Ochrona radiologiczna w praktyce medycznej

obowiązkowe

w sali

Po zakończeniu nauki w ramach tego przedmiotu student powinien znać i rozumieć pojęcia i wielkości fizyczne służące do jakościowej i ilościowej oceny skutków oddziaływania promieniowania jonizującego na organizm człowieka. Powinien znać regulacje prawne dotyczące ochrony radiologicznej obowiązujące na terenie RP. Powinien znać dawki graniczne obowiązujące pracowników, materiały osłonowe stosowane w praktyce medycznej. Powinien również wykonywać proste obliczenia dawki i mocy dawki promieniowania w danym punkcie pracowni.

Prowadzący: mgr Paweł Gurynowicz (Białostockie Centrum Onkologii im. M. Curie-Skłodowskiej)

Profil studiów: ogólnoakademicki

Forma studiów: stacjonarne

Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy (Moduł2: Fizyka w praktyce medycznej)

Dziedzina i dyscyplina nauki: Dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych, Dyscyplina nauki fizyczne

Rok studiów/semestr: 2 rok/4 semestr

Wymagania wstępne: brak

Liczba godzin zajęć dydaktycznych: Wykład - 15 godz, laboratorium - 30 godz.

Metody dydaktyczne: Wykład: wykład ilustrowany pokazami multimedialnymi; Laboratorium: pokazy aparatury radiometrycznej, wykonywanie obliczeń, praktyczne wykorzystanie wiedzy; praca własna studenta w domu.

Punkty ECTS: 5

Bilans nakładu pracy studenta: udział w wykładach (15 godz.), udział w laboratorium (30 godz.), udział w konsultacjach (15 godz.), praca własna w domu i przygotowanie sie do zaliczeń/egzaminu (60 godz.).

Wskaźniki ilościowe: nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającym bezpośredniego udziału nauczyciela - 4,2 ECTS; nakład pracy studenta związany z zajęciami o charakterze praktycznym - 1,2 ECTS.

Treści merytoryczne przedmiotu:

Tematy podejmowane na wykładzie:

1. Fizyczne podstawy ochrony radiologicznej: historia, ochrona radiologiczna, rodzaje promieniowania jonizującego, rodzaje jonizacji, podział promieniowania, własności promieniowania, promieniotwórczość, prawo rozpadu, źródła promieniowania jonizującego, przemiany promieniotwórcze, powstawanie promieniowania, oddziaływanie promieniowania z materią

2. Regulacje prawne: dyrektywy unijne, przewodniki (guidelines), krajowe regulacje prawne.

3. Oddziaływanie promieniowania na organizm człowieka: promieniowanie naturalne, hormeza radiacyjna, rodzaje dawek i mocy dawek promieniowania, czynniki wagowe, skutki napromienienia, efekty napromienienia, działanie promieniowania na komórkę, prawo Bergonie/Tribondeau, powstawanie nowotworu, kliniczna manifestacja choroby nowotworowej, metody zapobiegania bezpośrednim skutkom napromieniowania.

4. Ochrona pracowników: ochrona kobiet w ciąży, kategorie narażenia, dawkomierze indywidualne, rodzaje terenów i ich oznakowanie, rodzaje pracowni i ich oznakowanie, klasy pracowni, grupy izotopów promieniotwórczych, strefa awaryjna, dawki graniczne.

5. Osłony: ograniczanie narażenia w pracowniach: rentgenodiagnostyka, radioterapia, medycyna nuklearna, brachyterapia, rodzaje osłon, krotność osłabienia, materiały osłonowe do różnego rodzaju promieniowania.

6. Ochrona radiologiczna pacjenta: bezpieczna realizacja teleradioterapii, wypadek w radioterapii, zastosowanie radioterapii u kobiet w wieku reprodukcyjnym, procedury w radioterapii.

7. Dekontaminacja: procedura dekontaminacji, rodzaje dekontaminacji, hospitalizacja pacjentów.

8. Wykonywanie obliczeń: zasada pesymizacji, szeroka i skolimowana wiązka promieniowania, liniowy współczynnik osłabienia, nomogramy, zasięg maksymalny promieniowania beta, narażenie wewnętrzne, stała ekspozycyjna.

Tematy podejmowane na laboratorium:

1. Rozwiązywanie zadań

2. Demonstracja sprzętu radiometrycznego

3. Brachyterapia

4. Medycyna nuklearna

5. Aparaty rentgenowskie w medycynie

6. Akceleratory medyczne

7. PET, SPECT

8. Gammaknife, Cyberknife

9. Rezonans magnetyczny

10. Tomografia komputerowa, tomoterapia

Podstawowa:

1. Fizyczne podstawy ochrony radiologicznej - Bożena Gostkowska

2. Wielkości, jednostki i obliczenia - Bożena Gostkowska

3. Ochrona radiologiczna - Wiesław Gorączko

4. Skuteczna ochrona radiologiczna w medycynie - Maria Kubicka, Janusz Barczyk

Wiedza, absolwent zna i rozumie:

KP7_WG2 w pogłębionym stopniu współczesne teorie fizyczne oraz, w zakresie przewidzianym programem kształcenia, jej znaczenie dla ochrony zdrowia

KP7_WG3 problematykę dotyczącą narzędzi i metod stosowanych w różnych dziedzinach fizyki, oraz w zakresie przewidzianym programem kształcenia, zastosowań medycznych

KP7_WG4 specjalistyczne narzędzia badawcze stosowane w wybranej dziedzinie fizyki, w tym, w zakresie przewidzianym programem kształcenia, procedur pomiarowych stosowanych w fizyce medycznej

KP7_WG5 zasady planowania i przeprowadzania złożonych, wieloetapowych badań naukowych w zakresie fizyki, w tym, w zakresie przewidzianym programem kształcenia, z zastosowaniami w praktyce medycznej

KP7_WK1 ekonomiczne, prawne oraz społeczne aspekty związane z zawodem fizyka

Umiejętności, absolwent potrafi:

KP7_UW2 dobrać i zastosować w praktyce narzędzia badawcze właściwe dla danej dziedziny fizykiKP7_UW3 ilościowo i jakościowo wyjaśnić przebieg złożonych zjawisk w oparciu o prawa fizyki

KP7_UW4 przedstawić wyniki przeprowadzonych badań w rozbudowanej formie pisemnej i w postaci wystąpienia publicznego, zachowując kontekst przeprowadzonych badań oraz wyciągać z nich wnioski

KP7_UK1 zaplanować i przeprowadzić badania naukowe w wybranej dziedzinie fizyki i astronomii, dobierając odpowiednie narzędzia badawcze w zakresie przewidzianym programem kształcenia

KP7_UK2 pozyskiwać informację i oceniać jej wiarygodność, dokonywać jej interpretacji, wyciągać na jej podstawie wnioski i formułować opinie

Kompetencje społeczne, absolwent jest gotów do:

KP7_KK1 nieustannego podnoszenia własnych kompetencji, mając na względzie szybki postęp w dziedzinie fizyki

KP7_KK2 krytycznej oceny posiadanej wiedzy mierząc się z rzeczywistymi problemami badawczymi i stosowanymi

KP7_KO1 kreatywnego myślenia i działania w instytucjach badawczych, rozwojowych i usługowych wykorzystujących narzędzia i dorobek fizyki

KP7_KR1 przyjęcia odpowiedzialności wynikającej z etyki pracy fizyka

Wykład – dwuczęściowy egzamin pisemny (test, zadania) i egzamin ustny (zaliczenie części pisemnej i ustnej: powyżej 66%);

Laboratorium – zaliczenie na podstawie przygotowanych tematów oraz obecności.