Kulturowe konteksty historii literatury

obowiązkowe

Podczas zajęć studenci poznają najważniejsze terminy i koncepcje dotyczące kulturowej historii literatury, która czerpie narzędzia badawcze z antropologii kultury, filozofii i socjologii. Zajęcia pozwolą studentom uchwycić dynamikę kultury, związaną z przeżywaniem historii i nowoczesności, z przemianami formuły polskości i zmianami na rynku literackim, np. procesy komunikacyjne związane z narodzinami "społeczeństwa spektaklu" i rozwojem kultury popularnej.

w sali

Współcześnie dominujący 'zwrot kulturowy' w humanistyce podkreśla znaczenie literatury jako źródła, które nie tylko odzwierciedla, ale również wzbogaca nasze rozumienie kultury. Antropologia kulturowa dostarczyła historii literatury nowych pojęć i paradygmatów interpretacyjnych , które nie tylko pozwoliły uchwycić w dyskursie zjawiska dotąd marginalizowane, ale także pokazały jak możemy ująć historię literatury w kategoriach kulturowych.

Podczas zajęć studenci będą mieli okazję zgłębiać wzajemne wpływy kultury (zarówno elitarnej, jak i masowej) i literatury i poznają najważniejsze terminy i koncepcje związane z kulturową historią literatury. Studenci podejmą próbę analizy konkretnych tekstów literackich z „perspektywy kulturowej”, opierając się na różnorodnych perspektywach i teoriach, takich jak studia postkolonialne, feminizm, krytyka afektywna, postpamięć, ekokrytyka i widmontologia.

Profil studiów: Ogólnoakademicki

Forma studiów: Stacjonarne

Rodzaj przedmiotu: Obowiązkowy

Kod przedmiotu: 520-KS1-2KKH

Dziedzina i dyscyplina nauki: nauki humanistyczne, dziedzina: dyscyplina nauk o kulturze i religii

Rok studiów / semestr: II rok / semestr IV (studia I stopnia)

Wymagania wstępne: ogólna wiedza na temat przemian zachodzących w literaturze i kulturze.

Liczba godzin dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć: 15 godzin ćwiczeń.

Metody dydaktyczne: podające, poszukujące (problemowa, burza mózgów, ćwiczeniowa, dyskusji), prezentacje, praca w grupie.

Punkty ECTS: 3

Bilans nakładu pracy studenta

Rodzaje aktywności:

- udział w ćwiczeniach - 15 godzin,

- przygotowanie do zajęć - 30 godzin,

- przygotowanie pracy zaliczeniowej - 25 godzin,

- udział w konsultacjach - 5 godzin,

Razem 75 godzin, co odpowiada 3 punktom ECTS.

Wskaźniki ilościowe

Nakład pracy studenta związany z zajęciami:

- wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela - 20 godzin, co odpowiada 0,8 punktowi ECTS,

- o charakterze praktycznym - 55 godzin, co odpowiada 2,2 punktom ECTS.

• Kulturowa historia literatury, red. A. Łebkowska, W. Bolecki, Warszawa 2015.

• Poetyka kulturowa. Pisma wybrane, Kraków 2006.

• Edward W. Said, Wprowadzenie, w: idem: Orientalizm, przeł. M. Wyrwas – Wiśniewska, Poznań 2005, s. 30 – 64.

• G. Ch. Spivak, Krytyka postkolonialnego rozumu, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006.

• M. Dąbrowski, Literatura i konteksty. Rzeczy teoretyczne, Warszawa 2011.

• Narracja i tożsamość. Narracje w kulturze, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004.

• W. Bolecki, Literackie historie kultury, w: Kulturowa historia literatury, red. A. Łebkowska, W. Bolecki, Warszawa 2015.

• P. Bohuszewicz, Kulturowa teoria literatury jako styl badawczy, „Teksty Drugie” 2023, nr 3.

• S. Greenblatt, W stronę poetyki kultury, w: idem, Poetyka kulturowa. Pisma wybrane, Kraków2006.

• S. Greenblatt, Szekspir i egzorcyści, w: idem, Poetyka kulturowa. Pisma wybrane, Kraków 2006.

• J. Maj, Kulturowa historia literatury, w: eadem, Nowe historie literatury, Kraków 2021

• R. Sendyka, Poetyka kultury: propozycje Stephena Greenblatta, w: Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. T. Walas, R. Nycz, Kraków 2012.

• R. Koziołek, Budowniczy lustra, w: idem, Ciała Sienkiewicza. Studia o płci i przemocy, Katowice 2015.

• M. Leiris, Lustro tauromachii, przeł. M. Ochab, Gdańsk 1999.

• A. Barcz, Ujarzmianie bestii? Walka byków Sienkiewicza, w: eadem, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Katowice 2016.

• J. Sztachelska, Henryk Sienkiewicz. Życie na walizkach, Warszawa 2017, s. 93-99.

• T. Zieliński, Idea Polski w dziełach Sienkiewicza, w: Z ojczystej niwy. Studia i szkice, Zamość 1923;

• M. Pacukiewicz, Dyskurs antropologiczny w pisarstwie Conrada, Kraków 2008.

• T. Kunz, Granice przedstawialności doświadczenia. Narracja jako terapia (na przykładzie Jądra ciemności Josepha Conrada), w: Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. Teresa Walas, Ryszard Nycz, Kraków 2012, s. 496 – 516

• F. Ziejka, Wesele w kręgu mitów polskich, Kraków 1997.

• P. Augustyniak, Rozmowa ze Stanisławem Wyspiańskim, w: Wyspiański/ Zbudź się Polaku, red. P. Augustyniak Gdańsk 2017.

• A. Bielik-Robson, P. Sadzik, Widma Derridy. Przeżycie, w: Widma Derridy, red. A. Bielik-Robson, P. Sadzik, Warszawa 2018.

• M. Rawiński, „Słowo o Jakubie Szeli” Brunona Jasińskiego wobec folkloru, „Pamiętnik Literacki”1971, nr 62/1.

• P. Czapliński, Antybaśń o Szeli, „Czas Kultury” 2020, nr 4.

• Andrzej Zawada, Gra w ludowe. Nurt chłopski w prozie współczesnej a kultura ludowa, Warszawa 1983.

• I. Lenart, Bieguni Olgi Tokarczuk jako współczesna przypowieść o człowieku, w: Inna literatura Dwudziestolecie 1989-2009, t. 1, red. Z. Andres, J. Pasterski. Rzeszów 2010.

• M. Świerkosz, Proza Olgi Tokarczuk, w: eadem, W przestrzeniach tradycji. Proza Izabeli Filipiak i Olgi Tokarczuk w sporach o literaturę, kanon i feminizm. Wwa 2014, s. 198-282.

• T. Żukowski, Fetysz „obiektywności”. „Nasza klasa” Tadeusza Słobodzianka, „Studia Litteraria et Historica” 2015, s. 109-147.

• M. Hirsch, „Żałoba i postpamięć”, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, Poznań 2011.

Teksty uzupełniające:

• J. Kolendo, Czy Ligia była Polką? Wątek patriotyczny w „Quo vadis”, w: Wokół „Quo vadis”. Sztuka i kultura Rzymu czasów Nerona, pod red. W. Dobrowolskiego, Warszawa 2001;

• W. Ratajczak, Conrad i Arendt. Ujawnianie korzeni zła, „Napis” 2011, XVII.

• M. Augé, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, przeł. r. Chymkowski, Warszawa 2012.

• R. Braidotti, Podmioty nomadyczne. Ucieleśnienie i różnica seksualna w feminizmie współczesnym, przeł. A. Derra, Warszawa 2009. (wybrane fragmenty)

• A. Cała, Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa 1998 (tu: „Mit” oraz „Obcość jako kategoria kultury”).

• A. Calderón Puerta, Motyw gwałtu w opowiadaniu „Aryjskie papiery” Idy Fink i w dramacie „Nasza klasa” Tadeusza Słobodzianka, „Teksty Drugie” 2015, nr 2.

• S. Žižek, Raduj się swoim narodem jak sobą samym!, „Nowa Krytyka” 1999, nr 10.

W zakresie wiedzy student/ka:

W1. Zna i rozumie najważniejsze terminy i koncepcje związane z kulturową historią literatury; (KP6_WG3)

W2. Ma pogłębioną i uporządkowaną wiedzę o literackich i pozaliterackich kontekstach literatury; (KP6_WG4)

W3. Zna i rozumie wybrane dominanty kulturowe tematyzowane przez literaturę: antropologię inności, kulturę pamięci, literackie badania tożsamości jednostki w kontekście kulturowego dziedzictwa, antropologiczno-egzystencjalną koncepcję tożsamości jednostki, przestrzeni i wytworów ludzkiej wyobraźni; (KP6_WG1, KP6_WK3)

W4. Zna filmy, dzieła malarskie i muzyczne, które powstały z literackich inspiracji. (KP6_WK5)

W zakresie umiejętności student/ka:

U1. Potrafi zinterpretować zjawiska literackie i dostrzec ich powiązania z różnymi obszarami kultury, rozumie związki kulturowej historii literatury z innymi dziedzinami nauk: literaturoznawstwem, filozofią, socjologią, antropologią, a także posiada rozwinięte umiejętności analizy i interpretacji dzieł literackich ze wskazaniem i wykorzystaniem właściwych kontekstów literackich i pozaliterackich; ( KP6_UW2, KP6_UU2, KP6_UK1).

U2. Potrafi umieścić wybrane teksty literackie w kontekstach historycznych i kulturowych; (KP6_UW1)

U3. potrafi zinterpretować dzieło literackie, wykorzystując wiedzę z zakresu poetyki kulturowej i kulturowej teorii literatury; (KP6_UW2)

U4. Umie przygotować prezentację multimedialną, film lub podcast na temat związków literatury i kultury (uwzględnienie intertekstualnych nawiązań); (KP6_UW1, KP6_UW6)

U5. Potrafi uchwycić dynamikę kultury, związaną z przeżywaniem historii i nowoczesności, z przemianami formuły polskości i zmianami na rynku literackim, np. procesy komunikacyjne związane z narodzinami "społeczeństwa spektaklu" i rozwojem kultury popularnej; (KP6_UW4)

W zakresie kompetencji społecznych student:

K1. Współdziała i pracuje w grupie, przyjmując w niej różne role. (KP6_KO2)