|
Wstęp
1. Historia języka rosyjskiego jako przedmiot nauczania, jego zadania oraz związek z innymi dyscyplinami nauk językoznawczych.
2. Stosunek języka staroruskiego do języka cerkiewnosłowiańskiego.
3. Periodyzacja języka rosyjskiego oraz jego miejsce w indoeuropejskiej rodzinie języków.
4. Pojawienie się piśmiennictwa na Rusi Kijowskiej.
5. Poglądy językoznawców na temat powstania rosyjskiego języka literackiego.
Okres przedhistoryczny
I. Wczesny okres prasłowiański
1. System samogłoskowy: samogłoski pochodzenia niedyftongicznego, samogłoski pochodzenia dyftongicznego.
2. Apofonia.
3. Prawo korelacji miękkości.
4. System spółgłoskowy.
5. Pierwsza palatalizacja *k, *g, *x.
II. Późny okres prasłowiański i początki kształtowania się języka staroruskiego
1. Prawo sylab otwartych i tendencja do korelacji dźwięczności.
2. Nagłosowe *j przed *e, *u.
3. Monoftongizacja dyftongów i połączeń dyftongicznych:
- samogłoski nosowe,
- pełnogłosowe grupy *torot, *tolot, *teret, *telot,
- nagłosowe grupy *ort, *olt,
- połączenia sonantów z samogłoskami ъ, ь.
4. Druga i trzecia palatalizacja *k, *g, *x.
5. Powstanie spółgłosek palatalnych pod wpływem *j.
6. Uproszczenia i dysymilacje grup spółgłoskowych.
Okres historyczny
I. Okres staroruski (древнерусский) – X-XIV w.
1. Piśmiennictwo i kultura Rusi Kijowskiej
2. Sytuacja językowa w Rusi Kijowskiej
System fonetyczny
1. Historia jerów – słaba i mocna pozycja, zanik i wokalizacja.
2. Samogłoski redukowane ы i и.
3. Zmiany fonetyczne wywołane zanikiem i wokalizacją jerów:
- zmiany w strukturze sylaby,
- następstwa w systemie samogłoskowym (II pełnogłos, samogłoski ruchome, wzdłużenie e, o > i, defonologizacja ы/и, przegłos e > o, akanie).
- zanik i wokalizacja jerów a system spółgłoskowy języka staroruskiego (asymilacje, dysymilacje oraz uproszczenia grup spółgłoskowych, przejście к, г, х w к', г', х', spółgłoska ф).
System morfologiczny
Czasownik
1. Nieosobowe formy czasownika w języku staroruskim (bezokolicznik i supinum).
2. Rodzaje podstaw słowotwórczych czasowników.
3. Оdmiana czasowników w czasie teraźniejszym.
4. Czasowniki nietematyczne – osobliwości odmiany oraz przekształcenia w tej grupie.
5. Formy czasu przeszłego czasowników – tworzenie, odmiana oraz zmiany historyczne.
6. Оdmianа czasowników w czasie przyszłym złożonym.
7. Tryb przypuszczający oraz rozkazujący – historia oraz zmiany historyczne
8. Rozwój gramatycznej kategorii aspektu.
9. Strona czynna i bierna czasowników staroruskich.
Rzeczownik
1. Kategorie gramatyczne.
2. Typy deklinacyjne.
3. Zmiany w odmianie rzeczownika:
- wzajemne oddziaływanie poszczególnych typów deklinacyjnych i powstanie nowych paradygmatów odmiany: mieszanie się typów deklinacyjnych na *o i *ŭ oraz *i i *jo; rozpad deklinacji na spółgłoskę i przejście do innych typów odmiany,
- zbliżenie się wariantu odmiany miękkotematowej do wariantu twardotematowego,
- zmiany w końcówkach mianownika liczby mnogiej,
- ujednolicenie form celownika, narzędnika i miejscownika liczby mnogiej w rzeczownikach wszystkich trzech rodzajów gramatycznych,
- wyrównania analogiczne w odmianie rzeczowników z tematem na spółgłoskę tylnojęzykową.
4. Zmiany morfologiczne dotyczące kategorii gramatycznych:
- zanik wołacza,
- zanik form liczby podwójnej,
- rozwój kategorii żywotności.
Zaimek
1. Klasyfikacja semantyczna.
2. Odmiana.
3. Historia zaimka osobowego pierwszej osoby.
4. Formy enklityczne.
5. Zaimki osobowe – kształtowanie się form dopełniacza i celownika liczby pojedynczej.
6. Zaimki deiktyczne сь, си, се – тъ, та, то – онъ, она, оно.
7. Kontynuacje połączeń prasłowiańskich przyimków *kъn, *sъn, *vъn z zaimkiem anaforycznym *jь w języku staroruskim.
8. Formy analityczne zaimków.
Przymiotnik
1. Słowotwórstwo przymiotników jakościowych oraz względnych.
2. Przymiotniki dzierżawcze – tworzenie i odmiana.
3. Różnice w odmianie prostych i złożonych form przymiotników.
4. Stopień wyższy i najwyższy przymiotników – odmiana.
5. Pozostałości form stopnia wyższego we współczesnym języku rosyjskim.
Liczebnik
1. Związki syntaktyczne liczebników głównych w połączeniu z rzeczownikami w języku staroruskim.
2. Liczebniki główne od 11 do 19 – powstanie oraz osobliwości ich odmiany.
3. Liczebniki główne oznaczające dziesiątki i setki.
4. Liczebniki ułamkowe: пол, полтора, половина, треть, четверть.
5. Historia form: сорок, девяносто, сто.
6. Liczebniki porządkowe – tworzenie i odmiana.
7. Zmiany historyczne w deklinacji liczebników 1-4.
Imiesłów przymiotnikowy
1. Rodzaje imiesłowów przymiotnikowych w języku staroruskim – ich budowa oraz przynależność do określonych typów deklinacyjnych.
2. Powstanie imiesłowu przysłówkowego.
3. Zmiany historyczne w odmianie oraz budowie słowotwórczej imiesłowów.
II. Okres wielkoruski (великорусский) – ХV-XVI w.
1. Sytuacja językowa Rusi Moskiewskiej
System fonetyczny
1. Rozwój opozycji twardość-miękkość oraz dźwięczność-bezdźwięczność.
2. Depalatalizacja szumiących oraz ц.
3. Historia samogłoski oznaczanej przez literę jat’.
4. Rozwój akania.
System morfologiczny
1. Zmiany w deklinacji rzeczowników
2. Przekształcenia w odmianie zaimków
3. Zmiany w deklinacji przymiotników
4. Zmiany w odmianie czasowników
|
