Historia sztuki Europy Środkowo-Wschodniej

fakultatywne

Zarys problematyki badawczej sztuki Europy Środkowo-Wschodniej XX-XXI wieku poprzez analizę kluczowych zjawisk sztuki tego obszaru i wskazanie literatury przedmiotu do indywidualnych studiów. Pokazanie sztuki około 1900 r. secesja, ekspresjonizm, pozostałe nurty awangardowe w Europie Środkowo-Wschodniej: kubizm, futuryzm, abstrakcja, konstruktywizm. Sztuka tuż po wojnie – surrealizm w okresie przejściowym i informel w okresie odwilży, neoekspresjonizm. Transformacja społeczno-polityczna w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, czyli sztuka lat 90. oraz sztuka regionu dziś.

Zarys problematyki badawczej sztuki Europy Środkowo-Wschodniej XX-XXI wieku poprzez analizę kluczowych zjawisk sztuki tego obszaru i wskazanie literatury przedmiotu do indywidualnych studiów.

Szczegółowy harmonogram zajęć:

1. Sztuka około 1900: Jugendstil, Secession

Ogólna charakterystyka secesji

Niemcy: pismo Jugend; Julius Meier-Graefe, Franz Stuck, Wilhelm Trubner, Lovis Corinth.

Austria: Wiedeń jako silny ośrodek sztuki i kultury. Stowarzyszenie artystyczne Sezession. Gustav Klimt, Egon Schiele.

Czechy i Słowacja: Alfons Mucha.

3. Ekspresjonizm

Niemcy: Der Sturm (Franz Marc, Wassily Kandinsky, August Macke, Gabriele Münter, Marianne von Werefkin, Alexej von Jawlensky, Alfred Kubin, Paul Klee),

Die Brucke (Fritz Bleyl, Erich Heckel, Ernst Ludwig Kirchner, Karl Schmidt-Rottluff, Emil Nolde, Max Pechstein)

Austria: Egon Schiele i Oskar Kokoschka.

4. Pozostałe nurty awangardowe w Europie Wschodniej: kubizm, futuryzm, abstrakcja, konstruktywizm

Czechy: Bohumil Kubišta, František Kupka, Emil Filla

Niemcy: Walter Gropius i Bauhaus, Kurt Schwitters, dadaizm i ready made (współzałożyciele Cabaret Voltaire; Hugo Ball I Richard Huelsenbeck,)

Węgry: Laszlo Moholy-Nagy

Rosja: WCHUTEMAS, Wassily Kandinsky, suprematyzm (Kazimierz Malewicz), kubofuturyzm (Natalia Gonczarowa, Michaił Łarionow), konstruktywizm (El Listitzky, Włodzimierz Tatlin, Aleksander Rodczenko, Antoine Pevsner, Naum Gabo.

5. Realizm zaangażowany, realizm w służbie totalitaryzmu i surrealizm

Niemcy: Neue Sachlichkeit (Georg Grosz, Otto Dix, Max Beckman, Christian Schad, fotografia, m.in. Karl Blossfeldt, August Sander, Albert Renger-Patzsch), surrealizm (Max Ernst, Wolfgang Paalen),

Socrealzim radziecki: ogłoszenie socrealizmu przez Maksyma Gorkiego, Aleksandr Dejneka, Isaak Brodski, Wiera Muchina

6. Sztuka tuż po wojnie – surrealizm w okresie przejściowym i informel w okresie odwilży

Taszyzm środkowoeuropejski: Wols, Hans Hartung, Karel Kuklík , Ernst Wilhelm Nay, , Karl Otto Götz

Lata czterdzieste – Węgry: Szkoła Europejska; Czechy: Grupa 42;

Po socrealizmie: Odwilż (różne jej daty) – informel (lub też malarstwo gestu, taszyzm, sztuka inna (art autre), abstrakcja liryczna, sztuka surowa (art brut), malarstwo materii, abstrakcja strukturalna) w Czechosłowacji i na Węgrzech. Problematyka recepcji wzorców zachodnich w sztuce artystów z krajów socjalistycznych.

7. Różne oblicza realizmu

Realizm niesocjalistyczny w krajach socjalistycznych: Werner Tübke, A.R. Penck, Tibor Csermus, Sándor Altorjai, László Lakner, Gyula Konkoly.

Między realizmem a pop-artem w Niemczech Zachodnich: Gerhard Richter i Siegmar Polke.

8. Sztuka przeciw normom społecznym

Akcjonizm wiedeński (Hermann Nitsch, Günter Brus, Otto Muehl, Rudolf Schwarzkogler)

Fluxus w Niemczech Zachodnich (Joseph Beuys, Wolf Vostell).

9. Neoawangarda w krajach socjalistycznych: lata 70.

Czechosłowacka neoawangarda, happening: Tomáš Ruller, Július Koller, Peter Bartoš, Jiři Sozanský, Milan Grygar

Wschodnioniemiecka neoawangarda: Bernhard Heisig, Robert Rehfeldt,

Malarstwo w Niemczech Wschodnich i Szkoła Lipska: Wolfgang Mattheuer, Carlfriedrich Claus, Wili Sitte.

Węgierska neoawangarda: Gyula Pauer, Sándor Pinczehelyi,

10. Neoekspresjonizm

Niemcy Zachodnie i Die Neue Wilde (Rainer Fetting, Luciano Castelli, Salomé, A.R. Penck, Jorg Immendorf)

Austriacki neoekspresjonizm (Gunter Damisch, Alois Mosbacher, Thomas Reinhold, Hubert Scheibl).

11. Transformacja społeczno-polityczna w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, czyli sztuka lat 90. oraz sztuka regionu dziś.

Niemcy: Wolfgang Tillmans, Candida Höfer, Nowa Szkoła Lipska (Neo Rauch i Matthias Weischer), Daniel Richter,

Albania i Rumunia: Adrian Paci i Adrian Ghenie,

Czechy: David Cerný

Słowacja: Roman Ondak.

Sztuka Europy Wschodniej dzisiaj – aktualności

Literatura obowiązkowa:

P. Piotrowski, Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989, Poznań 2005,

(red.) Jakub Kornhauser, Kinga Siewior, Głuchy brudnopis. Antologia manifestów awangard Europy Środkowej, Kraków 2015 (fragmenty),

M. Szumska, Awangarda Środkowej i Wschodniej Europy - innowacja czy naśladownictwo? Interpretacje, Kraków 2015 (fragmenty),

A. Szczerski, Transformacja. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej po 1989 roku, Kraków 2018.

Literatura uzupełniająca:

(red.) J. Malinowski, Co robić po kubizmie? Studia o sztuce europejskiej pierwsze połowy XX wieku, Kraków 1984,

(red.) U. Czartoryska, Devetsil. Czeska awangarda artystyczna lat dwudziestych, Łódź 1989,

L. Engelking, Surrealizm, underground, postmodernizm, Łódź 2001,

(red.). B. Miecznicka-Wcisły, Nie! – i konformiści. Oblicza sztuki radzieckiej lat 50 do 80., kat. wyst., Warszawa 1994 ,

(red.) M. Poprzęcka, L. Jowlewa, Warszawa-Moskwa 1900-2000, kat. wyst., Warszawa 2000.

zaliczenie na ocenę, aktywność na zajęciach, przygotowanie prezentacji, dopuszcza się jedną nieobecność nieusprawiedliwioną