Pedagogika specjalna 380-RS1-1PSL
Wykład (WYK) Rok akademicki 2024/25

Literatura podstawowa:

• Barens, C., Mercer, G. (2008). Niepełnosprawność. tłum. P. Morawski, Warszawa: Wydawnictwo Sic!

• Chrzanowska I. (2015), Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

• Chrzanowska I. (2022), Zaniedbane obszary edukacji - pomiędzy pedagogiką a pedagogiką specjalną. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

• Dryżałowska, G., Kuleta-Hulboj, M., Naumiuk, A., Skura, M., Steinhagen, A. M. (2018), Inkluzja w perspektywie pedagogiki specjalnej i pedagogiki społecznej. Pytania, konteksty, dyskusje. Warszawa: Wyd. UW.

• Gajdzica, Z. (2009), Społeczne i edukacyjne uwarunkowania rozwoju oraz funkcjonowania dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

• Głodkowska J. (red.) (2011). Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole ogólnodostępnej. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne, Warszawa: Wyd. APS.

• Głodkowska J., Sipowicz K., Patejuk-Mazurek I. (red.) (2018), Tradycja i współczesność pedagogiki specjalnej w tworzeniu społeczeństwa dla wszystkich. Warszawa: Wydawnictwo APS.

• Kosakowski Cz., Krause A., Żyta A. (red.), Osoba z niepełnosprawnością w systemie rehabilitacji, edukacji i wsparcia społecznego. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej 6, Wyd. UW-M, Olsztyn 2007.

• Krause A. (2004), Człowiek niepełnosprawny wobec przeobrażeń społecznych. Kraków: Oficyna Wyd. „Impuls”.

• Plichta,P., Jagoszewska, I., Gładyszewska-Cylulko, J., Szczupał, B., Drzazga, A., Cytowska, B. (2018), Specjalne potrzeby edukacyjne uczniów z niepełnosprawnościami. Charakterystyka, specyfika edukacji i wsparcie. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Literatura uzupełniająca:

• Borowski G. (2012), Sposoby wspierania osób z niepełnosprawnością na przestrzeni dziejów – wybrane przykłady. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, 5, 4, s. 89-120.

• Czerwińska K., Paplińska M., Walkiewicz-Krutak M. (red.) (2015), Tyflopedagogika wobec współczesnych przestrzenni edukacyjno-rehabilitacyjnej. APS, Warszawa

• Dudzińska A. (2021), Niepełnosprawność jako obszar interwencji publicznej. Warszawa: Wyd. UW.

• Gajdzica Z. (red.) (2013), Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie przestrzeni publicznej, Kraków: Oficyna Wyd. „Impuls”.

• Głodkowska J. (2014), Rozważania nad podmiotowością a niepełnosprawność – u źródeł współczesnego ujęcia i w perspektywie interdyscyplinarnej, Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 2(24), s. 91-109.

• Konarska, J. (2019), Niepełnosprawność w ujęciu interdyscyplinarnym. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.

• Kowalik S. (2007), Psychologia rehabilitacji, Warszawa: Wyd. Akademickie i Profesjonalne.

• Krause, A. (2013), Teoretyczne inspiracje pedagogiki specjalnej – pedagogika emancypacyjna. Studia Edukacyjne, 28, s. 7-16.

• Otapowicz D., Sakowicz-Boboryko A., Bilewicz M., Wyrzykowska-Koda D (2016), Autonomia osób z niepełnosprawnością. Białystok: Trans Humana.

• Stepulak M. Z., Łukasiewicz J. (red.) (2017), Wielowymiarowe ujęcie niepełnosprawności. Lublin: Wydawnictwo Naukowe WSEiI w Lublinie.

• Zemło M., Sakowicz-Boboryko A., Bilewicz M., Dziekońska M., Otapowicz D., Szada-Borzyszkowska J., Mantur J., (2018). W kierunku inkluzji społecznej. Potrzeby osób z niepełnosprawnością w mieście Białystok, Białystok – Gdańsk: Wyd. Naukowe Katedra.

• Knopik T., Papuda-Dolińska B., Wiejak K., Krasowicz-Kupis G. (2021). Projektowanie uniwersalne jako perspektywa metodyczna edukacji włączającej. Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, 42, s. 53-69.

• Universal design. Clarification of the concept/ Projektowanie uniwersalne. Objaśnienie koncepcji. Thematic report / Raport tematyczny. Edited by Norwegian Ministry of the Environment. (2007) polska wersja: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.

KA6_WG5 - Ma elementarną wiedzę na temat prawidłowości dotyczących możliwości i ograniczeń rozwojowych osób z różnymi niepełnosprawnościami, ich wspólnych i swoistych potrzeb w zakresie edukacji, rehabilitacji i społecznego funkcjonowania (sposób weryfikacji: (sposób weryfikacji - ocena aktywności w trakcie zajęć, egzamin pisemny);

KA6_WK4 - Zna najważniejsze tradycyjne i współczesne kierunki zmian w podejściu do niepełnosprawności, osób z niepełnosprawnością i ich rodzin, rozumie ich historyczne i kulturowe uwarunkowania (sposób weryfikacji: egzamin pisemny);

KA6_UW3 - Potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki specjalnej w celu analizowania i interpretowania problemów dotyczących funkcjonowania osób z niepełnosprawnością w różnych obszarach życia (przestrzeń rodzinna, rehabilitacyjna, edukacyjna, zawodowa, kulturalna itp.) z zastosowaniem strategii ich rozwiązywania (sposób weryfikacji - ocena aktywności w trakcie zajęć);

KA6_KO1- Ma przekonanie o sensie, wartości i potrzebie podejmowania działań pedagogicznych na rzecz integracji osób z niepełnosprawnością w środowisku społecznym (sposób weryfikacji - ocena aktywności w trakcie zajęć

Zaliczenie przedmiotu: egzamin pisemny - test (ilość punktów wymagana do zaliczenia przedmiotu: 51% maksymalnej liczby punktów możliwych do zdobycia podczas egzaminu).

Warunek przystąpienia do egzaminu:

- uzyskanie oceny pozytywnej z zaliczenia ćwiczeń

- obecność na wykładach (dopuszczalna jest nieusprawiedliwiona nieobecność na jednych zajęciach - 2 godz., pozostałe nieobecności należy zaliczyć podczas konsultacji, przy czym nie więcej niż 50% liczby godz. przewidzianych na realizację przedmiotu)

1. Pedagogika specjalna jako nauka - - podmiot, przedmiot, cele, zadania, terminologia, subdyscypliny pedagogiki specjalnej. Interdyscyplinarne aspekty pedagogiki specjalnej.

2. Niepełnosprawność jako problem interdyscyplinarny (modele niepełnosprawności, biopsychospołeczna koncepcja niepełnosprawności, etiologia niepełnosprawności, rodzaje niepełnosprawności, niepełnosprawność prawna)

3. Społeczne wzory odpowiedzi na niepełnosprawność na przestrzeni dziejów – od dyskryminacji do inkluzji społecznej

4. Podmiotowość i normalizacja jako naczelne zasady społecznego włączania osób z niepełnosprawnością. Idea projektowania uniwersalnego i mechanizmu racjonalnych usprawnień w budowaniu środowiska włączającego.

5. Podmiot pedagogiki specjalnej (ujęcie klasyczne) - ustalenia terminologiczne i klasyfikacyjne. Wspólne i swoiste potrzeby osób z różnymi niepełnosprawnościami (słuchową, wzrokową, intelektualną, ruchową) i chorobą przewlekłą

Wykład (informacyjny, konwersatoryjny), dyskusja, prokaz