Ochrona radiologiczna w praktyce medycznej

obowiązkowe

w sali

Po zakończeniu nauki w ramach tego przedmiotu student powinien znać i rozumieć pojęcia i wielkości fizyczne służące do jakościowej i ilościowej oceny skutków oddziaływania promieniowania jonizującego na organizm człowieka. Powinien znać regulacje prawne dotyczące ochrony radiologicznej obowiązujące na terenie RP. Powinien znać dawki graniczne obowiązujące pracowników, materiały osłonowe stosowane w praktyce medycznej. Powinien również wykonywać proste obliczenia dawki i mocy dawki promieniowania w danym punkcie pracowni.

Prowadzący: mgr Paweł Gurynowicz (Białostockie Centrum Onkologii im. M. Curie-Skłodowskiej)

Profil studiów: ogólnoakademicki

Forma studiów: stacjonarne

Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy (Moduł2: Fizyka w praktyce medycznej)

Dziedzina i dyscyplina nauki: Dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych, Dyscyplina nauki fizyczne

Rok studiów/semestr: 2 rok/4 semestr

Wymagania wstępne: brak

Liczba godzin zajęć dydaktycznych: Wykład - 15 godz, laboratorium - 30 godz.

Metody dydaktyczne: Wykład: wykład ilustrowany pokazami multimedialnymi; Laboratorium: pokazy aparatury radiometrycznej, wykonywanie obliczeń, praktyczne wykorzystanie wiedzy; praca własna studenta w domu.

Punkty ECTS: 5

Bilans nakładu pracy studenta: udział w wykładach (15 godz.), udział w laboratorium (30 godz.), udział w konsultacjach (15 godz.), praca własna w domu i przygotowanie sie do zaliczeń/egzaminu (60 godz.).

Wskaźniki ilościowe: nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającym bezpośredniego udziału nauczyciela - 4,2 ECTS; nakład pracy studenta związany z zajęciami o charakterze praktycznym - 1,2 ECTS.

Treści merytoryczne przedmiotu:

Tematy podejmowane na wykładzie:

1. Fizyczne podstawy ochrony radiologicznej: historia, ochrona radiologiczna, rodzaje promieniowania jonizującego, rodzaje jonizacji, podział promieniowania, własności promieniowania, promieniotwórczość, prawo rozpadu, źródła promieniowania jonizującego, przemiany promieniotwórcze, powstawanie promieniowania, oddziaływanie promieniowania z materią

2. Regulacje prawne: dyrektywy unijne, przewodniki (guidelines), krajowe regulacje prawne.

3. Oddziaływanie promieniowania na organizm człowieka: promieniowanie naturalne, hormeza radiacyjna, rodzaje dawek i mocy dawek promieniowania, czynniki wagowe, skutki napromienienia, efekty napromienienia, działanie promieniowania na komórkę, prawo Bergonie/Tribondeau, powstawanie nowotworu, kliniczna manifestacja choroby nowotworowej, metody zapobiegania bezpośrednim skutkom napromieniowania.

4. Ochrona pracowników: ochrona kobiet w ciąży, kategorie narażenia, dawkomierze indywidualne, rodzaje terenów i ich oznakowanie, rodzaje pracowni i ich oznakowanie, klasy pracowni, grupy izotopów promieniotwórczych, strefa awaryjna, dawki graniczne.

5. Osłony: ograniczanie narażenia w pracowniach: rentgenodiagnostyka, radioterapia, medycyna nuklearna, brachyterapia, rodzaje osłon, krotność osłabienia, materiały osłonowe do różnego rodzaju promieniowania.

6. Ochrona radiologiczna pacjenta: bezpieczna realizacja teleradioterapii, wypadek w radioterapii, zastosowanie radioterapii u kobiet w wieku reprodukcyjnym, procedury w radioterapii.

7. Dekontaminacja: procedura dekontaminacji, rodzaje dekontaminacji, hospitalizacja pacjentów.

8. Wykonywanie obliczeń: zasada pesymizacji, szeroka i skolimowana wiązka promieniowania, liniowy współczynnik osłabienia, nomogramy, zasięg maksymalny promieniowania beta, narażenie wewnętrzne, stała ekspozycyjna.

Tematy podejmowane na laboratorium:

1. Rozwiązywanie zadań

2. Demonstracja sprzętu radiometrycznego

3. Brachyterapia

4. Medycyna nuklearna

5. Aparaty rentgenowskie w medycynie

6. Akceleratory medyczne

7. PET, SPECT

8. Gammaknife, Cyberknife

9. Rezonans magnetyczny

10. Tomografia komputerowa, tomoterapia

Podstawowa:

1. Fizyczne podstawy ochrony radiologicznej - Bożena Gostkowska

2. Wielkości, jednostki i obliczenia - Bożena Gostkowska

3. Ochrona radiologiczna - Wiesław Gorączko

4. Skuteczna ochrona radiologiczna w medycynie - Maria Kubicka, Janusz Barczyk

1. K_W28 zna zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratoriach fizycznych oraz w środowiskach diagnostycznych i terapeutycznych zastosowań medycznych, ze szczególnym uwzględnieniem laboratoriów wykorzystujących promieniowanie jonizujące, o ile specjalność to przewiduje,

2. K_U07 umie ocenić narażenie związane z pracą w laboratorium, w tym z wykorzystaniem promieniowania, oraz stosuje odpowiednie zasady bezpieczeństwa w zakresie przewidzianym programem specjalności,

3. K_U24 umie wykonywać obliczenia związane z rozpadem promieniotwórczym oraz umie obliczyć dawkę promieniowania pochłoniętego przez materię, o ile specjalność to przewiduje,

4. K_U25 umie posługiwać się detektorami i dozymetrami stosowanymi w praktyce laboratoryjnej oraz medycznej, o ile specjalność to przewiduje,

5. K_U32 umie komunikować się z personelem medycznym w zakresie problemów dotyczących fizyki medycznej, o ile specjalność to przewiduje,

6. K_U38 umie ocenić narażenie personelu pracującego w otoczeniu źródeł promieniowania, potrafi ustalić parametry osłon i dopuszczalny czas przebywania człowieka w polu promieniowania, o ile specjalność to przewiduje,

7. K_U39 umie tworzyć wybrane instrukcje i procedury z zakresu fizyki medycznej i ochrony radiologicznej pacjenta, o ile specjalność to przewiduje,

8. K_U40 potrafi korzystać z literatury, zasobów Internetu oraz dokumentacji technicznej aparatury medycznej – w tym z dokumentacji w języku angielskim, zna podstawowe źródła informacji o bieżących problemach i osiągnięciach fizyki medycznej, o ile specjalność to przewiduje,

9. K_K01 ma świadomość odpowiedzialności związanej z wykonywaniem zawodu, szczególnej odpowiedzialności za rzetelne prowadzenie prac badawczych i prezentacji ich wyników oraz, o ile specjalność to przewiduje, ma świadomość szczególnej odpowiedzialności wobec pacjentów i personelu służby zdrowia z racji nabytej wiedzy i kompetencji z zakresu fizyki medycznej.

Wykład – dwuczęściowy egzamin pisemny (test, zadania) i egzamin ustny (zaliczenie części pisemnej i ustnej: powyżej 66%);

Laboratorium – zaliczenie na podstawie przygotowanych tematów oraz obecności.