Elementy histopatologii

obowiązkowe

Zajęcia prowadzi dr n. med. Katarzyna Jakubowska (Białostockie Centrum Onkologii)

w sali

Profil studiów: ogólnoakademicki

Forma studiów: stacjonarne

Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy (Moduł6: Kształcenie praktyczne i specjalistyczne)

Dziedzina i dyscyplina nauki: Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu

Rok studiów/semestr: 3 rok/5 semestr

Liczba godzin zajęć dydaktycznych: Wykład - 15 godz, konwersatorium - 15 godz.

Metody dydaktyczne: wykład, dyskusja, konsultacje, praca własna studenta w domu

Punkty ECTS: 2

Bilans nakładu pracy studenta: udział w wykładach (15 godz.), udział w konwersatorium (15 godz.), udział w konsultacjach i praca własna w domu w tym przygotowanie sie do zaliczeń/egzaminu (20 godz.).

Wskaźniki ilościowe: nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającym bezpośredniego udziału nauczyciela - 1.8 ECTS.

Zakres tematów:

1. Techniki i metody stosowane w badaniach patomorfologicznych. Prezentacja Zakładu Patomorfologii BCO.

Wybrane barwienia różnicujące w diagnostyce histopatologicznej – sposoby zabezpieczania materiału do badań specjalnych. Podział barwień i ich zastosowanie. Zastosowanie mikroskopii elektronowej. Technika pobierania materiału i sporządzanie preparatów histopatologicznych. Barwienie rutynowe HE. Sposoby pobierania materiału do badań histopatologicznych. Metody utrwalania tkanek. Analiza poszczególnych etapów sporządzania preparatów histologicznych. Barwienie rutynowe hematoksylina-eozyna (HE). Przechowywanie materiału histopatologicznego. Zasady opisu materiału i wypełniania załączników do badań patomorfologicznych. Prezentacja wykrawania utrwalonego materiału biopsyjnego i sekcyjnego. Zapoznanie praktyczne z etapami sporządzania preparatów histologicznych (utrwalanie materiału, płukanie, odwadnianie, zatapianie w parafinie, krojenie na mikrotomie, barwienie rutynowe HE). Demonstracja mikroskopowa preparatów barwionych metodą HE. Immunohistochemia- przygotowanie materiału do badania immunohistochemicznego, etapy barwienia immunohistochemicznego, typy barwień immunohistochemicznych.

2. Wybrane zjawiska chorobowe: zmiany wsteczne i adaptacyjne, zapalenia swoiste i nieswoiste, zaburzenia w krążeniu

Rodzaje odpowiedzi na stres i czynniki uszkadzające. Najważniejsze przyczyny i mechanizmy uszkodzenia komórek i tkanek. Odwracalne i nieodwracalne uszkodzenie komórki. Nieprawidłowe wewnątrz- i zewnątrzkomórkowe gromadzenie substancji. Zapalenie- definicja, podział i przykłady. Zaburzenia w krążeniu: pojęcie przekrwienia, obrzęku, krwotoku, zakrzepicy, skrzepu, zatoru, zawału i niedokrwienia- definicja, rodzaje, patogeneza.

3. Patologia ogólna nowotworów

Stany i zmiany przednowotworowe. Czynniki rakotwórcze. Zapoznanie z pojęciami: neoplazja śródnabłonkowa, dysplazja, rak in situ, atypia, kataplazja, anaplazja. Nowotwór – definicja, klasyfikacje, przykłady. Różnice między nowotworem łagodnym i złośliwym, przykłady. Sposoby wzrostu i szerzenia się nowotworów; mechanizm przerzutowania. Metody diagnostyki morfologicznej i molekularnej nowotworów.

4. Przewód pokarmowy

Nowotwory przełyku, ze szczególnym uwzględnieniem raka płaskonabłonkowego i gruczolakoraka – klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, drogi szerzenia, przebieg kliniczny . Zapalenia żołądka – typy, patogeneza, morfologia, przebieg kliniczny, z uwzględniem bakterii H. pylori. Ostry wrzód trawienny i przewlekła choroba wrzodowa żołądka – patogeneza, lokalizacja, morfologia, powikłania. Nowotwory żołądka. Idiopatyczne choroby zapalne jelit – patogeneza, lokalizacja zmian, morfologia, powikłania, znaczenie kliniczne; różnice morfologiczne między chorobą Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Nowotwory jelit, ze szczególnym uwzględnieniem gruczolakoraka jelita grubego i nowotworów neuroendokrynnych – klasyfikacja, czynniki ryzyka, lokalizacja, morfologia, ocena stadium zaawansowania raka jelita grubego, drogi szerzenia, przebieg kliniczny.

5. Układ oddechowy

Zapalenie płuc – definicja, czynniki ryzyka, klasyfikacje, etiologia, morfologia. następstwa Przekrwienie bierne i obrzęk płuc – przyczyny, obraz mikroskopowy oraz kliniczny. Nadciśnienie płucne – przyczyny, patogeneza, morfologia, następstwa. Gruźlica płuc– etiologia, patogeneza, rodzaje (pierwotna, wtórna), morfologia, przebieg kliniczny. Nowotwory płuca, ze szczególnym uwzględnieniem raków – klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, lokalizacja, morfologia, drogi szerzenia, obraz kliniczny, zespoły paranowotworowe. Metody diagnostyki morfologicznej i molekularnej nowotworów płuc i opłucnej. Marskość wątroby – definicja, etiologia, patogeneza, klasyfikacje, morfologia, powikłania. Wirusowe zapalenie wątroby– charakterystyka wirusów, zespoły kliniczno-patologiczne, morfologia, powikłania.

6. Cytodiagnostyka ginekologiczna

Anatomia szyjki macicy. Nabłonek walcowaty kanału szyjki macicy i wielowarstwowy płaski – morfologia. Pap test jako metoda wykrywania zmian przedinwazyjnych i raka szyjki macicy. Pobieranie i ocena wymazu cytologicznego. Morfologia prawidłowych komórek nabłonka, zmienionych odczynowo komórek i komórek towarzyszących (histiocyty, erytrocyty). Prawidłowa flora bakteryjna pochwy. Zanieczyszczenia i artefakty w preparacie cytologicznym. Zmiany zapalne- rodzaje, wykładniki morfologiczne. Związek między neoplazją wewnątrznabłonkową (CIN) czyli zmianą przedrakową a inwazyjnym rakiem szyjki macicy. Pojęcie dysplazji płaskonabłonkowej. Morfologiczne i biologiczne cechy inwazyjnego raka szyjki macicy. Charakterystyka morfologiczna i biologiczna Adenocarcinoma szyjki macicy i Adenocarcinoma in situ.

7. Cytodiagnostyka nieginekologiczna

Cytodiagnostyka układu oddechowego- metody pobierania i przygotowania materiału, morfologia prawidłowych komórek, łagodne zmiany komórkowe, zmiany zapalne- przykłady. Zmiany przedrakowe w nabłonku oddechowym. Rak płuca-klasyfikacja, etiogeneza, morfologia i obraz kliniczny. Cytodiagnostyka tarczycy- klasyfikacja guzów tarczycy wg WHO, Badania diagnostyczne w rozpoznawaniu guzków tarczycy. Ocena rozmazu cytologicznego tarczycy. Zmiany łagodne i złośliwe tarczycy. Cytodiagnostyka głowy i szyi- Cytologia złuszczeniowa jamy ustnej. Cytologia ślinianek. Cytodiagnostyka płynów z jam ciała- pobieranie materiału do badania cytologicznego, zmiany łagodne i złośliwe. Guzy pierwotne i przerzutowe.

8. Układ płciowy żeński i gruczoł piersiowy

Układ rozrodczy żeński. Rozrost endometrium. Zmiany łagodne i złośliwe trzonu macicy. Zmiany łagodne i złośliwe szyjki macicy. Profilaktyka i diagnostyka raka szyjki macicy. Ocena preparatów w Systemie Papanicolau. Budowa gruczołu piersiowego. Zmiany łagodne-gruczolakowłókniak. Nowotwory złośliwe piersi- klasyfikacja, obraz morfologiczny i kliniczny.

9. 9. Układ płciowy męski

Wady wrodzone narządów płciowych męskich – przykłady, następstwa. Nowotwory prącia, ze szczególnym uwzględnieniem raka płaskonabłonkowego– klasyfikacja, czynniki ryzyka, zmiany prekursorowe, morfologia, objawy kliniczne. Zapalenie gruczołu krokowego – etiologia, morfologia, objawy kliniczne; łagodny guzkowy rozrost gruczołu krokowego – patogeneza, morfologia, objawy kliniczne, następstwa; raka gruczołu krokowego – patogeneza, lokalizacja, zmiany prekursorowe, morfologia, system Gleasona, drogi szerzenia, markery nowotworowe, objawy kliniczne.

10. Nowotwory układu krwiotwórczego i chłonnego.

Diagnostyka morfologiczna chorób układu chłonnego; ostre i przewlekłe odczynowe zapalenie węzłów chłonnych – etiologia, morfologia, przebieg kliniczny. Chłoniaki – definicja, czynniki ryzyka, podstawowe zasady diagnostyki i klasyfikacji (WHO). Patologia szpiku- diagnostyka morfologiczna chorób szpiku kostnego, ostra białaczka szpikowa, zespoły mielodysplastyczne, przewlekłe zespoły mielodyspalstyczne, szpiczak plazmocytowy, niedokrwistości. Zaliczenie przedmiotu.

Literatura podstawowa:

1. Patologia - O'Connor D.J., pod redakcją WT. Olszewskiego. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, Seria: Crash Course

2. Podstawy patomorfologii – red. Groniowski J., Kruś S. PZWL Warszawa.

Literatura uzupełniająca:

1. Robbins Patologia - Kumar V., Cotran RS., Robbins S., pod redakcją WT. Olszewskiego, Elsevier Urban & Partner.

2. Patologia: znaczy słowo o chorobie - Stachura J., Domagała W., Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

1. K_W33 ma podstawową wiedzę w zakresie fizyki i dyscyplin pokrewnych niezbędną do zastosowań objętych programem wybranej specjalności,

2. K_W30 zna etyczne i prawne aspekty działalności naukowo-dydaktycznej oraz praktycznego wykorzystania osiągnięć badawczych, w tym zarys prawa patentowego, w zakresie przewidzianym w programie specjalności ,

3. K_U32 umie podać zasady działania i zidentyfikować oraz ocenić zagrożenia związane z wykorzystaniem wybranych urządzeń laboratoryjnych oraz diagnostycznych w zakresie przewidzianym programie specjalności,

4. K_U34 potrafi zaplanować oraz wykonać podstawowe pomiary wielkości charakterystycznych dla wybranych zjawisk oraz własności fizycznych wybranych ciał w zakresie przewidzianym programem specjalności,

5. K_U35 potrafi optymalnie dobrać zestaw przyrządów do zadania pomiarowego w zakresie przewidzianym programem specjalności,

6. K_K01 zna ograniczenia swojej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia, podnoszenia kompetencji zawodowych, osobistych i społecznych,

7. K_K04 rozumie potrzebę dzielenia się wiedzą, w tym potrzebę popularnego przedstawiania osiągnięć fizyki,

8. K_K05 potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje w literaturze i zasobach Internetu, także w językach obcych.