Historia języka rosyjskiego z elementami gramatyki historycznej 340-RK1-2HJR
Ćwiczenia (CW) Rok akademicki 2021/22

Literatura podstawowa:

1. Букатевич Н. А., Савицкая С. А., Усачева Л. А., Историческая грамматика русского языка, Киев 1974.

2. Иванов В. В., Историческая грамматика русского языка, Москва 1964,

3. Ławrinienko A., Historia języka rosyjskiego, cz. 1-2, Rzeszów 1991-1992.

4. Rott-Żebrowski T., Gramatyka historyczna języka rosyjskiego z ćwiczeniami, Lublin 1991.

Zbiory ćwiczeń:

1. Василенко И.А., Историческая грамматика русского языка. Сборник упражнений, Москва 1984.

2. Дементьев А.А., Сборник задач и упражнений по исторической грамматике русского языка, Москва 1964.

3. Иваницкая Е.Н., Сборник задач и упражнений по исторической грамматике русского языка, Москва 1986

4. Содоль Г.В., Историческая грамматика русского языка. Сборник упражнений, Киев 1978.

5. Черепанова О.А., Колесов В.В., Капорулина Л.В., Калиновская В.Н., История русского языка: Ученое пособие для практических занятий, Санкт-Петербург 2003.

Literatura uzupełniająca:

1. Арват Н. Н., Скиба Ю. Г., Древнерусский язык, Киев 1977.

2. Galster I., Zarys gramatyki historycznej języka rosyjskiego, Warszawa 1982.

3. Горшкова К. В., Хабургаев Г. А., Историческая грамматика русского языка, Москва 1981.

4. Киржаева В. П., Историческая грамматика русского языка, Саранск 2010.

5. Klemensiewicz Z., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1981.

6. Ковалевская Е. Г., История русского литературного языка, Москва 1978.

7. Rieger J., Z dziejów języka rosyjskiego, Warszawa 1998.

8. Rott-Żebrowski T., Historia rosyjskiego języka literackiego, Lublin 1984.

9. Сабитова З. К., Историческая грамматика русского языка, Москва 2014.

Student uzyskuje zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności na zajęciach, ocen z prac kontrolnych oraz pisemnych i ustnych prac domowych, aktywności na zajęciach, oceny z pisemnej podsumowującej pracy kontrolnej (dotyczącej kompleksowej analizy tekstu staroruskiego). Dopuszcza się jedną nieobecność w semestrze bez obowiązku zaliczania; 10 godzin nieusprawiedliwionych nieobecności na zajęciach obowiązkowych kwalifikuje do niezaliczenia przedmiotu.

Wstęp

1. Historia języka rosyjskiego jako przedmiot nauczania, jego zadania oraz związek z innymi dyscyplinami nauk językoznawczych.

2. Język rosyjski w indoeuropejskiej rodzinie języków.

3. Stosunek języka staroruskiego do języka cerkiewnosłowiańskiego.

4. Periodyzacja języka rosyjskiego oraz jego miejsce w indoeuropejskiej rodzinie języków.

5. Okres przedpiśmienny w historii języka rosyjskiego - początki kształtowania się języka staroruskiego (zmiany w strukturze sylaby, zanik j przed е, у, monoftongizacja dyftongów i połączeń dyftongicznych, pierwsza, druga i trzecia palatalizacja *k, *g, *x, jotacyzacje spółgłosek, uproszczenia i dysymilacje grup spółgłoskowych).

Okres piśmienny w historii języka rosyjskiego

I. Okres staroruski (древнерусский) – X–XIV w.

1. Piśmiennictwo i kultura Rusi Kijowskiej (do samodzielnego opracowania).

2. Sytuacja językowa w Rusi Kijowskiej (do samodzielnego opracowania).

3. System fonetyczny:

- historia jerów,

- zmiany fonetyczne wywołane zanikiem i wokalizacją jerów.

4. System morfologiczny:

- rekompozycja paradygmatów rzeczownika i kategorii gramatycznych,

- zmiany historyczne w odmianie zaimków,

- przekształcenia w odmianie staroruskiego przymiotnika,

- ewolucja form czasownikowych i odczasownikowych (imiesłowów przymiotnikowych, powstanie imiesłowów przysłówkowych) oraz kategorii gramatycznych.

II. Okres wielkoruski (великорусский) – ХV–XVI w.

1. Sytuacja językowa Rusi Moskiewskiej (do samodzielnego opracowania).

2. Zmiany w systemie fonetycznym.

3. Zmiany w systemie morfologicznym.

4. Wybrane cechy składni języka staroruskiego.