Język SCS [340-RM1-2SCS] Rok akademicki 2024/25
Konwersatorium, grupa nr 1

Г.А.Хабургаев, Старославянский язык, Москва 1983;

К.А. Войлова,Старославянский язык, Москва 2003.

Т.А. Иванова, Старославянский язык, Санкт-Петербург 2005;

A.M. Камчатнов, Старославянский язык, Москва 2000

T. Brajerski, Język staro-cerkiewno-słowiański, Lublin 1991;

Cz. Bartula, Podstawowe wiadomości z gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, Warszawa 2006;

T. Friedelówna, Cz. Łapicz, Język staro-cerkiewno-słowiański, Toruń 1997;

J. Strutyński, Podstawowe wiadomości z gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, Kraków 2002;

L. Moszyński, Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 2006.

Słowniki:

М.Фасмер, Этимологический словарь русского языка, t. 1 – 4, Москва 2004.

И.И.Срезневский, Словарь древнерусского языка, t. 1 – 3, Москва 1989.

ks. A. Znosko, Słownik cerkiewnosłowiańsko-polski, Białystok 1998.

Słownik prasłowiański, pod red. F. Sławskiego, t. I i in., Wrocław 1974.

WPROWADZENIE

Wiadomości ogólne o języku starocerkiewnosłowiańskim. Język starocerkiewnosłowiański na tle języka prasłowiańskiego i praindoeuropejskiego. Języki indoeuropejskie (grupy: kentumowa i satemowa). Podstawowe wiadomości o języku prasłowiańskim: najstarsze zjawiska językowe wspólne dla całej Słowiańszczyzny; dialektalne zróżnicowanie języka prasłowiańskiego: grupa zachodniosłowiańska, wschodniosłowiańska, południowosłowiańska.

Działalność Konstantyna-Cyryla i Metodego. Pismo i piśmiennictwo scs. Alfabety starocerkiewnosłowiańskie. Wartość głoskowa liter scs, zasady czytania i transkrypcji tekstu cyrylickiego. Podstawowe źródło do badań nad gramatyką języka starocerkiewnosłowiańskiego: zabytki kanonu piśmiennictwa starocerkiewnosłowiańskiego.

FONETYKA

Ogólna charakterystyka SCS systemu fonologicznego. System fonologiczny samogłoskowy: charakterystyka samogłosek i ich pochodzenie; prawo sylab otwartych, prawo synharmonizmu; rozwój ps. grup śródgłosowych *tort, *tolt, *tert, *telt; rozwój ps. grup nagłosowych *ort i *olt. Alternacje wokaliczne. System fonologiczny spółgłoskowy, charakterystyka ogólna; palatalizacje

tylnojęzykowych i inne. Różne zmiany w grupach głoskowych.

MORFOLOGIA

Deklinacja rzeczowników, typy deklinacji. Zasada podziału według morfemu tematycznego w najstarszym okresie języka prasłowiańskiego. Zbliżenie formalne niektórych typów rzeczowników, mieszanie deklinacji.

Zaimek: zaimki rodzajowe i nierodzajowe, ich odmiana.

Przymiotnik, typy przymiotników; tworzenie stopnia wyższego i najwyższego.

Liczebniki, ich typy; przebudowa dawnego systemu odmian; związki syntaktyczne liczebnika z rzeczownikiem.

Czasownik, podstawowe kategorie gramatyczne. Dwa tematy czasownikowe. Cztery klasy czasowników tematycznych i czasowniki atematyczne. Czasy: czas teraźniejszy, czasy przeszłe (proste: imperfektum i aoryst; złożone: perfektum i czas zaprzeszły), czasy przyszłe, ich budowa i historia. Tryb warunkowy i rozkazujący. Nieodmienne formy czasownikowe:

bezokolicznik i supinum. Imiesłowy czynne i bierne.

Wybrane zagadnienia z zakresu składni języka starocerkiewnosłowiańskiego (celownik niezależny, dativus cum infinitivo, accusativus cum infinitivo, supinum).

Wykład, metoda heurystyczna, metoda problemowa, dyskusja moderowana, prezentacja, samodzielna praca z tekstem.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie pozytywnych ocen z ćwiczeń, prac kontrolnych oraz zaliczenie analizy fonetyczno-morfologicznej wybranego tekstu scs.

Dopuszczalna jest jedna nieobecność na ćwiczeniach; w przypadku większej liczby nieobecności student ma obowiązek zaliczenia materiału realizowanego na tych zajęciach.

Liczba godzin nieobecności kwalifikujących do niezaliczenia przedmiotu: 10.

Końcowa forma weryfikacji efektów uczenia się: zaliczenie ustne na ocenę (analiza zjawisk fonetycznych i morfologicznych języka scs udokumentowanych w wybranych tekstach kanonu).

Skala ocen zgodna z Regulaminem Studiów UwB.

Grupa B