Kultura religijna w Europie Środkowo-Wschodniej

fakultatywne

Kultura religijna w Europie Środkowo-Wschodniej 430-KS2-1KON29

Kultura religijna w Europie Środkowo-Wschodniej 430-KS2-1KON29

Celem prowadzonych zajęć jest zapoznanie studentów z kulturą religijną w Europie Środkowo-Wschodniej. Podczas zajęć ukazany zostanie wpływ kultury bizantyjskiej i łacińskiej na życie religijne mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej. Realizacja zajęć pozwoli ukazać formy i praktyki życia religijnego oraz rolę instytucji kościelnych. Poprzez konkretne przykłady zostanie omówiona specyfika życia religijnego na terenie pogranicza cywilizacyjnego i jego implikacji na współczesne oblicze kulturowo-religijne mieszkańców tego regionu Europy.

w sali

Celem prowadzonych zajęć jest zapoznanie studentów z kulturą religijną w Europie Środkowo-Wschodniej. Podczas zajęć ukazany zostanie wpływ kultury bizantyjskiej i łacińskiej na życie religijne mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej. Realizacja zajęć pozwoli ukazać formy i praktyki życia religijnego oraz rolę instytucji kościelnych. Poprzez konkretne przykłady zostanie omówiona specyfika życia religijnego na terenie pogranicza cywilizacyjnego i jego implikacji na współczesne oblicze kulturowo-religijne mieszkańców tego regionu Europy.

Kultura religijna w Europie Środkowo-Wschodniej jest mało znane w polskiej literaturze naukowej. Celem zajęć jest ukazanie jej zróżnicowania, prezentacja jej oryginalności form, przedstawienie, analizę odziaływania ośrodków kultowych na wiernych, omówienie działalności duszpasterskiej, oświatowej i charytatywnej, opis codziennej kultury religijnej. Istotnym problemem do rozwiązania jest opisanie specyfiki życia religijnego na terenie Europy Środkowo-Wschodniej. Opis obejmować będzie aktywność duszpasterską kleru , formy i praktyki życia religijnego w wymiarze publicznym i prywatnym. Kluczowym pytaniem do poznania i analizy staje się na ile religijność mieszkańców pogranicza polsko-białorusko-ukraińskiego różniła się w formie i treści od pozostałych regionów Europy Środkowo-Wschodniej. Podczas zajęć zostanie podjęta próba oceny wpływ tradycji bizantyjskiej i łacińskiej na życie i praktyki religijne na terenie Europy Środkowo-Wschodniej. Kultura bizantyjska, zwłaszcza jej wymiar religijny, miała silne odziaływanie po upadku Konstantynopola (1453 r.), kiedy to wielu duchownych i świeckich przybyło w granice Wielkiego Księstwa Litewskiego. Tereny Europy Środkowo-Wschodniej przyjęły znaczą liczbę uchodźców z dawnych ziem Cesarstwa Bizantyjskiego i Bałkan. Równocześnie ziemie tej diecezji znajdowały się pod silnym wpływem oddziaływania chrześcijaństwa zachodniego (Kościoła rzymskokatolickiego i wyznań reformowanych). W rezultacie na pograniczu wyznaniowo-kulturowym ukształtowana została specyficzna forma życia religijnego. Na terenie Europy Środkowo-Wschodniej doszło do styku dwóch wielkich tradycji chrześcijańskich. Spotkanie dwóch nurtów cywilizacyjnych bizantyjsko-słowiańskiego i łacińskiego doprowadziło do wytworzenia na przestrzeni wieków specyficznych norm kulturowych i form współżycia społeczno-religijnego. Podstawowym składnikiem tych norm stanowiło i stanowi nadal wyznanie. W rezultacie obraz kulturowo-wyznaniowy tej części Europy stał się jeszcze bardziej wielobarwny. Wiek XVI wzbogacił ową mozaikę wyznaniową o nowe grupy religijne powstałe pod wpływem reformacji. Obok głównych nurtów reformacyjnych: luteranizmu i kalwinizmu ziemie Europy Środkowo-Wschodniej stały się miejscem azylu anabaptystom niemieckim, antytrynitarzom włoskim, kwakrom angielskim i menonitom holenderskim. A przecież nie możemy zapominać o istniejącym od średniowiecza wpływie ludności żydowskiej na sytuację gospodarczą i kulturową miast pogranicza.

Profil studiów: ogólnoakademicki

Forma studiów: stacjonarne

Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy

Dziedzina i dyscyplina nauki: nauki humanistyczne, dyscyplina: nauki o kulturze i religii

Rok studiów/semestr: II rok II stopnia, I semestr

Wymagania wstępne: podstawowe treści z zakresu kultur wybranych krajów

Liczba godzin: wykład, 30 godzin

Formy i metody nauczania: ćwiczenia, z elementami prezentacji wizualnej; praca projektowa

Metody dydaktyczne: metoda podająca - wykład, analiza tekstów

Punkty ECTS: 3 pkt.

Bilans nakładu pracy studenta:

Udział w zajęciach: 30 godz.

Udział w konsultacjach: 2 godz.

Przygotowanie raportu, czytanie lektur: 43 godz.

Razem: 75 godz. (3 pkt)

Wskaźniki ilościowe

Nakład pracy studenta związany z zajęciami:

wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela: 32 godz. (1,2 pkt)

o charakterze praktycznym 43 godz. (1,8 pkt)

Augustyniak U., Wielokulturowość Wielkiego Księstwa Litewskiego i idea tolerancji, [w:] Lietuvos Didźiosios Kunigaikśtijos tradicija ir tatutiniai naratyvai, red. A. Bumblauskas, G. Potaśenko, Vilnius 2009, s. 87-104.

Bogucka M., Staropolskie obyczaje w XVI i XVII wieku, Warszawa1994.

Borkowska U., Życie religijne polskich Jagiellonów, [w:] Chrzest Litwy, red. ks. M. T. Zahajkiewicz, Lublin 1990.

Chynczewska-Hennel T., Jakowenko N., Społeczeństwo – religia – kultura, [w:] Między sobą. Szkice historyczne polsko-ukraińskie, red. T. Chynczewska-Hennel, N. Jakowenko, Lublin 2000, s. 111–151.

Drabina J., Wierzenia, religie, wspólnoty wyznaniowe w średniowiecznej Polsce i na Litwie i ich koegzystencja, Kraków 1994.

Eliade M., Sacrum i profanum: o istocie religijności, Warszawa 1999.

Frejich A. L., Problem obrazu religijnego w protestancko-katolickiej dyskusji na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej, [w:] Sztuka ziem wschodnich XVI-XVIII wieku, red. J. Lileyko, Lublin 2000, s. 273-282.

Janocha M., Ukraińskie i białoruskie ikony świąteczne w dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 2001.

Kaczor-Scheitler K., Katolicka kultura religijna w potrydenckiej Rzeczypospolitej, „Poznańskie Studia Teologiczne”, (36), 2021, s. 253-275.

Kłoczowski J., Cywilizacja bizantyjsko-słowiańska, [w:] Chrześcijaństwo na Rusi Kijowskiej, Białorusi, Ukrainy i Rosji (X-XVII w), red. J. Kłoczowski, Kraków 1997.

Mironowicz A., Kultura prawosławna w dawnej Rzeczypospolitej, [w:] Rzeczpospolita wielu wyznań, pod red. A. Kaźmierczyk, A. Link-Lenczowski, M. Markiewicz i K. Matwijowski, Kraków 2004.

Mironowicz A., Prawosławni w wielowyznaniowej i wielokulturowej Rzeczypospolitej, [w:] Chrześcijaństwo w dialogu kultur na ziemiach Rzeczypospolitej. Materiały Międzynarodowego Kongresu, red. St. Wilk, Lublin 2003.

Niżyński W., Teologia kultu maryjnego w katolicyzmie, [w:] Kult Maryjny w Kościele rzymskokatolickim w Polsce i w Rosyjskim Kościele prawosławnym w Rosji, Warszawa – Moskwa 1989.

Topolska M. B., Społeczeństwo i kultura w Wielkim Księstwie Litewskim od XV do XVIII wieku, Poznań- Zielona Góra 2002.

KA6_WG1 miejsce i znaczenie nauk o kulturze i religii w relacji

do nauk humanistycznych oraz społecznych, ich specyfikę przedmiotową i metodologiczną

KA6_WK2 główne kierunki i tendencje przeobrażeń we współczesnej kulturze

KA6_WK3 historyczny charakter kształtowania się procesów, wzorów, norm i idei kulturowych

KA6_UW3 formułować i analizować problemy badawcze, dobierać metody i narzędzia, opracowywać

i prezentować wyniki pracy

KA6_UW4 rozpoznać różne wytwory kultury oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem wybranych metod w celu określenia ich znaczeń i ich oddziaływania społecznego i miejsca w procesach kulturowych

KA6_UK1 komunikować się z wykorzystaniem poznanej terminologii kulturoznawczej

KA6_UK3 komunikować się z osobami wywodzącymi się z różnych środowisk i tradycji kulturowych

KA6_UO2 przygotować się do dyskusji, sporządzić listę kwestii spornych oraz dyskutować używając terminologii kulturoznawczej w ramach pracy indywidualnej

oraz zespołowej

KA6_UO3 pisać proste rozprawki teoretyczne i krytyczne wykazując się umiejętnością samodzielnego doboru literatury

KA6_UU1 samodzielnie zdobywać wiedzę i umiejętności badawcze

na poziomie podstawowym

KA6_UU2 czytać i interpretować teksty kultury (pisane, audialne

i wizualne, multimedialne)

KA6_KK1 wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy

i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ustawicznego dokształcania się i rozwoju zawodowego

KA6_KK2 twórczej analizy nowych sytuacji i związanych z nimi problemów poznawczych i praktycznych

oraz do formułowania propozycji ich rozwiązania lub zasięgania opinii ekspertów w przypadku trudności z ich samodzielnym rozwiązaniem

KA6_KK3 krytycznego uczestniczenia w życiu kulturalnym, korzystając z jego różnych form i różnych mediów

w oparciu o znajomość aktualnych wydarzeń kulturalnych

i nowych zjawisk w sztuce

KA6_KO1 przyjmowania nowych idei i poglądów w celu inicjowania działań na rzecz interesu publicznego

KA6_KO3 podjęcia odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy

KA6_KR1 postępowania zgodnie z etyką badacza kultury

w realizowanej przez siebie pracy zawodowej

Formy i metody nauczania: ćwiczenia, z elementami prezentacji wizualnej; praca projektowa

Metody dydaktyczne: metoda podająca - wykład, analiza tekstów

Punkty ECTS: 3 pkt.

Bilans nakładu pracy studenta:

Udział w zajęciach: 30 godz.

Udział w konsultacjach: 2 godz.

Przygotowanie raportu, czytanie lektur: 43 godz.

Razem: 75 godz. (3 pkt)Nakład pracy studenta związany z zajęciami:

wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela: 32 godz. (1,2 pkt)

o charakterze praktycznym 43 godz. (1,8 pkt)