Biologia wód 0200-BS1-2BIW
Laboratorium (LAB) Rok akademicki 2018/19

Efekty kształcenia:

1. Student posługuje się terminologią fachową w celu opisu zespołów organizmów wodnych i ich funkcjonowania w środowisku.

2. Student opisuje podstawowe elementy struktury ekosystemów i wiąże je z pełnioną funkcją.

3. Student nabiera praktycznej umiejętności pracy z mikroskopem, oraz analizy uzyskanych wyników.

4. Student rozpoznaje podstawowe grupy organizmów wodnych, roślin i zwierząt.

5. Student wykazuje dbałość o bezpieczeństwo pracy w laboratorium i świadomość poszanowania pracy własnej i innych.

Sposoby weryfikacji:

1. Bieżąca kontrola stanu wiedzy studentów przed zajęciami (wejściówki).

2. Przekrojowy sprawdzian pisemny.

3. Sprawdzian praktyczny z rozpoznawania organizmów wodnych

4. Bieżąca ocena pracy zespołowej podczas analizy uzyskanych w trakcie zajęć wyników.

5. Sprawozdania.

1. Zajęcia organizacyjne. Zapoznanie z przepisami BHP.

2. Gradienty warunków termicznych, tlenowych i świetlnych w jeziorach, stratyfikacja, krzywe tlenowe, zasięg strefy fotycznej. Woda jako rozpuszczalnik - główne jony rozpuszczone w wodach słodkich. Obieg azotu i fosforu w pelagicznych sieciach troficznych. Gradienty pionowe: światło (strefa fotyczna), temperatura, tlen. Rozpuszczalność tlenu w zależności od temperatury. Krzywe tlenowe: ortograda, klinograda, heterograda dodatnia, heterograda ujemna. Stratyfikacja termiczna wody w jeziorze (epilimnion, metalimnion/termoklina, hypolimnion). Typy miktyczny jezior. Typy troficzne jezior. Co to jest trofia wód? Wskaźnik stanu troficznego Carlsona.

3. Rola fitoplanktonu w funkcjonowaniu ekosystemów jezior. Charakterystyka glonów planktonowych. Ekologia glonów planktonowych. Fotosynteza. Barwniki fotosyntetyczne. Produkcja pierwotna. Paradoks planktonu. Charakterystyka głównych grup tworzących fitoplankton jezior: sinice, okrzemki, zielenice, bruzdnice, kryptofity. Trofia jezior a struktura fitoplanktonu. Regulacja od szczytu „top-down” i od dołu „bottom up” piramidy troficznej.

4. Rola zooplanktonu w funkcjonowaniu ekosystemów jezior. Charakterystyka: Rotifera, Cladocera i Copepoda. Morfologia i ekologia : Rotifera, Cladocera i Copepoda. Przystosowania morfologiczne i behawioralne zooplanktonu. Dobowe migracje planktonu. Cyklomorfoza. Diapauza. Zależności drapieżca ofiara. Wybiórczość pokarmowa roślinożerców planktonowych. Hipoteza „size-efficient”. Ewolucja cykli życiowych. Wykorzystanie zooplanktonu do oceny stanu troficznego.

5. Główne grupy taksonomiczne tworzące makrobentos: pijawki (Hirudinea); skorupiaki (Crustacea): Anostraca, Isopoda, Amphipoda, Astacus; owady (Insecta): wielkoskrzydłe (Megaloptera), widelnice (Plecoptera), jętki (Ephemeroptera), chrząszcze (Coleoptera), ważki (Odonata), chruściki (Trichoptera), pluskwiaki różnoskrzydłe (Heteroptera), muchówki (Diptera); mięczaki (Mollusca): ślimaki (Gastropoda) i małże (Bivalvia).

Charakterystyka głównych grup taksonomicznych (morfologia, cykl życiowy, wymagania siedliskowe, zależności troficzne i rola w ekosystemie) tworzących makrobentos. Przystosowania makrobezkręgowców do środowiska wodnego. Rola makrobentosu w ocenie stanu ekologicznego ekosystemów wodnych (rzeki I jeziora). Gatunki charakterystyczne dla wysokiej i niskiej trofii wód. Mikrohabitaty (np. psammon, pelon, liton, itp.). Inwazyjne gatunki makrobezkręgowców w wodach Polski.

6. Makrofity. Fizjologia roślin wodnych. Adaptacje morfologiczne i fizjologiczne roślin do wodnego środowiska. Znaczenie roślinności wodnej w funkcjonowaniu ekosystemów wodnych. Występowanie makrofitów w jeziorach. Strefa fotyczna. Strefowy układ roślinności w jeziorach (amfifity, helofity, nymfeidy, elodiedy). Przegląd i charakterystyka gatunków roślinności wodnej. Wykorzystanie makrofitów do oceny stanu ekologicznego jezior i rzek.

7. Umiejętności praktycznego rozpoznawania ryb słodkowodnych. Budowa i fizjologia ryb słodkowodnych i morskich - podobieństwa i różnice. Przegląd ryb słodkowodnych Polski. Gatunki inwazyjne (ryby i makrobezkręgowce). Regulacja „bottom-up” i „top-down” w rekultywacji jezior. Biomanipulacja z wykorzystaniem ryb. Introdukcja i restytucja ryb. Restytucja ryb wędrownych w Polsce. Krainy rybne rzek. Typologia rybacka jezior. Ocena stanu ekologicznego jezior z wykorzystaniem ichtiofauny.

8. Zaliczenie przedmiotu.