w Ukrainie. Gdy trwa wojna, zawsze także mówi się o pokoju. Często także podejmuje się próby określania jego warunków. W przypadku wojny Rosji przeciw Ukrainie, nie chodzi tylko o bezpieczeństwo Ukrainy, lecz także całego kontynentu.

11. Prawno – wojskowe aspekty wojny w Ukrainie. Organizacyjne i polityczne fundamenty jedności Zachodu pozostają stabilne: NATO i UE. Wszystkie polityczno-prawne regulacje relacji Zachodu z Rosją: CFE, INF, Founding Act NATO-Russia zostały przez Rosję zniszczone. Zaczynamy więc od początku, czyli zamiast disarmament wkraczamy w epokę zbrojeń.

12. Klimat a polityka bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo klimatyczne stało się nowym kontekstem bezpieczeństwa międzynarodowego. Zmiany klimatyczne uznaje się za czynnik zwielokratniający zagrożenia bezpieczeństwa. Państwa NATO i UE oceniają wpływ polityki klimatycznej na obszar bezpieczeństwa. Stratedzy obronności analizują, jak na główne zadanie sił zbrojnych, jakim jest obrona terytorium państwa, wpłynie wkomponowanie bezpieczeństwa klimatycznego na zestaw zadań sił zbrojnych. Wydaje się, że dla sektora bezpieczeństwa droga od usuwania skutków katastrof klimatycznych do walki ze zmianami klimatu została otwarta.

13. Zdecydowana większość Polaków opowiada się za udzielaniem pomocy innym krajom. Ostatnie tygodnie pokazują także, że obywatele a z nimi instytucje publiczne potrafią także pomagać uchodźcom ukraińskim, którzy przyjechali do Polski. Jaka jest praktyka, jakość i ranga Polish aid w porównaniu z innymi krajami europejskimi?

14. Zadania polskiej dyplomacji poza Europą. Współpraca gospodarcza, kontakty z Polakami, sprawy konsularne, współpraca rozwojowa jako główne części agendy polskich placówek na innych kontynentach.

15. Aktualne wyzwania dla polskiej dyplomacji. Test. Podsumowanie zajęć.

1. Asmus Ronald, NATO Otwarcie drzwi, Wydawnictwo Muza SA, Warszawa 2002, Księga III, s. 130 – 190.

2. Dokumenty strategiczne - Polska pomoc - Portal Gov.pl (www.gov.pl)

3. Sejmowe exposé ministra spraw zagranicznych RP Krzysztofa Skubiszewskiego (Warszawa, 26 kwietnia 1990 r.) - CVCE Website,

4. Fallaci Oriana, Wściekłość i duma, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2003, s. 51 – 64.

5. Glucksmann Andre, Dostojewski na Manhattanie, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2003, s. 111 – 132.

6. Lorenz Wojciech, Odstraszanie. Strategia i polityka, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, s. 323 – 375.

7. Sejmowe expose ministra spraw zagranicznych RP Krzysztofa Skubiszewskiego (Warszawa, 29.04.1993) http://orka2.sejm.gov.pl/Debata1.nsf/main/40DC5CDB,

8. Konwencja Wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z dnia 18.04.1961.

9. NATO 2022 - Strategic concept, Madryt 2022.

10. Strategia bezpieczeństwa narodowego RP 2014, SBN RP.pdf (bbn.gov.pl).

11. Traktat północnoatlantycki, Waszyngton 1949.

12. The NGFS Climate Scenarios, The Network of Central Banks and Supervisors for Greening the Financial System, s. 14-19, NGFS

13. Ziółkowski Marek, Polsko-ukraińskie sąsiedztwo ze „strategicznym turboładowaniem”, w 30 lat stosunków między Polską a niepodległą Ukrainą. Doświadczenia i perspektywy, Fundacja Wolność i Demokracja, Warszawa 2021.